Hoe overwinnen we een tweede Corona golf?

Leestijd: 8 minuten

Hoe overwinnen we een tweede Corona golf?

Dit zijn mijn belangrijkste inzichten én vragen

Hartelijk dank voor de vele persoonlijke berichten naar aanleiding van mijn verjaardag donderdag.

In plaats van een artikel vandaag over één specifiek onderwerpen vindt u hieronder belangrijke constateringen, vragen en adviezen in relatie tot wat we de komende maanden kunnen verwachten en kunnen doen. Vanaf maart heb ik het meeste al in mijn artikelen beschreven (en zal ik via een link daar naar verwijzen).

Aan sommige punten zal ik de komende tijd uitgebreider aandacht schenken. Belangrijk te vermelden is dat het meestal gaat om zeer sterke aanwijzingen. Maar je kunt maar beter van zeer sterke aanwijzingen uitgaan dan te zeggen dat we het nog niet weten.

Onderdeel 1: Virusoverdracht

A. ”Onze maatregelen (handen stuk wassen, 1,5 meter houden) zijn prima, maar omdat de mensen zich er niet aan houden gaat het mis”. Dat horen we nu van onze autoriteiten en medici. Maar ligt het echt alleen aan het gedrag van de mensen? Zou het juist niet zo zijn dat de maatregelen niet zo prima zijn? Want als je niet goed weet hoe de meeste besmettingen plaatsvinden, kun je ook niet de juiste maatregelen nemen.!

B. Als je nu nog steeds niet begrijpt dat er duidelijke seizoenspatronen zijn met betrekking tot de verspreiding van het virus, dan wil je het waarschijnlijk gewoon niet zien. Dat geldt bijvoorbeeld voor de wereldgezondheidsorganisatie WHO. die dit maar blijft beweren. Wanneer zij die seizoenspatronen wél zouden erkennen, dan kunnen ze niet blijven volhouden dat de verspreiding van het virus vrijwel alleen via grotere druppels plaatsvindt (die je dan moet vermijden door voldoende afstand te houden). Want waarom zouden die grotere druppels zich in februari bij ons anders gedragen dan in juli?

C. Ik meld al een tijd dat het overgrote deel van de mensen die besmet raken, dat overkomt doordat zij het virus inademen. En dus niet in overgrote mate via grotere druppels die in je mond of neus terechtkomen zoals WHO en RIVM nog steeds beweren. De besmetting kan plaatsvinden als je lange tijd in een ruimte verblijft waar het virus in de lucht hangt. Maar zeker ook als je een tijd face to face met iemand praat (zelfs buiten). Een opvatting die steeds meer doorsijpelt, maar door velen bij RIVM en OMT genegeerd wordt.

D. Hoe minder virus je inademt, hoe minder ziek je wordt. Dat niveau verschilt wel per persoon. Dit wordt “viral dose” genoemd. Ouderen en mensen met onderliggend lijden zullen er dan eerder ziek van worden. 

E. De verspreidingspatronen van het virus tonen behoorlijk wat overeenkomsten met die van influenza. Ook lijkt het risico om eraan te overlijden ongeveer even groot te zijn als het overlijdensrisico tijdens het meest heftige griepseizoen (2017-2018) in Nederland. Maar het percentage inwoners dat besmet kan worden met COVID-19 lijkt (beduidend?) hoger te zijn dan het percentage dat in het seizoen 2017-2018 griep kreeg. In welke mate dat het geval is, is nog wel onduidelijk.

Onderdeel 2: Beschermingsmethoden

F. Mondbescherming, ook niet-professionele, zorgt ervoor dat je minder virus inademt. Een ander voordeel is dat je minder kleine virusdeeltjes in de lucht brengt.
En ja, mondbescherming heeft ook nadelen. Maar soms moet je kiezen voor de minst slechte optie. Als het risico om besmet te worden klein is, dan zou je het niet moeten gebruiken. Dat geldt ook voor ruimtes waarin goede maatregelen zijn genomen om aerosolen te bestrijden. Dus als er in jouw regio weinig mensen zijn die anderen kunnen besmetten, dan kan mondbescherming ook achterwege blijven. In de buitenlucht zijn ze zeker onnodg.

G. Om een binnenruimte coronaveilig te maken, helpen grondige ventilatie, luchtreinigers en een luchtvochtigheid die niet te laag is (bij kamertemperatuur niet onder de 40 procent relatieve luchtvochtigheid. Hier staat dit goed uitgelegd). Voor het bestrijden van aerosolen in de zomermaanden is vrijwel geen extra aandacht nodig (uitgezonderd dichte ruimtes met airco), maar de rest van het jaar moet hierop wel worden gelet. Door niet langere tijd face to face met elkaar te spreken, verklein je het gevaar op inademen van het virus. Als je wel zo wil/moet praten, dan kan mondbescherming helpen het risico aanzienlijk te verkleinen.

Onderdeel 3: Onderzoek en dataverzameling

H. Het RIVM en het OMT lijken weinig te willen leren van buitenlandse studies en ontwikkelingen. Ze zijn mede de oorzaak van een zwalkend en onduidelijk beleid in Nederland. Premier Rutte en minister De Jonge nemen hun adviezen namelijk bijna allemaal één-op-één over.

I. Hoe kan het zijn dat het zo goed gaat in landen als China, Zuid-Korea en Japan? Wat zorgt voor het grote verschil tussen Italië en Spanje? Waarom doet Duitsland het zoveel beter dan Nederland? Hoe kan het dat de cijfers in Zweden nu zoveel gunstiger zijn dan in West-Europese landen? Door oorzaken van verschillen tussen landen en regio’s niet te onderkennen en te onderzoeken, leer je niets.

J. De manier waarop de GGD’en en het RIVM data verzamelen en presenteren zijn verre van acceptabel. Dit is een van de oorzaken waarom we geen goed beeld hebben van de ontwikkelingen en van het effect van maatregelen. Het gevolg: Van Dissel riep (ten onrechte) dat we in het voorjaar 23.000 IC-opnames hebben voorkomen. En zo kon het ook gebeuren dat Gommers deze week waarschuwde voor 50.000 extra doden als we het virus laten rondgaan. Een veel te hoog cijfer. En de bijna 6000 die we nu per dag horen komt ook door het probleem van de achterstanden bij de GGD. Als die nu wat worden ingelopen dan stijgt het aantal meldingen bij de RIVM kunstmatig.

K. De werkwijze van journalisten draagt sterk bij aan grote angst bij veel mensen. Enerzijds komt dit door de manier waarop de media cijfers brengen. Anderzijds heeft dit te maken met de aandacht van journalisten voor bepaalde problemen van COVID-19-patiënten. Zij berichten daarover zonder aan te geven in welke mate die problematiek voorkomt: zijn het uitzonderingen of gebeurt het vaak? Het leidt er toe dat autoriteiten zich ook gedwongen voelen om (meer) maatregelen te nemen.

L. Leer nu eens van onderzoeken die zijn uitgevoerd in de rest van de wereld! En stem maatregelen in ons land daar vervolgens op af. Uit internationale studies blijkt namelijk dat superspreading events de echte aanjager zijn (zie bijvoorbeeld dit grote onderzoek dat in India is uitgevoerd). Bij dit soort gebeurtenissen raken meerdere mensen in heel korte tijd besmet. Dat gebeurt dan niet via grote druppels, maar doordat het virus in de lucht blijft zweven. “Just stop the Superspread events” was niet voor niets een kop in de New York Times.   

M. Het testbeleid en het bron- en contactonderzoek loopt in Nederland via de GGD’en. Hierdoor is onze aanpak veel minder effectief dan in Duitsland.
Ik zie op tv steeds meer mensen pleiten om met heel hard ingrijpen het aantal besmettingen in een aantal weken naar een laag niveau te brengen. Het idee dat vervolgens via ons bron- en contactonderzoek de gevallen ook heel laag blijven, is gebaseerd op wensdenken. Daarvoor is de organisatieopzet en de kwaliteit -helaas- te slecht.

N. Bij de uitslag van een PCR-test moet ook de Ct-waarde bekend gemaakt worden. Die waarde geeft aan hoeveel keer het sample is gedupliceerd. Bij een lage Ct-waarde is er een hogere kans dat je op dat moment besmettelijk bent. Bij hoge waardes is die kans (een stuk) lager. Zo is er een studie waarbij vastgesteld is dat bij een CT-waarde van 25 het virus in 70% van de keren gekweekt kon worden en bij een CT-waarde van 35 slechts in 3% van de keren. 

Onderdeel 4: en wat nu?

O. Maatregelen hebben grote negatieve impact op de economie, op de volksgezondheid en op allerlei aspecten van de maatschappij. Op korte termijn, maar zeker ook op langere termijn. De grote angst die een groot deel van de bevolking weer ervaart, veroorzaakt behoorlijk op zichzelf al schade – ook als er geen heftige maatregelen worden genomen.
Stel dat we over een aantal jaar de balans opmaken van alles wat we vanaf maart 2020 hebben gedaan. Dan weet ik zeker dat we moeten constateren dat we onszelf veel meer schade hebben toegebracht dan het virus gedaan zou hebben in combinatie met te weinig maatregelen.

P. Tot aan april/mei 2021 zijn de weersomstandigheden zodanig dat het virus zich makkelijk kan verspreiden. Het is een illusie om te denken dat een lockdown van enkele weken ons helpt om dan tot aan april/mei zonder zware maatregelen lage besmettingswaarden te houden. Het virus kan trouwens in die periode nog sneller rondgaan als we niet erkennen dat verspreiding in belangrijke mate via de lucht verloopt.

Q. Welk besluit de overheid ook neemt, een maatregel heeft net zoveel nadelen als voordelen. De nadelen en voordelen hoeven niet per se op hetzelfde vlak (gezondheid, economie, sociaal, psychisch) te liggen. We kunnen (nog) niet bepalen hoe groot een specifiek voordeel of nadeel is. Als dat überhaupt ooit mogelijk is. De impact van maatregelen is voor elke burger anders. Het hangt af van de individuele situatie: familie, omgeving, werk, inkomen en kennispositie. Maar bij het nemen van maatregelen in het belang van de volksgezondheid, miskent men de grote effecten daarvan op andere terreinen van de samenleving. Dit wordt nog problematischer als men geen oog heeft voor een belangrijke oorzaak van de virusverspreiding. Premier Rutte zegt wel steeds “handen stuk wassen en 1,5 meter strikt houden” , maar noemt dan niet “let goed op de ventilatie”. 

R. Welk beleid je ook voert, je dient de bevolking eerlijk en goed voor te lichten over hoe de gezondheidsrisico’s voor specifieke groepen verschillen. Denk aan leeftijd, geslacht en onderliggend lijden. Daarnaast moet je duidelijk maken dat bepaalde besluiten, direct of indirect, heel grote schade op andere terreinen kunnen veroorzaken.

S. Je moet je richten op een samenleving waarin elk individu zelf goede risicoafwegingen kan maken. Daarbij zijn twee zaken van belang. Enerzijds moet de burger zich bewust zijn van het risico dat hij of zij wellicht voor een ander is. Anderzijds moet de overheid ervoor zorgen dat inwoners, bewust of onbewust, niet bijdragen aan een verdere versnelling van de verspreiding van het virus. Dat mag en kan via verplichtingen en boetes. Bijvoorbeeld een mondkapjesplicht in openbare binnenruimtes. Maar dan moet iedereen wel begrijpen wat de reden is voor die verplichtingen en boetes.

T. Maximaal inzetten op het beschermen van mensen die een hoger risico lopen. Maar dan niet met te grote (en onnodige) maatregelen die ook gelden voor mensen met een lager risico. En vergeet de zorginstellingen niet, waar grote uitbraken vrijwel altijd zullen samenhangen met aerosolen die in de zorginstellingen blijven zweven.

U. Als we de onderwijsinstellingen open willen houden (en dat willen terecht heel veel mensen) dan moeten we accepteren dat tot aan het voorjaar vanuit die scholen behoorlijk wat besmettingen naar de rest van de bevolking worden overgebracht. Dat kan beperkt worden door veel meer dan nu de verspreiding tussen leerlingen tegen te gaan. Door een ventilatieprotocol, door luchtreiniging en door te letten op de luchtvochtigheid! Op problematische plekken en momenten mondbescherming gebruiken. Maar zeker ook door vaker online les te geven. Daarnaast moeten contacten tussen leerlingen en kwetsbaren zo veilig mogelijk verlopen.
Hierbij is belangrijk te vermelden dat het virus zich via studenten makkelijk buiten onderwijsinstellingen kan verspreiden. Denk aan de studentenhuizen. Mede doordat ze niet worden gewezen op het echte grote gevaar van besmetting, namelijk via de lucht en het ventilatiesysteem.

V. Alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat mensen zonder veel echte risico’s (denk aan inwoners jonger dan 50 jaar) in hun dagelijks leven zo min mogelijk beperkingen ervaren. Uitstekende voorlichting is hierbij cruciaal. Hoe lopen zij het minste risico om besmet te worden? Ook moeten ze worden gewezen op hun grote verantwoordelijkheid voor mensen in risicogroepen.

W. Het grote probleem lijkt nu dat de reguliere zorg in ziekenhuizen moet worden afgeschaald. Dat speelt in veel van de 75 ziekenhuizen waar patiënten met COVID-19 zijn opgenomen (gemiddeld 15 en stijgend). Kom dan met een creatieve oplossing. Zoals het openen van een nieuw ziekenhuis, speciaal voor de behandeling van COVID-19. Denk bijvoorbeeld aan het RAI-complex met het nieuwe lege hotel (650 kamers). En haal het personeel uit landen waar zorgmedewerkers wel beschikbaar zijn. En denk daarbij niet vooral probleemgericht, maar oplossingsgericht.

Onderdeel 5: tot slot nog het volgende…..

X. Jaap van Dissel laat zelf zien dat hij niet de juiste man op de juiste plek is. Als overheidsfunctionaris speelt hij een cruciale rol in de bestrijding van de crisis. Maar kort nadat de regering het dwingend advies gaf om mondkapjes te dragen, zei hij in een interview dat het gebruik ervan weinig zin heeft. Omdat hij dat al sinds maart heeft gezegd. Dan moet je hem als regering van zijn taak ontheffen. 

Y. Adviezen van het OMT moeten openbaar te zijn. Ook als tegengestelde opvattingen binnen het OMT zijn. Maar als je lid bent van het OMT, dan kom je niet in de media. Als je dat wel wil, dan neem je geen zitting in het OMT.

Z. Organiseer zo snel als mogelijk een korte excursie naar Zweden voor sleutelfiguren uit het bestuur, hun belangrijke adviseurs en de media. Op dit moment zijn het aantal nieuwe besmettingen per dag gemiddeld 700 en het aantal overlijdensgevallen 1 per dag. 

U heeft zojuist gelezen: Hoe overwinnen we een tweede Corona golf?

Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.