Bedreigingen vragen doordachte analyse

Leestijd: 3 minuten

Bedreigingen vragen doordachte analyse

Hoofd koel houden

De Russische aanval op Oekraïne is schandalig en zeer verontrustend, had nooit mogen plaatsvinden en moet scherp veroordeeld worden. Toch knaagt er iets als je de reacties ziet.

In zijn eerste toespraak tot het Nederlandse volk zei minister-president Rutte in zijn tweede zin geheel terecht: „De belangrijkste taak van elke regering is het land veilig houden.” Dat is goed om als onbetwist uitgangspunt vast te houden. Het land veilig houden vraagt om een koel hoofd, een zorgvuldige analyse, en behoedzame maatregelen. Daarmee is er direct een spanning tussen de samenvatting van de taak van de regering, en de zin die Rutte ervoor uitsprak: „Dit is geen tijd voor wankelmoedigheid en terughoudendheid.” Wankelmoedigheid is natuurlijk nooit goed, maar die wordt nu op één lijn gesteld met terughoudendheid.

Laten we met een koel hoofd die terughoudendheid beschouwen. De regering stelt dat het geen tijd is voor terughoudendheid. Tegelijk stelde de Nederlandse regering, maar ook de NAVO, direct dat ze beslist geen troepen naar Oekraïne zou sturen. Dat is bij uitstek terughoudendheid! Kennelijk vinden we de Russische aanval op Oekraïne zeer verwerpelijk, maar vinden we niet dat ons land zodanig in de vitale belangen is geraakt dat dit conflict voor ons Nederlanders het vechten waard is.

Zo denken de andere NAVO-landen er duidelijk ook over. Minister Hoekstra toont zich overigens zeker terughoudend, en het is nu achteraf een zegen dat hij met het impulsieve D66 de BZ-post heeft gewisseld.

Asymmetrie

In tegenstelling tot de NAVO laat Rusland blijken Oekraïne wél tot de vitale belangen te rekenen, en bereid te zijn er troepen naartoe te sturen die zich in levensgevaar begeven. Er bestaat op dat punt een duidelijke asymmetrie tussen de Russen en de NAVO. Die terughoudendheid aan onze kant is terecht, het zou een ramp zijn als die er niet was, maar er is dus een grote discrepantie tussen enerzijds de grote woorden van de westerse leiders en anderzijds de terughoudendheid in daden die ze (gelukkig) vertonen.

Een tweede kwestie die knaagt, is dat niet duidelijk is wat de rationaliteit is achter de westerse reactie. De Nederlandse regering reageerde (letterlijk) met emoticons: het toch al vreemde tweetje met een lijstje van gestuurde wapens ging vergezeld van een emoticon van een spierballetje. Je mag verwachten dat de regering de reactie baseert op een gedegen analyse van de motieven van de andere partij.

Bij eerdere internationale conflicten werd door de Harvard-onderzoeker Matthew Waldman in 2014 gepleit voor wat hij noemde ‘strategische empathie’ voor de tegenstander. Hij betoogde dat die empathie niet met zich meebrengt dat je het eens bent met de tegenstander, maar wel dat je je probeert te verplaatsen in diens overwegingen, met als doel de situatie beter in te schatten zodat je de beste reactie kunt kiezen.

Emoties

Op dit moment lijkt het alsof de westerse leiders vooral bezig zijn met hun eigen emoties over wat er gebeurt in Oekraïne. Op emoties kan het buitenlandbeleid en defensie, de basis voor onze veiligheid, niet gebaseerd worden. We moeten ons toch echt afvragen: wat verwachten we dat de andere kant gaat doen?

Op dit moment komen we niet veel verder dan Poetin te vergelijken met Hitler, en triomfantelijk 200 Stingers sturen. Wat heeft het voor zin dat Poetin het etiket krijgt opgeplakt dat hij voor gek wordt verklaard, wat bovendien gebeurt door mensen die niet voor psychiatrie doorgeleerd hebben en geen therapeutische relatie hebben met Vladimir Poetin.

Je zou, ook na het veroordelen van de Russische aanval, en zonder de verdenking op je te laden dat je begrip toont voor of de kant kiest van Poetin, toch een rationele analyse moeten kunnen maken van zijn motieven voor deze aanval, en vervolgens in het verlengde daarvan inschatten hoe hij zal reageren op de tegenzetten van de kant van het westen. Dat zou moeten gebeuren met één uiteindelijke doelstelling: de veiligheid van ons land – en, als landen dat samendoen, de veiligheid in de wereld.

Stuurmanskunst

Een oorlog is de allergrootste bedreiging van de veiligheid van ieder land in Europa. Het zal stuurmanskunst vragen, en de uiterste terughoudendheid om ongelukken te voorkomen. De westerse leiders moeten, zonder dat ze bang hoeven zijn beschuldigd te worden van slapte of van sympathie voor Poetin, alle strategische empathie opbrengen om de situatie zo goed mogelijk te taxeren.

Als er een doordachte analyse wordt gemaakt, is het zeer de vraag of daar uitkomt dat de wereld veiliger wordt als we elke dag meer wapens sturen naar Oekraïne; het is zeer de vraag of we de wereldvrede bespoedigen door Rusland economisch kapot te maken.

Het zal – als altijd in internationale betrekkingen – een balanceeract worden: enerzijds Oekraïne steunen en voorkomen dat de Russen zich aangemoedigd voelen dit vaker te doen, maar tegelijkertijd geen olie op het vuur gooien. Het is tijd voor ouderwetse waarden als rust, diplomatie, terughoudendheid, en je ondanks alles blijven verdiepen in de andere partij.

U heeft zojuist gelezen: Bedreigingen vragen doordachte analyse.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.