De olifant op het voetbalveld

Het gaat niet om de regels

Bijna 50 jaar ben ik actief geweest als voetbalscheidsrechter, waarvan 2 jaar in het betaald voetbal en 8 jaar in de top van het amateurvoetbal. En keer op keer als ik discussies hoor over dubieuze scheidsrechterlijke beslissingen, zoals de strafschop tegen Nederland afgelopen woensdag, stel ik vast dat de olifant in de kamer (dus op het voetbalveld) niet benoemd wordt: het gaat bij een voetbalwedstrijd veel minder om de regels, maar om de geldende gewoontes.

Daarmee bedoel ik dat op zichzelf de regels duidelijk zijn, maar dat er door de tijd heen bepaalde gebruiken zijn ontstaan, die veel belangrijker zijn dan de regels.

Ik zal met een simpele beginnen: de 6-seconden regel voor de keeper. Die moet de bal, als hij die in zijn bezit heeft, binnen 6 seconden weer in het spel brengen en anders krijgt de keeper een indirecte vrije trap tegen. Ga maar eens timen. Bij het WK in Qatar heb ik dat gedaan en ik kwam tot gemiddeld 15 seconden. En hoewel soms de scheidsrechter de keeper vermaande heb ik geen enkele keer gezien dat er een vrije trap werd gegeven.

Een veel flagranter voorbeeld is het gedoe in het strafschopgebied bij corners en vrije trappen van de zijkant. Aanvallers en verdedigers houden elkaar meestal vast, terwijl dat niet mag. De scheidsrechters zien dat heus, en soms geven ze vooraf aan dat ze er op letten. Maar hoe vaak wordt er voor gefloten? En misschien is u opgevallen als er wel gefloten wordt, is het vrijwel altijd tegen de aanvallende partij. Terwijl doorgaans de verdedigende partij op dat punt meer overtredingen begaat dan de aanvallers.

Nu is het echt niet zo dat de scheidsrechter dat niet ziet. Maar hij weet ook dat als hij wel zou fluiten en daarmee een of meerdere strafschoppen zou geven, hij de risee wordt van het voetbal. Dus hooguit wordt er een strafschop gegeven als het evident is dat een aanvaller stevig wordt vastgehouden en zonder dat een doelpunt gescoord zou hebben. Alleen dan volgt er een strafschop, die dan niet veel discussie oplevert.

Besef dat bepaalde overtredingen waarvoor een scheidsrechter in een strafschopgebied niet fluit, hij wel zou fluiten als het in de buurt van de middenstip gebeurde. Want dan hoeft er geen strafschop gegeven te worden en is de beslissing veel minder ingrijpend.

De strafschop tegen Nederland

Dus als je vanuit de regels kijkt naar de strafschop die woensdag tegen Nederland werd gegeven dan kan je aan de hand van die regels stellen dat dit een strafschop was. Maar als je de regels als maatstaf neemt, dan hadden er woensdagavond zeker 30 strafschoppen gegeven kunnen worden (zoals in iedere wedstrijd). Zowel aan de kant van Engeland als aan die van Nederland. Ik heb vele situaties gezien waar spelers bij corners of vrije trappen vastgehouden werden (en zelfs naar de grond getrokken) en ik zag ook een situatie waar Ake bij de achterlijn in het strafschopgebied van de bal wordt gegooid, op een manier die, als het bij de middenlijn gebeurd was, tot een vrije trap had geleid.

Dus als er ten aanzien van die strafschop gezegd zou worden “volgens de regels was het er één” is dat in het kader van de gebruiken in het voetbal een niet ter zake doende reactie.

Als je kijkt naar de strafschoppen die door scheidsrechters (als we even de VARs buiten beschouwing laten) direct worden gegeven dan zijn het duidelijke handsballen, het duidelijk pootje haken van een aanvaller met bal in het strafschopgebied, en duidelijke overtredingen (zoals vasthouden) die zeker een doelpunt hebben voorkomen. Dat zijn situaties waar de voetbalgemeenschap het dan grotendeels mee eens is.

Bekijken we de strafschop die tegen Nederland is gegeven dan vallen er twee dingen op:

• de bal had al de voet verlaten van de Engelse speler Kane (en ging over het doel)
• Dumfries raakte hem pas erna

Kortom: zonder VAR zou geen enkele scheidsrechter deze situatie hebben omgezet in een strafschop. Die kans was er alleen geweest als Kane een hele duidelijke scoringskans had gehad, en Dumfries had hem daarvoor geraakt, waardoor hij niet had kunnen schieten of een veel slechter schot had gegeven.

Het probleem van de VARs

Juist bij deze strafschop wordt het grote probleem van de VARs in het voetbal evident. Scheidsrechters en voetballers beseffen dat heel goed. Namelijk dat als je beelden uit het voetbal vertraagt, dan zie je dat er soms wel heel heftige fysieke aanrakingen zijn. Een speler die vol op een enkel trapt, of hard tegen de schenen van een speler. En dan heb je het gevoel dat die aanvallende speler dat had kunnen voorkomen en het opzettelijk deed.

Maar als scheidsrechter, met jarenlange ervaring, weet ik dat als je die situatie op normale snelheid in het veld ziet, het lang niet zo heftig is als in de vertraging. En dat het dus ook doorgaans niet opzettelijk is wat zich afspeelt. En vaak ook nog gebeurt terwijl beide spelers  zich richten op de bal en niet op de ander.

Ja zeker, er zijn heftige fysieke situaties, waar een speler vooraf kan weten dat het tot grote schade kan leiden, en die dienen ook bestraft te worden. Maar dat zie je als scheidsrechter in real time wel. Maar juist de vertraging, meerdere keren herhalen, etc. geeft de indruk dat het een opzettelijke vieze overtreding was, die bestraft dient te worden met een strafschop en/of een rode kaart.

En zo zijn er, sinds de invoering van de VAR heel veel onterechte beslissingen genomen. Strafschoppen gegeven, rode kaarten uitgedeeld etc.

Terwijl je je best kan voorstellen dat een VAR, mits juist gebruikt, wel tot een verbetering van de leiding kan zorgen. Een evidente buitenspel, die over het hoofd is gezien. De bal wel over de doellijn of niet. Het bewust slaan van een andere speler buiten het zicht van de scheidsrechter (s). Maar zoals de VAR nu wordt gebruikt is het geen verbetering maar een verslechtering.

Met de volgende aanpassingen zou dit al behoorlijk kunnen worden opgelost:

• Als een VAR niet in 15 seconden kan zien dat het een duidelijke fout was van een scheidsrechter, komt er geen ingreep.
• Een VAR grijpt alleen in op verzoek van een aanvoerder (zoals bij hockey). Elk team mag per helft twee aanvragen doen. Als de aanvraag terecht was, dan geldt deze niet voor de 2 aanvragen per helft.

En laten we op een aantal punten de voetbalregels wel toepassen, zoals ze zo duidelijk opgeschreven staan. Zoals die 6 seconden regel. Zo moeilijk is het toch niet om dat vanaf nu wereldwijd wel te gaan doen? En ook zouden we een manier moeten vinden waarop dat vasthouden tijdens corners en vrije trappen stopt. Dus ook wel strafschoppen geven voor de aanvallers, zou al wat gaan helpen.