Hoe reëel is de angst voor Covid-19?

Leestijd: 6 minuten

Ongeacht hoe terecht de angst voor covid-19 ooit was, uiteindelijk is of zal deze niet langer reëel zijn. Als de angst desondanks toch aanhoudt en problemen veroorzaakt in het dagelijks leven, is het een stoornis geworden.

In dit nieuwe artikel van Eildert Slim wordt de angst voor covid-19 in perspectief geplaatst ten opzichte van andere, breed geaccepteerde risico’s in het leven. Mensen die een angststoornis hebben ontwikkeld zijn zowel slachtoffers van doelbewust angst zaaien, als een bedreiging voor de terugkeer naar normaal. Ze verdienen steun, maar tegen hun eisen is verzet nodig.

Volgens Wikipedia is een angststoornis een psychische aandoening, die zich kenmerkt door de aanwezigheid van een pathologische angst. Psychiaters noemen angstklachten een stoornis als deze angst
1 – geen reële grond heeft,
2 – en de persoon er sociale problemen door ondervindt in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld niet meer naar buiten durft, of andere mensen vermijdt.

Interessant

In dat opzicht is covid-19 vanuit psychologisch perspectief een interessant experiment. Sinds maart 2020, meer dan een jaar lang, is via de media doelbewust angst gezaaid. Ongeacht hoe terecht deze angst ooit was, vroeg of laat wordt of is het punt bereikt waarop deze niet langer reëel is. Hoewel vaccinatie het virus nooit zal uitroeien. Zie: Geen leven ná corona, alleen mét. De eerste vraag is wanneer dat punt bereikt is, de tweede vraag hoeveel mensen op dat punt een angststoornis ontwikkeld zullen hebben.

Dit artikel geeft handvaten om die eerste vraag te beantwoorden. Het is te hopen, dat de psychische schade veroorzaakt door doelbewust angst zaaien zo snel mogelijk herstelt.

Leeftijdsafhankelijkheid

Het risico op overlijden na een positieve test daalt exponentieel met de leeftijd, naarmate de betreffende persoon jonger is. Dit is zichtbaar in de volgende grafiek, op basis van RIVM sterftecijfers en de CBS bevolkingspiramide.

Onder de 15 is in Nederland precies 1 persoon overleden na een positieve test. Ter vergelijking, in 2019 stierven in totaal 830 kinderen in deze leeftijdsgroep aan alle oorzaken. Angst voor overlijden van <15 jarigen aan covid-19 is nooit een reële zorg geweest.

Voor mensen in de leeftijd van 15-65 jaar is het beeld anders. In deze groep zijn volgens het RIVM 996 mensen overleden na een positieve test, waarvan 464 60-plussers. In 2019 stierven in totaal 20.988 mensen in deze groep. De top 10 doodsoorzaken waren als volgt:

90% longkanker door roken

De meest voorkomende doodsoorzaak in deze groep was longkanker, met in totaal 2344 doden. Volgens de Belgische Stichting tegen Kanker is 90% van alle longkanker gevallen terug te voeren op roken. Dat zou overeenkomen met 2109 dodelijke kankergevallen.

Opvallend aan deze cijfers is dat aan 15-65 jarigen afgelopen jaar een heel scala aan beperkingen werd opgelegd om het risico op besmetting met covid-19 te verkleinen. Maar de verkoop van sigaretten, waar binnen deze groep elk jaar meer dan tweemaal zoveel mensen aan overlijden, gewoon doorging.

Ook de jaarlijkse aantallen overlijdens aan coronaire hartziekten en zelf toegebracht letsel in deze groep zijn hoger dan het aantal sterfgevallen aan covid-19. Terwijl bijwerkingen van het gevoerde coronabeleid, namelijk minder bewegen en sociaal isolement, extra risicofactoren zijn hiervoor.

Covid-19 is ouderdomsziekte

Covid-19 is in de eerste plaats een ouderdomsziekte, 94% van alle positief geteste sterfgevallen was 65-plusser. Jongere mensen, zelfs degenen in een zogenaamde risicogroep, liepen significant minder risico op complicaties. Beneden welke leeftijdsgrens de angst om te overlijden aan corona niet reëel was in vergelijking met de geaccepteerde risico’s in het leven, is een exercitie voor de lezer.

En het is een exercitie voor de media om tussen de 3% positief geteste sterfgevallen onder 60-minners enkele tragische voorbeelden breed uit te lichten. Met bonuspunten als de betreffende persoon tegenstander was van coronamaatregelen of vaccinatiebeleid.

Vooruitkijken in plaats van achteruit

Bovenstaande analyse is gebaseerd op cijfers van de afgelopen 15 maanden, die tijd is ondertussen voorbij. Op basis van ervaring met eerdere uitbraken van luchtweginfecties, zoals de Spaanse griep, Aziatische griep en Hong Kong griep, doofden dit soort epidemieën altijd vanzelf uit in een tijdspanne vergelijkbaar met hoelang covid-19 inmiddels rondgaat.

Dit betekent, dat het merendeel van de (potentiële) covid-19 slachtoffers ondertussen al is gevallen. 1,6 miljoen Nederlanders zijn inmiddels op enig moment positief getest, miljoenen anderen zijn ongetwijfeld ook al besmet geweest.

En voor iedereen die ooit is blootgesteld aan een voldoende grote dosis virusdeeltjes om besmet te worden, zal een nog veel groter aantal mensen in aanraking zijn gekomen met een kleiner aantal virusdeeltjes. Gelukkig maar, waardoor hun immuunsysteem ook alvast kennis heeft gemaakt met dit virus. De initiële dosis speelt een belangrijke rol bij het wel of niet ziek worden. Na meer dan een jaar rondrazen in Nederland is covid-19 geen ‘novel’ coronavirus meer. Angst die in maart 2020 nog reëel was, hoeft dat daarom nu niet meer te zijn.

Ouderen gevaccineerd

De griepseizoenen van 2019 waren in termen van oversterfte de mildste sinds 2013/14. Toch stierven in 2019 officieel 3409 65-plussers aan een infectie van de onderste luchtwegen, oftewel een longontsteking. De voornaamste doodsoorzaak is geregistreerd als dementie, maar vaak is dit een indirecte oorzaak:

Het meest treffende voorbeeld is de patiënt die overlijdt aan een anderszins goed behandelbare longontsteking. Omdat hij of zij aan dementie leed welke de behandeling moeilijker maakte, dan wel onmogelijk of niet meer zinvol maakte. 

Een deel van de dementie overlijdens moet dus ook (mede) worden toegeschreven aan longontstekingen.

Al te ver verzwakt

Voor ouderen is het grootste gevaar bij een covid-19 infectie een longontsteking, als het virus onvoldoende bestreden kan worden door het met de leeftijd verzwakte immuunsysteem. Vaccinatie geeft het immuunsysteem gelegenheid zich voor te bereiden op een infectie. Maar als het immuunsysteem al te ver verzwakt is lukt dit niet meer.

Het feit dat in een verpleeghuis waar iedereen al gevaccineerd was alsnog een uitbraak plaatsvond laat zien, dat mensen na vaccinatie nog steeds besmettelijk kunnen worden. Bescherming door groepsimmuniteit is voor covid-19 dus een illusie. In tegenstelling tot bijvoorbeeld pokken – het pokken vaccin is wel effectief tegen besmettelijkheid.

Inmiddels is het aantal gerapporteerde sterfgevallen door covid-19 gedaald tot ongeveer 13 per dag, dat is omgerekend 4.745 per jaar. Alle 65-plussers hebben ondertussen gelegenheid gehad zich te laten vaccineren en zijn dus maximaal beschermd. Op een gegeven moment bereikt het risico op overlijden aan een longontsteking, al dan niet veroorzaakt door covid-19, het laagst haalbare niveau. ‘Nul’ zal dat nooit worden, uiteindelijk gaat immers iedereen ergens aan dood.

Long-Covid

Bijna elke virusinfectie kan gevolgd worden door ‘post-viral syndrom’. Onder andere een verkoudheid of griep virus, maar bijvoorbeeld ook Epstein-Barr, herpes en HIV. Deze aandoening is tijdelijk. Maar de duur van het herstel verschilt sterk – van enkele weken tot meer dan 6 maanden of zelfs 5 jaar.

‘Long-Covid’ was dus al een bekende aandoening, voordat covid-19 ontdekt werd. Een onderzoek naar de prevalentie van long-covid staat hier. In dit onderzoek werden 4182 positief geteste covid-19 patiënten gevolgd:

• 86% volledig hersteld binnen vier weken.
• 95% volledig hersteld binnen acht weken.
• 98% volledig hersteld binnen twaalf weken.

Na twaalf weken werd het onderzoek beëindigd. Als het langer had gelopen zou het percentage ‘volledig hersteld’ ongetwijfeld verder zijn gestegen. Drie conclusies kunnen op basis van dit onderzoek worden getrokken:

• Het grootste deel van de covid-19 patiënten herstelt volledig in een termijn van enkele weken.
• Een kleine groep ervaart langere tijd ‘post-viral syndrom’ gerelateerde klachten.
• Onderzoek is nodig om te bepalen hoe de prevalentie van ‘post-viral syndrom’ na covid-19 zich verhoudt tot de prevalentie na andere virusziekten, zoals verkoudheid en griep.

Angst aanpraten

Het antwoord op de vraag wanneer angst voor covid-19 precies ophoudt reëel te zijn is subjectief. Echter, angst voor covid-19 kan alleen reëel zijn als een haalbaar punt bestaat waarop men terug naar normaal durft te gaan. Anders is de angst een stoornis geworden.

Ter illustratie van ‘haalbaar’:

• Zolang honderdduizenden mensen per week worden getest op covid-19, zal men positieve testresultaten blijven vinden.
• Zolang de bevolking blijft vergrijzen, zal de zorg zwaarder onder druk staan tijdens het griepseizoen dan daarbuiten. Zoals ook tijdens het griepseizoen van 2017/18.
• Zolang virologen en andere virologische experts aandacht krijgen in de media, zullen ze het publiek blijven bestoken met nieuwe virologische bedreigingen. Dat is hun werk.
• Covid-19 gaat niet meer weg.

Na meer dan een jaar lang bestookt te zijn met angstwekkende berichtgeving, is het vanzelfsprekend dat deze angst bij een significant deel van de bevolking sterk leeft. Creëren van deze angst is erkend als opzettelijk beleid in het VK en Duitsland. Open vraag is bij hoeveel mensen deze angst de vorm heeft aangenomen van een psychische aandoening.

Angststoornis

De mensen die een angststoornis hebben ontwikkeld naar aanleiding van het gehele gebeuren rond covid-19, zijn zowel tragische slachtoffers als een bedreiging voor hun medeburgers.

Slachtoffers, omdat angst hen belet een normaal leven te leiden.

Een bedreiging, omdat angst hen zal motiveren anderen ook beperkingen op te leggen, of bestaande beperkingen langer te handhaven dan nodig is. Dit is niet denkbeeldig – zie de recente weerstand tegen het kabinetsbesluit om middelbare scholen te heropenen.

Deze mensen verdienen sympathie en steun, tegelijkertijd is het belangrijk weerstand te bieden aan hun eisen – een angststoornis geneest niet door eraan toe te geven. De enige manier om terug te keren naar normaal is door deze mensen te helpen, zonder concessies aan de normale normen en waarden volgens de standaard van vóor maart 2020.

U heeft zojuist gelezen: Hoe reëel is de angst voor Covid-19?

Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.

Steun deze site met af en toe een (kleine) donatie. Klik hier.