Model of rekenwijze ?

Al vanaf het begin van de epidemie heeft het RIVM elke twee weken een voorspelling gedaan over het  verloop van de epidemie. Het beleid van het  kabinet is op deze voorspelling gebaseerd. Steevast was de voorspelling, dat er een maand na de presentatie een enorme golf zou ontstaan in de opname cijfers (en daarmee dus ook de IC bezetting). En indien het kabinet de geadviseerde maatregelen niet zou opvolgen, zou die golf nog veel hoger worden. Het feit dat die golf dan vervolgens niet kwam, werd uitgelegd als de Preventieparadox. Hierover schreven wij al een blog met de titel De paradox van de maatregelen.

De voorspellingen worden gedaan op basis van een complex model, waarvan de resultaten ons nog steeds verrassen. Dit is het plaatje van de tweede golf, met daarin schematisch getekend de toppen van de golven die het RIVM voorspelde op basis van hun model:

In dit plaatje zijn zeven van de voorspellingen schematisch weergegeven. Er zijn er meer geweest, maar het beeld blijft hetzelfde.

Meer dan zes maal waren de RIVM voorspellingen meer dan 250% hoger dan de werkelijkheid!

De laatste voorspelling van het RIVM model was een enorme piek in ziekenhuisopnames juni, nadat afschaling van maatregelen plaats zou vinden. Een daling tot bijna 0 was echter de realiteit. Wat het RIVM model echter niet had voorspeld, was de enorme stijging van de PCR cijfers, nadat de deuren van de uitgaanscentra weer opengingen. Het model heeft hierin kennelijk niet voorzien.

Wat zegt dit over de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van volgende RIVM voorspellingen?

Hoe kan het, dat het RIVM na de eerste misser van 300% haar model niet ogenblikkelijk aanpaste, zodat het de tweede keer niet gebeurde? Dat is toch het kenmerkende van een model: je past het na elke voorspelling aan, zodat volgende voorspellingen beter zijn. En de PCR-explosie eind juni is nota bene volledig gemist.

Rekenwijze

Het Green Team heeft een geheel andere benadering. Wij gaan uit van de rekenwijze die de epidemiologen al vele decennia gebruiken en zijn waarde heeft bewezen. Deze rekenwijze heeft eigenlijk maar twee eenvoudige formules die de epidemie beschrijven op basis van het Reproductiegetal R:

en

In Jip-en-Janneke taal: de eerste formule is de basis die iedereen wel kent: 1 besmet er 2; 2 besmetten er 4 enz. De tweede zegt dat de effectieve R evenredig daalt met het aantal mensen dat immuun is ten opzichte van het totaal aantal mensen. Een rekenwijze, geen complex model. Verder is het gewoon “boekhouden” en een eenvoudig Excel-rekenschema doet dat gewoon voor je. Het resultaat was altijd een combinatie van een beschrijving van het verleden en een voorspelling voor de toekomst. Wel altijd omkleed met een bepaalde onzekerheid, want de berekende R-waarden worden voortdurend beïnvloed door de omgeving: het weer en ons gedrag. Onze dagelijkse cijfers beschreven binnen deze onzekerheidsgrenzen het verloop, er werden geen pieken voorspeld. Alleen het seizoenseffect in november hebben we moeten gebruiken als leermoment om de grootte van de seizoensinvloed vast te stellen (overigens, wij kwamen snel met een waarde van 30%, die ook internationaal genoemd wordt, terwijl het model van het RIVM nog heel lang uitging van maximaal 10%).

Superspreads

En toen werd de enige maatregel die superspreads nog kon voorkomen opgeheven. Discotheken en andere uitgaanscentra kregen onbelemmerd toegang, mits aan bepaalde testcriteria werd voldaan. Het waren ideale omstandigheden voor een superspread, maar omdat het RIVM vasthoudt aan verspreiding via grotere druppels, is dit niet meegenomen in hun model.

Ook onze rekenwijze voorziet hierin niet, maar wij kunnen dit rekenkundig wel goed begrijpen. Bij een superspread kan namelijk 1 persoon (die kennelijk de verdedigingslinie van TvT kon passeren)  in een daarvoor geschikte ruimte, vrijwel iedereen in één keer besmetten (alleen natuurlijk diegenen die nog onvoldoende immuniteit hebben opgebouwd). Weinigen zullen hiervan klachten hebben ondervonden, maar als er achteraf opsporing wordt gedaan en alle 200 besmetten getraceerd, dan is er een beloning namelijk een QR code waarmee je na twee weken vrij kunt reizen. De onzichtbare epidemie is een feit!

En past dit nog bij onze rekenregels? Natuurlijk niet, want dit is een eenmalige uitbraak op landelijke schaal. Wel zouden de rekenregels weer moeten gaan gelden, zodra de superspreads gestopt zijn. Grote vraag hierbij is, of we nu een echte opleving zien, die alleen in de PCR cijfers terug te zien is, of zou er een turbo effect zijn in de vorm van het beloningsbeleid om een QR code op te kunnen halen bij een positieve PCR test?

Wat nu ?

Als wat we nu zien een zuivere eenmalige verhoging van het aantal besmette personen vanuit het uitgaansleven is, dan zullen de PCR cijfers gaan dalen volgens de rekenregels gebaseerd op een R van ongeveer 0,7 (de laatst berekende waarde) en dus wekelijks halveren. Als de cijfers omhoog zijn gestuwd door het intensieve testen en vervolgens belonen met de QR code, dan zal het veel sneller weer gaan dalen….

De Tweede Kamer moet zich nu, teruggekomen van zomerreces, een beeld vormen van wat er aan de hand is, maar er is onvoldoende informatie. Een goede test op antistoffen zou al een stap in de goede richting zijn geweest, want ook als je al gevaccineerd bent, of op een andere manier immuun bent, kun je nog steeds besmet raken en positief testen. Dit heeft echter geen of weinig invloed op de ziekenhuisopnames. Laten we niet vergeten dat het vooral daarom te doen is!

Maar ook in bredere context gaat dit nergens over, zoals in de grafiek hierboven te zien is. Het kleine taartpuntje stelt 2% van het totaal aantal dagelijkse ziekenhuisopnames in Nederland voor. Dat zijn er 100 per dag. Het 7-daagse gemiddelde staat op dit moment op 7, oftewel 0,14% van alle ziekenhuisopnames, een vrijwel onzichtbaar taartpuntje. Rechtvaardigt dit het opnieuw beperken van onze herkregen vrijheden?

Het beleid laten bepalen door het model van het RIVM is geen optie meer. Het met verstand toepassen van de rekenregels die al decennia gebruikt worden lijkt wel een verstandige keuze. En zeker het erkennen dat het virus door de lucht gaat en niet via druppels zou enorm helpen, om te begrijpen wat er nu aan de hand is.

Inmiddels dalen de PCR cijfers alweer, precies zoals je zou verwachten bij een dergelijke gebeurtenis. Hopelijk ziet ons parlement in dat niet de te snel teruggedraaide maatregelen een excuus waard zijn, maar het te haastig genomen besluit om het nachtleven en buitenevenementen vrijwel op slot te zetten,  waarbij wederom het grote belang van ventilatie/CO2 meters genegeerd wordt.

We gaan het zien!