Deficit in het kwadraat

Leestijd: 3 minuten

Deficit in het kwadraat

Als je wilt geïllustreerd zien in welke crisis ons democratisch systeem verkeert moet je meedoen aan Stemmentracker.  Bij de uitslag van alle deelnemers (maar waarschijnlijk ook van jezelf) kan je zien hoe groot ons democratisch deficit in Nederland is en hoe instabiel het systeem is geworden.

De opzet van de site van het  Instituut voor Publiek en Politiek (IPP), dat voor een belangrijk deel gefinancierd wordt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken,  is heel rechttoe, rechtaan. Men heeft een selectie gemaakt van 27 stemmingen in de Tweede Kamer in 2009. Jij wordt gevraagd om –alsof je kamerlid bent- voor of tegen te stemmen. Aan het eind krijg je een overzicht van de partij of partijen waar jouw stemgedrag het meest op lijkt. Tevens per stemming het stemgedrag van alle partijen.

Daarna kan je ook zien wat de uitslag is van alle deelnemers aan de stemmentracker en de melding wat de meerderheid van de Tweede Kamer heeft gedaan. Dan blijkt dat van de 27 stemmingen de meerderheid van de deelnemers in 14 gevallen tot de zelfde keuze komt als de Tweede Kamer en in 13 gevallen een andere keuze maakt. Nu kan ik niet de representativiteit van de deelnemers vaststellen, maar als ik de totalen zie per vraag dan denk ik dat –ook als alle Nederlanders- aan dit onderzoek zouden meedoen deze score van 14-13 er ook uitkomen (of een andere score hier dichtbij).

Als je hier een statistische analyse op zou toepassen is de conclusie dat er vrijwel geen enkele relatie ligt tussen de mening van de meerderheid van de Nederlandse bevolking en de meerderheid van de Tweede Kamer!

Nu zou je hier allerlei inhoudelijke aanmerkingen kunnen maken (zoals er zijn veel meer stemmingen geweest dan 27), maar ik denk dat we hier precies zien waar het schort in ons systeem. Het is zeker niet zo dat ik vind dat bij iedere stemkeuze van kamerleden ze tot precies dezelfde uitslag moeten komen als de meerderheid van de bevolking. Maar wat betekent precies het woord “democratie” en “volksvertegenwoordiging” als je bij ongeveer de helft van belangrijke stemmingen in de Tweede Kamer een andere keuze maakt dan de meerderheid van de bevolking.

Volksvertegenwoordigers wijzen altijd naar een mandaat dat ze bij de laatste verkiezingen van de kiezers hebben gekregen. Maar dat houdt niet in dat ze vervolgens bij hun keuzes zich volledig kunnen loszingen van degenen die hen dat mandaat hebben gegeven. Zoals ik al zo vaak heb gezegd. Als je als politicus vindt dat je andere keuzes moet maken dan je aanhang dan zou je die aanhang ook moeten kunnen overtuigen dat je terecht die andere keuze maakt. En als je aanhang dan nog steeds in meerderheid vindt dat je een foute keuze maakt dan moet je maar eens goed bij jezelf te rade gaan of jouw keuze wel goed is en die van je aanhang fout.  En als je dat dan nog steeds vindt dan moet jij je afvragen of je wel een goed politicus bent als je jouw eigen aanhang niet kunt overtuigen.

Dit verschil in mening tussen de volksvertegenwoordigers en de burgers is de basis van datgene wat de kloof wordt genoemd. Een kloof die steeds breder lijkt te worden. En die de reden is voor een steeds grotere beweging binnen het electoraat.

Maar ook kan je vanuit je eigen uitslag bij de stemmentracker waarschijnlijk dat verschijnsel geïllustreerd zien. Tel maar eens hoeveel keuzes van jou overeenkomen met de partij die bij jou op de eerste plaats staat. Bij mij stonden drie partijen gelijk bovenaan en ik had 15 van de 27 keer hetzelfde gestemd als die partij.  De partij die het verst van mij verwijderd was had 12 keer hetzelfde gestemd als ik.  Zelfs met 11 verschillende partijen slaag ik er niet in een partij te vinden die meer dan in 56% van de gevallen hetzelfde heeft gestemd als ik, of die minder dan 44% van de gevallen hetzelfde heeft gestemd  als ik.

Nu kan het best zijn dat andere personen tot hogere scores komen (die passen dan wat beter bij de bewuste partij), maar het zou me niet verbazen als bij veel mensen de maximum score niet boven de 17 zal liggen. En daar zit dus het tweede probleem. Niet alleen vertoont de meerderheid van de Tweede Kamer een stemgedrag dat geen samenhang vertoont met de meerderheid van de bevolking. Maar ook vertoont het stemgedrag van de afzonderlijke  burgers geen grote samenhang met het stemgedrag van ieder van de 11 partijen. In feite dus hebben we een democratisch deficit in het kwadraat. 

De kruik gaat net zo lang te water tot hij  barst.

U heeft zojuist gelezen: Deficit in het kwadraat.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Terug naar de homepage