Vanuit de onderzoeken van Peil.nl vanaf TK2021 is een goed beeld te geven van waar de verkiezingswinst van de PVV vandaan kwam en wat dit verder betekent voor de electorale positie van de VVD en de andere partijen. Maar het geeft ook een indicatie voor de toekomst.
Lees volledig artikel: Reconstructie van de enorme PVV-verkiezingswinst
Reconstructie van de enorme PVV-verkiezingswinst
TK2021 – TK2023
Vanuit de onderzoeken van Peil.nl is een goed beeld te geven van de electorale ontwikkelingen van de PVV tussen TK2021 (17 zetels) en TK2023 (37 zetels).
Daarbij onderscheiden we 5 periodes:
- TK2021 – februari 2023: PVV rond 17 zetels
- maart – juni 2023: rond 10 zetels (BBB is grootste partij)
- juli – oktober 2023: rond 17 zetels
- begin november 2023: rond 20 zetels
- TK2023: 37 zetels
Electorale overgangen
Het verloop van de overgangen van de kiezers van de verschillende partijen bij TK2021 naar de PVV geeft een goed beeld van deze 5 verschillende periodes.
Goed is te zien hoe sterk de verandering was in november 2023. Dat is al te zien in de eerste week, maar het explodeerde in die laatste week. De gamechanger was het SBS debat van 15 november, daarna spoot de PVV omhoog.
Uit ons onderzoek bleek dat 30% van de PVV-kiezers aangaf dat men strategisch heeft gestemd (circa 11 zetels). Degenen die bij TK2021 geen PVV hadden gestemd gaven voor ruim 40% aan dat hun keuze voor PVV strategisch was!
Hoewel het niet exact vast te stellen is, is de groei van de PVV van 20 zetels met name te danken aan:
- kiezers van de VVD in 2021 met 5 zetels
- kiezers van D66 met 4 zetels
- kiezers die bij TK2021 niet hebben gestemd 4 zetels
- kiezers van het CDA met 2 zetels
- hogere opkomst PVV-kiezers TK2021 1 zetel
- van overige partijen 4 zetels
BBB kiezers PS2023
Sinds TK2021 was er voor de PVV een periode met fors lagere uitslagen tussen maart en juni 2023. Dat kwam doordat BBB een grote opgang maakte. Bij PS2023 haalde BBB een tegenwaarde van ongeveer 30 Tweede Kamerzetels en PVV minder dan 10. Het is interessant om te zien hoe de overgangen waren tussen de BBB-kiezers van PS2023 naar de PVV.
Naast de PVV verloor BBB ook veel kiezers aan NSC. Begin november verloor BBB beduidend meer aan NSC dan PVV, maar dat verschoof snel in de laatste paar dagen voor de verkiezingen.
Veranderde samenstelling electoraat
Door de samenstelling van het PVV-electoraat te vergelijken met die in september 2022 blijkt waar de verdubbeling van de aanhang van de PVV vandaan komt.
Dit zijn de verschillen die we dan zien:
- een beperkte stijging van vrouwelijke kiezers
- duidelijke stijging kiezers met midden en hogere inkomens
- duidelijke stijging kiezers met midden opleiding
- duidelijke stijging kiezers die part-time of full-time werken
- duidelijke stijging kiezers die ondernemer zijn met personeel
- duidelijke stijging kiezers in loondienst (niet-overheid)
- duidelijke stijging kiezers die aangeven geen religie te hebben
- duidelijke toename van kiezers die zichzelf rechts van het midden plaatsen, maar minder die zich uiterst rechts plaatsen
Electorale toekomst PVV
Uit de analyse blijkt dat de kern van de aanhang van de PVV rond de 10% ligt. Maar er zijn steeds meer kiezers van het midden en rechts van het midden “op hol”. De positie van de traditioneel grote partijen aan die kant van het politieke spectrum (CDA en VVD) wordt steeds sterker verzwakt, zoals het ook met de PvdA aan de linkerkant is gebeurd.
Dit proces zorgde al bij PS2019 voor FVD die uit het niets direct de grootste werd en dat proces herhaalde zich – in nog sterkere mate – bij PS2023 met de BBB.
TK2023 werd voor de PVV een “perfect storm” (met de wind in de rug), doordat
- er geen zittend premier meedeed
- CDA en VVD in de regering zaten, waar de kiezers mee wilden afrekenen
- migratie een heel belangrijk onderwerp was, waar de andere partijen minder stevige standpunten bij innamen en/of medeverantwoordelijk waren voor het beleid van het recente verleden
- VVD en NSC in hun campagne bijna letterlijk zeiden tegen de kiezers dat als ze de PVV in de regering wilden, ze dan PVV moesten stemmen.
Dat houdt echter niet in dat deze 37 zetels voor de PVV ook bij de volgende verkiezingen een electorale zekerheid zijn. Net zoals voor de andere partijen, hangt het van de specifieke omstandigheden bij die verkiezingen af, waar de kiezers zich op zullen richten. Wel valt te verwachten dat:
- de kiezers zich ook dan vooral op 1 of 2 partijen zullen richten (dit keer haalden PVV + NSC in totaal 57 zetels)
- in die keuze vooral een protest zal zitten tegen de wijze waarop de politieke partijen, die aan de macht waren, grote problemen niet of niet goed hebben aangepakt.
En natuurlijk speelt de aanloop naar die verkiezingen een grote rol. Is het kabinet gevallen ja of nee, en wat zijn de belangrijke onderwerpen die spelen?
Maar dat het – wederom – heftige electorale bewegingen zullen zijn, is zeker.
U heeft zojuist gelezen: Reconstructie van de enorme PVV-verkiezingswinst.
Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
