Het is begrijpelijk dat rondom de opening van het Holocaustmuseum veel emoties een rol speelden. En ook is het demonstratierecht een hoog goed. Maar de wijze waarop dat de afgelopen zondag is geïnterpreteerd bij de opening van dat museum heeft bij mij het gevoel opgeroepen dat ik blij ben dat mijn ouders nu niet meer leven.
Lees volledig artikel: Blij dat mijn ouders nu niet meer leven
Blij dat mijn ouders nu niet meer leven
Emotie
Als mensen waar je een sterke betrokkenheid bij voelt erg lijden, dan is er geen ruimte voor ratio. Dan staat vanzelfsprekend het lijden centraal en de enorme drang om te zorgen dat het lijden ophoudt. Ook heeft het geen zin, en is het zelfs ongepast om het lijden van de één weg te strepen tegen het lijden van de ander.
Ik kan me dus de heftigheid van de emoties, die er zijn rondom het lijden van bewoners in Gaza, goed voorstellen. Evenals ik me ook kan voorstellen in wat voor hel familieleden van gegijzelden van Hamas van 7 oktober leven, niet wetende of hun familielid nog leeft en wat er met hem/haar in die meer dan 5 maanden is gebeurd.
Ik laat me over die kwestie in het openbaar bewust weinig uit, omdat die emoties – begrijpelijk – zo een enorme rol spelen bij velen. Plus dat ik het gevoel heb dat het al heel lang een uitzichtloze situatie is, waar geen echte oplossing voor is.
Maar wat er afgelopen zondag is gebeurd bij de opening van het Holocaust museum noopt mij om daaraan wel aandacht te schenken. Juist omdat er zo een grote persoonlijke emotie-component bij speelt.
Dichtbij de holocaust
Mijn beide ouders zijn 110 jaar geleden als het ware op het Waterlooplein geboren. Zowel mijn grootouders aan moeders kant als aan vaders kant hadden een fruitstal op het Waterlooplein.
Dit is de fruitstal van mijn grootouders aan vaders kant vlak voor de Mozes en Aaron -kerk. Zij hadden een prijs gewonnen van de mooist opgemaakte stal voor Fijffes-bananen in 1938. Op de foto staan naast mijn grootouders meerdere van hun/mijn familieleden.
Mijn ouders hebben Auschwitz/Mauthausen/Ravensbrück overleefd.
Op mijn moeder zijn experimenten uitgevoerd om haar onvruchtbaar te maken en desondanks ben ik geboren. Mijn vader zat in het verzet en heeft vele Joden geholpen om – vaak helaas tijdelijk – te ontkomen aan deportatie naar de vernietigingskampen. Hij is heel actief geweest in de Hollandse Schouwburg en werkte nauw samen met de vrouwen van de crèche aan de overkant waar het Holocaust museum is gevestigd. Hun beider oorlogsverhalen zijn ïn 1996 opgenomen in de serie “Survivors of the Shoah”, een initiatief van Steven Spielberg. Dit is het verhaal van mijn vader. En dit is het verhaal van mijn moeder.
Eén van de weinigen
Mijn ouders vertelden mij maar heel weinig over hun familieleden van voor de oorlog. Het enige dat mijn moeder vertelde dat ze als één van de weinigen van haar familie de oorlog had overleefd. En ik wist dat haar ouders, mijn grootouders, ook in een concentratiekamp waren vergast.
Mijn beide ouders overleden in 2002. En toen ik in 2008 aan de gang ging met de stamboomsite MyHeritage, kwam ik er tot mijn ontzetting achter dat zelfs twee grootouders van mijn moeder nog leefden toen de oorlog uitbrak en ook in een vernietigingskamp zijn omgebracht. Haar overgrootvader, Isaac Brander was toen 82 jaar oud.
De familie van mijn moeder was heel groot. Toen ik haar ooms en tantes optelde en hun nakomelingen waren dat in totaal 115 (!) familieleden. Slechts 6 ervan hadden de oorlog overleefd!
(Op de grote illustratie van dit artikel staan veel van de vermoorde familieleden opgesomd, inclusief foto’s van een aantal van mijn moeders familieleden (inclusief haar echtgenoot, haar ouders en grootouders). Plus de fruitstal van mijn grootouders aan mijn vaders kant. Steeds weer moet ik me daarbij ook voorhouden, dat zij niet alleen mijn moeders familieleden waren, maar ook die van mij! In leeftijd uiteenlopend van 1 tot 82 jaar.
Mijn moeder heeft ze allemaal in levende lijve gekend. Ze was op hun verjaardagen, kwam ze regelmatig tegen in de buurt. En toen mijn moeder terugkwam uit het concentratiekamp bleken ze vrijwel allemaal vermoord te zijn.
Beladen locaties
Het Waterlooplein, de synagoges aan het Jonas Daniël Meijerplein, de Hollandse Schouwburg en de plek waar nu het Holocaustmuseum is gevestigd zijn zeer beladen locaties. Op en rond het Waterlooplein leefden en werkten het overgrote deel van mijn voorouders en was Joods Amsterdam geconcentreerd. In de Hollandse Schouwburg is het overgrote deel van mijn vermoorde familieleden geweest, voordat ze via Westerbork naar de concentratiekampen werden vervoerd en velen direct na aankomst vergast.
Van de beladenheid van die locaties was ik me wel al van kinds af aan bewust. Op 4 mei ging ik al heel jong met mijn ouders naar de Hollandse Schouwburg, al ver voordat er een gedenkteken kwam. En ik heb ook de boeken van Presser en De Jong gelezen over wat er met de Nederlandse Joden is gebeurd. Het heldendom van een klein deel van de Nederlanders, de actieve hulp van -helaas- een stuk groter deel en de passiviteit van de rest.
Ook dat het heel lang geduurd heeft voordat er een passend monument in Amsterdam kwam. Eerst in 1977 het Auschwitzmonument en later het bijzondere Namenmonument pas 2 jaar geleden geopend.
En nu dan het Holocaustmuseum. Op de plek waar het vele leed zich concentreerde, maar ook waar een aantal helden, waar onder mijn vader, nog hebben proberen te redden wat te redden viel. Juist gezien de historische plek van het museum heeft het daarom een extra bijzondere lading gekregen.
Ik had het mijn ouders gegund dat dit museum was geopend tijdens hun leven en niet bijna 80 jaar na de oorlog.
Maar wat er gebeurde rondom de opening, zorgde ervoor dat ik juist blij was dat zij niet meer in leven waren, toen het museum werd geopend.
Opengereten wonden
Natuurlijk is er recht op demonstratie. En dat betekent dat je ook mag demonstreren als de premier van Israël in Nederland komt, om welke reden hij dan ook in Nederland is. Maar als je verantwoordelijk bent voor de openbare orde, zoals de burgemeester van Amsterdam dat is, dan zal je ook een afwegingsproces dienen te maken over het recht van demonstreren enerzijds, en het effect dat die demonstratie zal hebben op andere aanwezigen dan alleen de president van Israël en welke risico’s er zijn als demonstranten over de schreef gaan.
Let wel: bij de openingsplechtigheid in de Portugese Synagoge waren er ook mensen aanwezig die hadden meegemaakt wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog precies in dat gebied van centrum Amsterdam was gebeurd. En ook de verschrikkingen van de kampen aan den lijve hadden ondervonden. En er waren kinderen van ouders, zoals die van mij, waarvan meer dan 90% van hun directe familie in de vernietigingskampen zijn vermoord.
Die dus, terwijl ze binnen bij de plechtigheid zaten, buiten het lawaai hoorden van de demonstranten. Hoewel die aangaven dat ze niets tegen het Holocaust museum hadden, maar alleen demonstreerden tegen de Israëlische President, maakten ze ook massaal geluid toen de Koning de afsluitende toespraak gaf als opening van het museum. En toen de aanwezigen de Synagoge uitkwamen, werden zij met die demonstranten geconfronteerd, ook toen de Israëlische President al weg was. Over wat er rondom de officiële openingshandeling zelf (met een overlevende uit de oorlog en zijn achterkleinkind) gebeurde, zal ik verder maar zwijgen.
Hun laatste nachten
Die locatie symboliseert via dat nieuwe museum niet alleen wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurd is, maar op die locatie hebben een groot deel van de Joodse oorlogsslachtoffers hun laatste nachten in Amsterdam doorgebracht, voordat ze naar het Oosten werden getransporteerd. Zeker bij degenen van de aanwezigen die dat zelf toen aan den lijve hebben meegemaakt moet datgene wat vorige zondag is gebeurd vele oude wonden hebben opengereten. De wonden, die niet alleen het gedrag van de Duitsers betreffen uit die tijd, maar helaas vaak ook de rol van Nederlanders erbij.
Dat de burgemeester van Amsterdam (en haar adviseurs) dat vooraf niet hebben bedacht en zich alleen op formele argumenten beroepen (“demonstratie moet binnen gehoorafstand plaats vinden”) is een enorme slag in het gezicht van degenen die direct en indirect slachtoffers zijn van datgene wat juist via dit Holocaust museum wordt getoond.
Ik weet zeker dat het een soort nekslag zou geweest zijn voor mijn ouders, die na de oorlog hebben geprobeerd de ellende van de oorlog en het verlies van hun familie, zoveel mogelijk weg te stoppen. En hun leven in Nederland weer op te bouwen, hoewel ze altijd een stukje argwaan hadden, over hun ervaring in de oorlog met de Nederlandse autoriteiten en sommige Nederlanders.
En ze zouden dit besluit van de burgemeester van Amsterdam en de onderbouwing ervan een ereplaats geven in de infame rij van besluiten van Nederlandse autoriteiten zowel in de oorlog als erna die, eufemistisch gezegd, gevoelloos waren voor het lot van de Joodse Nederlanders in de oorlog.
Gelukkig dus dat mijn ouders dat niet meer hebben meegemaakt.
U heeft zojuist gelezen: Blij dat mijn ouders nu niet meer leven
Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube
Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.
