Wat gebeurde er echt achter de schermen?

Leestijd: 5 minuten

Wat gebeurde er echt achter de schermen?

Glijdende schaal

Je begeeft je op een glijdende schaal als je als overheid bepaalt wat desinformatie is. En vervolgens aan de slag gaat om  die “desinformatie”  tegen te gaan of te onderdrukken.

Het probleem is namelijk dat de overheid dan bepaalt wat wel de juiste informatie is en de rest dus desinformatie is. En dan dreig je in een situatie te komen, waarbij er politieke belangen kunnen spelen bij die keuze.

Dat blijkt maar al te goed als je ziet wat er inmiddels al uit de WOB-stukken tot september 2020 is gebleken (met dank aan o.a.  Van der Vegt, Cees en Aukema, die dat aan het uitpluizen zijn). Daniël van der Tuyn heeft er dit artikel over geschreven. En omdat ook kamerleden Agema en Van der Plas in die stukken voorkomen, hebben deze politici Kamervragen gesteld over het feit dat zij als kamerlid (ook) in de gaten werden gehouden.

Over dit onderwerp zullen we in de komende tijd nog wel veel meer horen. Men is nog hard bezig om uit de WOB-stukken meer relevante zaken te vinden (en ik heb daar al wat interessants van mogen ontvangen). Plus dat alles van na september 2020 nog geleverd moet worden. Dat belooft nog wat! Ik ben benieuwd in welke mate de media dit onderwerp oppakken.

Vanwege het voorgaande wil ik me daarom nu slechts op een bepaald facet ervan richten. Er komt nog veel meer en dan zal ik daar uitgebreider op ingaan.

Wel opschrijven, niet luisteren

Ik doe dat aan de hand van deze tweet van 8 mei 2020, die ook in de WOB-stukken is opgedoken. Door een nog nader bekend te maken overheidsdienst werden anderen (inclusief die twee kamerleden) en ik in de gaten gehouden. Deze dienst rapporteerde deze tweet aan het RIVM en het Ministerie van VWS en gaf reacties hierop.

Besef wel dat ik al in april/mei 2020 het gevoel had dat er iets bijzonders aan de hand was t.a.v. de informatie die ik naar buiten bracht en hoe daarop in de traditionele media en op de sociale media werd gereageerd. In de traditionele media hield men zich vooral aan de door het RIVM/OMT uitgezette lijn. En via factcheckers werd mijn opstelling regelmatig terecht gewezen. De verspreiding moest en zou via grote druppels gaan en via oppervlaktes. En berichten over dat de verspreiding met name door de lucht ging, kwamen amper voor.

Aan het tegengeluid werd nauwelijks aandacht besteed. En als dat zo was, dan kwam er altijd wel een OMT-lid of andere aanpalende wetenschapper uitleggen, dat een andere verspreidingsweg helemaal niet bewezen kon worden of ondergeschikt was aan de grote druppels.

En dit gebeurde ondanks de steeds sterkere aanwijzingen en studies uit het buitenland, zoals ik deze in april 2020 al met grote regelmaat in mijn stukken citeerde. Zo schreef ik over de grote rol van superspread events bij de verspreiding van het virus, die echt alleen maar verklaard kon worden door de verspreiding door de lucht. Een sterk voorbeeld was het koor uit Seattle waar vrijwel alle aanwezigen besmet raakten en waarover al op 29 maart in Amerikaanse kranten werd gerapporteerd. En niet te vergeten  de geweldige studies van Prof. Streeck over de grens bij Sittard, die ook maar tot één conclusie konden leiden: de verspreiding ging vooral door de lucht. 

Downplayen

Maar noch de deskundigen van RIVM en OMT, noch de meeste media, noch “de factcheckers” waren daarin geïnteresseerd en ze volgden trouw het verhaal van Van Dissel c.s.

En als men het onderwerp toch aan de orde stelde, dan kwam er wel een deskundige dat onderwerp weer “downplayen”.

EenVandaag had op 8 mei 2020 het onderwerp ventilatie (in relatie met de aanstaande heropening van de scholen) en een longarts, Hans in ’t Veen, in hun programma, die daarover een uitleg gaf. Maar vervolgens kwam Patricia Bruining uitleggen dat toch echt de grote druppels de belangrijkste verspreidingsweg was (vanaf 6 minuten).

Dus ik plaatste bovenstaande tweet en die zien we terug in de stukken die nu via het WOB verzoek zijn geopenbaard:

En naar aanleiding van een andere tweet van mij op 28 mei staat o.a. dit in een verslag:

Maar dan!

Je zou kunnen zeggen dat ik probeerde om maximaal aandacht te krijgen voor mijn bevindingen en dat dit ook een manier was waarop het een en ander onder ogen kwam van mensen bij het ministerie of het RIVM. Dus in zoverre ben ik niet geschokt.

Maar het gaat er vooral om wat men er vervolgens mee doet:

• ervan leren en het beleid aanpassen, of
• ervan leren en een betere manier vinden om het beleid uit te leggen/te verkopen, of
• de onwelgevallige informatie en/of de afzender in diskrediet brengen

En daar zit de essentie van wat er nu boven water komt en nog verder boven water gehaald moet worden.

Evan leren en het beleid aanpassen is in ieder geval toen niet gebeurd. Het tweede is gebeurd en dat staat ook in de stukken omschreven. Maar er is ook een “alliantie tegen desinformatie” gevormd. En deze lijkt zich niet alleen beperkt te hebben tot het tweede. Er zijn namelijk sterke aanwijzingen dat het laatste (‘de afzender in diskrediet brengen’) op een georganiseerde wijze is gebeurd.

Ook bij anderen

Want dat laatste lijkt niet alleen bij mij gebeurd te zijn, maar ook bij anderen, die op deze lijst voorkwamen.

Ik was namelijk gewend dat als ik wat op Twitter plaatste in de afgelopen 13 jaar, dat mijn posts verschillende soorten reacties opwekten. Dat vind ik juist het goede aan het medium. Want er kunnen reacties tussen staan, waarvan je leert. Soms wordt er ook gewezen op andere relevante informatie die je dan kunt bekijken.

Maar bij mijn tweets over Corona gebeurde iets anders.

Er kwamen in eerste instantie veel meer negatieve en emotionele reacties dan voorheen: Wat wist ik er nu van? Laat het toch over aan de echte experts! Hoop dat jij snel op de IC ligt! Mensen die (begrijpelijk, gezien de informatie die er in het begin was) in grote angst verkeerden, zich helemaal richtten op datgene wat de experts zeiden en dat ik waagde om dat in twijfel te trekken.  Deze tv-kritiek van Angela de Jong van 20 april 2020 is een goede representant van die lijn.

Georganiseerde actie

Maar op een gegeven moment gebeurde er iets opmerkelijks. Er kwam een andere categorie bij. Die reageerden snel nadat ik iets plaatste (en kwamen dus direct onder mijn tweet te staan als je de reacties ging lezen). Ook als mijn tweet een link betrof naar een uitgebreid en onderbouwd artikel ging het daar niet over. Het waren doorgaans sneren.

Het maakte ook niet uit, wanneer ik die tweet plaatste, één of meer van dat groepje reageerden snel. Sommigen blokte ik vrij snel (hoewel ik dat doorgaans niet graag doe), maar dit proces ging een behoorlijke tijd door. Betrekkelijk snel kreeg ik het gevoel dat dit niet willekeurige twitteraars waren die de pest aan me hadden, maar dat het een meer georganiseerde actie betrof.

Ik kan dat niet echt hard maken, maar ook anderen hadden eenzelfde ervaring. Bij de Kamervragen van Van der Plas en Agema naar aanleiding van deze WOB-informatie gaan ze ook op dat onderwerp in, maar ik heb weinig hoop dat er een goed onderzoek naar dit fenomeen zal worden gedaan.

Kritiekloos volgen

Als ik zie met welke graagte eind januari 2021 KRO-NCRV (tv-programma Propaganda), NRC-Handelsblad en de Correspondent me aanpakten, dan geeft dat gezien het bovenstaande echt te denken. Met mijn opstelling in 2020 was ik niet alleen lastig geweest voor het RIVM, OMT en kabinet, maar had ik deze media blijkbaar ook op hun tenen getrapt, omdat ze kritiekloos de lijn van het RIVM hadden gevolgd. Dus moest er alles uit de kast worden gehaald om mij in diskrediet te brengen.

De onderste steen zou niet alleen boven tafel moeten komen over hoe men informatie volgde, die niet in lijn lag met die van het RIVM/OMT en binnen de ministeries rond ging, maar vooral wat men vervolgens deed om die geluiden te onderdrukken of via bepaalde acties in diskrediet te brengen.

Ik denk niet dat het gaat gebeuren. Maar de minimale conclusie, die er toch uit dit alles al getrokken zou moeten worden, is dat we het niet aan de overheid kunnen overlaten om te bepalen wat desinformatie is. Want dan is letterlijk het einde zoek.

Wordt vervolgd.

U heeft zojuist gelezen: Wat gebeurde er echt achter de schermen?

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Steun onze site nog steeds om ook te helpen dit soort zaken aan het voetlicht te brengen. Klik hier voor de een (kleine) donatie.