Om nog eens 2 miljoen uit te geven voor een evaluatie over de avondklok door het RIVM is onnodig. De evaluatie is al beschikbaar en het is triest dat Premier Rutte dat nog steeds niet lijkt te beseffen.
Lees volledig artikel: De evaluatie van de avondklok is al lang beschikbaar
De evaluatie van de avondklok is al lang beschikbaar
Double Down
Donderdag was het debat in de Tweede Kamer over het tweede OVV-rapport over de Coronaperiode. Een belangrijk advies van dat rapport ging over het onderwerp “evalueren van de afzonderlijke maatregelen”. De regering stelde zich tot dusver op het standpunt dat het niet kon, omdat het te complex was het effect van de maatregelen apart te evalueren. Maar omdat de meerderheid van de Kamer het wel verlangde, werd toegezegd dat men het RIVM zou vragen om die werkzaamheden alsnog te gaan doen. (Ondertussen zijn de meeste maatregelen al opgenomen in de gereedschapskist van een wet onder de argumentatie “omdat ze al bewezen hadden dat ze werkten”.)
Nu zou je kunnen zeggen “gelukkig dat het nu ten minste gaat gebeuren”, maar er waren zeker twee aspecten aan het verloop van het debat, die elk vertrouwen dat men serieus aan het werk zal gaan, doet verdwijnen.
In het debat zei Premier Rutte namelijk letterlijk: “Het OMT zei in de eerste plaats: er is geen twijfel over dat er zo’n grote, zware maatregel extra moet worden genomen in die periode. Ten tweede, uit een aantal reviews en evaluaties van de situatie in Frankrijk en andere landen met een avondklok bleek dat deze maatregel zeer waarschijnlijk zeer effectief was. De schatting was 8% tot 13%…, Er was eigenlijk niets anders meer. We stonden als land met elkaar met de rug tegen de muur met de risico’s van verder oplopende besmettingen en een onbeheersbare situatie. Daarom is die avondklok ingevoerd. Alle effecten ervan kennen we. Die zijn heftig, maar er was op dat moment geen alternatief”.
Met als klap op de vuurpijl deze zin:
Het kabinet en ik staan er nog steeds achter dat de avondklok noodzakelijk was.
En vervolgens zegde Minister Kuipers toe dat hij een bedrag van 2 miljoen beschikbaar stelde zodat het RIVM kon vaststellen wat nu echt het effect van die avondklok was geweest.
Maar nadat Premier Rutte aangegeven had dat hij nog steeds vindt dat de avondklok noodzakelijk was en die avondklok toen was ingevoerd op basis van de adviezen van het OMT, die leunden op het model van het RIVM, kan je toch geen enkel vertrouwen hebben dat er iets anders zal uitkomen dan dat de avondklok wel het beoogde effect had. (Dat er geen aantoonbaar effect was, iets wat Minister Kuipers op 29 april 2021 in zijn vorige functie nog bij Beau op televisie had gezegd, zal er zeker niet uitkomen).
Maar we weten de echte uitkomst al
Maar met datgene wat Premier Rutte tijdens het debat gezegd heeft en de informatie die er al sinds mei 2021 ligt is het zowel duidelijk wat het effect van de avondklok was en hoezeer het RIVM juist niet de organisatie zou moeten zijn om de evaluatie te doen.
Allereerst was er in januari 2021 al veel twijfel over de effecten van de avondklok in andere landen. De NOS schreef toen ook al dat de Franse regering twijfels had over de werking van de avondklok.
Maar we hebben een nog harder bewijs dat de avondklok niet werkte en die hebben we dankzij het RIVM zelf. Op 24 februari 2021 gaf Van Dissel namelijk een presentatie met daarbij een aantal grafieken met prognoses van het verloop van de IC-bezetting uitgaande van de op dat moment bestaande maatregelen en mogelijke versoepelingen (die dan op 2 maart ingevoerd zouden worden). Dit is de grafiek van de voorspelling van het RIVM van het verloop van de IC-bezetting bij de maatregelen die op dat moment golden. (Dus dan kan er niet gesproken worden van een preventieparadox).
Door het dak?
Besef daarbij dat toen op 19 januari tot de avondklok werd besloten, de cijfers na een hoogtepunt van bijna 300 ziekenhuisopnames per dag eind december al gedaald waren naar iets boven de 200 op 19 januari. En dat tot de avondklok besloten werd door de voorspellingen van Kuipers en Van Dissel dat de cijfers binnen een aantal weken door het dak zouden gaan. Lees o.a. ook dit artikel hierover.
Deze grafiek van Van Dissel op 24-2-2021 is om meerdere redenen cruciaal:
- De zwarte lijn is de voorspelling van de IC-bezetting bij de lockdown inclusief avondklok zoals die op 24 februari 2021 gold. Die IC-bezetting was half februari ongeveer 600 en in de grafiek geeft de zwarte lijn aan dat half april die bezetting dan 1300 zou zijn.
- Het rechterplaatje verschilt van het linkerplaatje op het aspect dat dit de doorberekening is als de avondklok per 2 maart 2-21 zou stoppen. Dan is goed te zien dat dan de roze lijn bij de rechterplaatjes een stuk hoger uitkomt dan bij de linkerplaatjes. In beide plaatjes leidt dat eind april (dus twee maanden later) tot een circa 40% hogere IC-bezetting). Dus dat houdt in dat in het RIVM model dat toen gebruikt werd de avondklok alleen voor een reductie zorgde van meer dan 15% van de IC-opnames.
Weer de plank mis
Besef dus dat het plaatje linksonder het plaatje was dat de voorspelling van het RIVM betrof bij het invoeren van de eerste versoepelingen van 2 maart 2021. Zoals die toen ook zijn uitgevoerd. In dat linkerplaatje haalde de roze lijn bijna een IC-bezetting van 2000 aan rond half april. (Als ook de avondklok nog opgeheven zou worden dan tikte de roze lijn zelfs de 2800 IC-bezetting aan volgens dit model van het RIVM.)
Het wat lichtere gebied erboven en eronder gaven de marges aan. Goed te zien is dat linksonder de bovenmarge zelfs bijna een bezetting van 6000 op de IC rond 1 april aangaf. Dus het meest negatieve scenario.
Maar ik heb in een grafiek het echte verloop van de IC-bezetting aangegeven van deze hele periode. Daar kan dus geen sprake zijn van een “preventieparadox”, want het is afgezet tegen de grafiek van het RIVM met de voorspellingen voor die periode met de maatregelen die toen golden.
Terwijl de roze lijn van het RIVM voorspelde dat de maximum IC-bezetting de 2000 bijna zou aantikken, was het werkelijke maximum 760 (op 22 april). Ruim 2,5 keer zo weinig als het model van het RIVM had voorspeld.
Kortom: het model van het RIVM had zowel half januari toen de beslissing tot een avondklok werd genomen als eind februari:
- een veel te zwart scenario geschetst
- het effect van het invoeren van de avondklok zwaar overschat
Het niet onderkennen in de zomer van 2021 dat het model zo slecht voorspelde leidde er ook nog toe dat we half december 2021 op basis van dat model nog onterecht in een nieuwe lockdown gingen als enige land in Europa.
Het is nu twee jaar later
Keer op keer wordt er, als er kritiek wordt geuit op de beslissingen toen, als verdediging gesteld “maar dat konden we toen niet weten”. Ik vind dat flauwekul omdat op onze site (maar op diverse andere plekken ook) deze kritiek ook vooraf is geuit op basis van wat we toen al wisten. Op deze site vindt u daar vele bewijzen van.
Maar wat veel erger is. We zijn nu twee jaar later. Deze analyses die ik hier uitvoer, kan men bij VWS bij het RIVM en in de media en bij de politieke partijen in de Tweede Kamer, ook al uitgevoerd hebben. En dan had dat moeten leiden, zoals het OVV rapport al aangaf, tot evaluaties van de specifieke maatregelen met de conclusie dat de avondklok geen bijdrage heeft geleverd aan de vermindering van de zorgdruk en dat men het besluit daartoe te lichthartig had genomen.
Maar niets van dit alles. Met als extra dieptepunt een premier die ook nu nog aangeeft dat de avondklok noodzakelijk was.
Kapot schamen
En ook nergens hoorde ik bezwaren tegen dat het RIVM deze analyse nu wel zal gaan uitvoeren (met een extra budget van 2 miljoen van VWS). Het RIVM was een belangrijke partij bij de besluitvorming rondom de avondklok en zou geen rol horen te spelen bij de evaluatie.
De analyse ziet u hier al boven staan, zodat VWS die 2 miljoen kan uitsparen. De premier zou zich kapot moeten schamen dat hij op 15 juni 2023 nog steeds vasthoudt aan de juistheid van zijn besluit om een avondklok voor bijna 100 dagen in te stellen. Hij was toen al verkeerd voorgelicht en daar heeft blijkbaar nog steeds geen correctie op plaatsgevonden.
U heeft zojuist gelezen: De evaluatie van de avondklok is al lang beschikbaar.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
