Er is een nieuwe religie ontstaan

Leestijd: 6 minuten

Het eureka-moment

Soms heb je zo’n Eureka-moment. Dat je bepaalde ontwikkelingen ziet, maar ze niet goed kan plaatsen. En dan opeens, door een gebeurtenis of een ingeving, kom je tot een bepaalde conclusie en realiseer je je het onderliggende patroon. Dat gebeurde me onlangs.

Ik was in gesprek met iemand die regelmatig de stukken leest van deze website. De vrouw in kwestie heeft een uitgebreide familie- en kennissenkring, waaronder ook een aantal medici. Ze beschreef de volgende ervaring: als ze met die personen uit haar familie- en kennissenkring in gesprek was en standpunten over het voetlicht wilde brengen, die je ook wel op deze site aantreft, dan kwam er bijna een fysieke afweer. Men wilde er geen kennis van nemen, laat staan erover praten. De reacties waren heviger geworden sinds de vaccinaties breed beschikbaar waren gekomen. Zij gaf aan dat het personen waren, waarmee ze over andere onderwerpen altijd goed kon spreken en discussiëren. En dat zij t.a.v. andere onderwerpen wel kritisch waren en ook uitgesproken meningen durfden uit te spreken. Ook als die haaks stonden op wat de meerderheid dacht.

Geen gesprek mogelijk

Samen kwamen we ineens tot de conclusie dat het sterk leek op de reactie van streng gelovigen (van welke religie dan ook) als een buitenstaander bepaalde informatie gaf of vragen stelde, die niet in lijn waren met de dogma’s van dat geloof. Men wilde het niet horen. Er was geen sprake van een vorm van gesprek of discussie tussen twee mensen over hun verschillende invalshoeken. Of je geloofde of je geloofde het niet.

En toen we dat bespraken, vielen er ineens allerlei zaken op hun plek: alles wat ik sinds maart vorig jaar waarnam, leek sprekend op datgene wat we in Europa in de periode voorafgaande aan de verlichting zagen op het vlak van religie.

Nu is het altijd gevaarlijk om op het vlak van religie een bepaalde positie in te nemen. En dat wil ik ook niet doen. Ten aanzien van de diverse religies zijn er mensen die orthodox zijn, zich houden aan al datgene wat die religie van ze verwacht. Dan zijn er ook mensen die zich wel tot een bepaald geloof rekenen, maar zich ergens tussen orthodox en vrij bevinden. En je hebt mensen die zich niet tot één van de religies rekenen, die atheïst zijn of in “iets” geloven.

Als je zelf niet tot de groep orthodoxen behoort of kennis hebt van die religie, dan vraag je je wel eens af hoe het kan dat zo’n orthodox iemand onwankelbaar in bepaalde verhalen uit oude boeken gelooft en zich sterk aan voorschriften houdt van die bewuste religie. Denkt men werkelijk dat God de wereld in zeven dagen heeft geschapen? Dat er een schip is geweest waar van elke diersoort een paar aanwezig was dat de zondvloed overleefde? Dat God bepaalde spijswetten heeft opgesteld, verlangt dat je een dag of een maand vast, of van je eist dat je op een dag in de week rust moet houden? Of dat als je dood gaat, je dan in de hemel of de hel komt of reïncarneert?

Onwankelbaar geloof

Een goed gesprek daarover voeren met hen is niet echt mogelijk, laat staan een discussie. Het is letterlijk een kwestie van of je het gelooft of niet. Het is letterlijk een “onwankelbaar geloof”.

En dat is het patroon dat ik ineens herken. We hebben de laatste anderhalf jaar vrijwel wereldwijd de opkomst gezien van een nieuwe religie. Met als startpunt basale doodsangst, gesymboliseerd door het “Bergamo trauma” met beelden van grote aantallen mensen die stierven.

• Experts die je in de media het gevoel gaven dat ze wisten wat er aan de hand was en wisten wat je moest doen om niet door het virus getroffen te worden en dood te gaan.
• Bestuurders die met maatregelen het gedrag van mensen gingen aansturen met de boodschap dat daardoor het gevaar zoveel mogelijk werd afgewend.
• Volksvertegenwoordigers, die instemden met ingrijpende maatregelen, waar ze zes maanden geleden nog faliekant tegen zouden zijn geweest, omdat ze ook bekeerd waren tot het nieuwe geloof.
• En, zoals de meeste religies met aan het eind de ultieme verlossing: de vaccinatie. Die ervoor zal zorgen dat je geen gevaar meer zal gaan lopen.

Het geloof verkondigen

Een religie met een centrale rol voor een klein aantal functionarissen, dat het geloof voortdurend verkondigen. In Nederland zijn dat De Jonge en Rutte, Van Dissel en enkele OMT-leden, Ernst Kuipers, Diederik Gommers en Ab Osterhaus.

Er is een belangrijk verschil ten aanzien van de vorming van de eerdere grote wereldreligies. Die zijn namelijk heel lang geleden ontstaan. En dat wat we daarover weten komt in eerste instantie door mondelinge overleveringen gedurende lange tijd. Mondelinge overleveringen, waarvan we ook niet weten in welke mate datgene wat beschreven wordt ook echt gebeurd is.

Maar dat is nu niet het geval. Doordat we de beschikking hebben over een scala aan media, zien we dit alles in real time. Maar dan wel weer vanuit onze eigen bubbel. Daarbij zie je ook dat veel media de vorming van die nieuwe religie niet kritisch benaderde en niet bij veel punten vraagtekens zette, zoals ze daarvoor bij veel andere onderwerpen wel deden. Daardoor vormden ze een belangrijke rol bij het ontstaan en verspreiden van de religie.

De kenmerken van een orthodoxe religie

Bij veel van wat je de afgelopen anderhalf jaar zag, kun je vergelijkingen trekken met hoe orthodoxe vormen van religie zich voltrekken. Men pretendeert dat de eigen overtuiging gebaseerd is op kennis, data en/of wetenschap. Maar het vertoont toch veel kenmerken van een geloof. Een geloof dat men niet wil laten aantasten door informatie, die niet in lijn is met dat geloof. Laat staan dat men energie wil besteden aan discussies erover.

Daarbij is het zo dat over elke standpunt inzake het virus, de verspreiding en de bestrijding ervan, je wetenschappelijke studies kunt tegenkomen die met volledig tegengestelde conclusies komen.

Terwijl je zou denken dat we bij deze grote crisis verder komen als we standpunten uitwisselen, erover discussiëren en vervolgens tot een gefundeerde keuze komen, is het gewoon dat de religie die de macht heeft de keuzes bepaalt. Gesteund door velen in de bevolking die, vaak gebaseerd op angst voor de mogelijke gevolgen van het virus, die religie als hun belangrijkste zekerheid/redding zien. En alles wat dat geloof misschien zou kunnen doen wankelen, wordt genegeerd, ontkend of wordt de boodschapper verdacht gemaakt. Het is voor hen een vorm van zelfbescherming.

Middeleeuwen

Maar ook bij degenen met opvattingen, die daar weer haaks op staan, herken ik een min of meer vergelijkbare manier van optreden.

Als je met deze insteek naar de ontwikkelingen van de afgelopen anderhalf jaar kijkt, dan zie je veel overeenkomsten met de dominante rol van het Katholicisme van de middeleeuwen. Hoe die optrad tegen anders denkenden, tot en met de inquisitie en de brandstapels. De strijd vervolgens met het nieuwe Protestantisme en vervolgens de grote inspanningen die nodig waren om Kerk en Staat te scheiden.

Maar wat we bij deze nieuwe religie zien is een ultieme verwevenheid van die nieuwe kerk en de staat. En de moeite die men moet doen om het tegengeluid te blijven verkondigen. Amper ruimte krijgen bij de klassieke massamedia, en tegengewerkt/geweerd worden van de nieuwe media, die wereldwijd een vorm van monopoliepositie hebben kunnen innemen. Daarbij wordt er niet geaarzeld om ten aanzien van mensen die een tegengeluid laten horen stevig op de man te spelen. Om maar te voorkomen dat het tegengeluid enige vaste grond onder de voeten krijgt.

De verlichting

Over de hele wereld en in de hele geschiedenis zie je dat religie overal voorkomt, in welke verschijningsvorm dan ook. Het is blijkbaar een onlosmakelijke component van ons mens-zijn. Waardoor we blijkbaar kunnen omgaan met de (grote) onzekerheden van het leven en richtlijnen krijgen voor de wijze waarop de mensen met elkaar dienen om te gaan.

En vanuit die definitie van religie is het niet vreemd dat bij deze Coronacrisis, waarbij velen bang zijn voor ernstige ziekte of voor de dood, we dus die patronen van de religie zien optreden.

Het is een manier van kijken, die verwantschap vertoont met de beschrijving van Prof. Desmet over massavorming, zoals hij dat al vroeg in de crisis onderkende. En er zal pas een fase van “verlichting” aanbreken als bij de meeste “gelovigen” de angst verdwenen is. Maar de vraag is of degenen die op de een of andere manier belang hebben bij het in stand houden van de religie, het verdwijnen van die angst willen laten gebeuren.

Verlichting

Ik ben bang dat het nog lang zal duren voordat we ten aanzien van deze religie echt een fase van Verlichting zullen gaan meemaken. En dat de schade die aan onze samenleving is aangericht, onherstelbaar is. Want als je goed naar de geschiedenis kijkt zie je dat tijdens of na zoiets ingrijpends als een ernstige gezondheidscrisis/veel sterfte (door ziekte of hongersnood of oorlog) ook de sociale en economische structuur van de samenleving ernstig wordt aangetast.

Spanning binnen een samenleving, die zich ontlaadt. Spanning tussen verschillende landen, omdat het oude evenwicht is verdwenen. Of teleurstelling onder degenen van de nieuwe religie, die merken dat ze toch niet echt gered zijn, en/of dat bepaalde personen/organisaties, zwaar misbruik hebben gemaakt van de ontstane situatie.

Het zal nog lang duren, denk ik voordat, een echte balans kan worden opgemaakt en inzicht kan gegeven worden in wat zich nu eigenlijk heeft afgespeeld. Ondertussen is het van belang om, hoe moeilijk het ook is, dicht bij jezelf te blijven. En keuzes te maken, waarvoor je jezelf in de spiegel kan blijven aankijken.

Steun onze site om onafhankelijke informatie te blijven geven op basis waarvan de lezers hun eigen oordeel kunnen vormen. Klik hier voor een (kleine) donatie.