Wat is er met wetenschap en media gebeurd?

Leestijd: 8 minuten

Na publicatie van dit artikel las ik het artikel van Anton Theunissen over hetzelfde onderwerp. Een artikel die ik aanraad ook te lezen. En als u twee artikelen te veel vindt om hierover te lezen raad ik die van Anton aan.   

Wat is er anders?

Misschien heb ik er een te rooskleurig beeld van, maar als nieuwsjunkie, die al sinds het begin van de zeventiger jaren intensief het nieuws volg en veel media tot me neem, had ik de indruk dat:

• tegengestelde bevindingen van wetenschappers werden beschreven en de betrokkenen zag je met regelmaat in debat/discussie met elkaar
• journalisten behandelden autoriteiten en wetenschappers doorgaans (heel) kritisch.

Maar met name de afgelopen 5 jaar zie ik dat er over cruciale onderwerpen alleen maar ruimte lijkt te zijn voor één standpunt. Wetenschappers/deskundigen, die standpunten hebben die niet in lijn zijn met het dominante verhaal, krijgen geen platform, of erger, worden zwartgemaakt, omdat ze diets anders beweren, En dat gebeurt dan niet alleen door andere wetenschappers/deskundigen, maar ook (of misschien zelfs “vooral”) door veel media met wetenschapsjournalisten als Maarten Keulemans en Sjamadriaan voorop.

Ik heb in het verleden mij zelden echt verdiept in wetenschappelijke studies over andere dan eigen onderwerpen. Maar vanaf begin 2020 ben ik dat gaan doen in medische onderzoeken, en later ook onderzoeken op het vlak van het klimaat en stikstof. En ik kon met regelmaat mijn ogen niet geloven. Ik ben getraind in methoden en technieken van onderzoek en statistiek (heb daar een aantal jaren over op de universiteit gedoceerd bij het Sociaal Geografisch Instituut). Maar met regelmaat kwam ik onderzoeken tegen waar conclusies uit getrokken werden, waarbij tegen basale wetenschappelijke regels werd gezondigd. Ook als het onderzoek daar geen basis voor bood werden conclusies getrokken, die je niet uit het onderzoek had mogen trekken. Met één gemeenschappelijke factor: ze waren in lijn met het gewenste resultaat.

Op deze site heb ik daar met grote regelmaat over geschreven.

Dit is nog een korte opsomming waar je een deel hiervan kan terugvinden:

• In mijn open brief aan Prof. Dijkgraaf beschrijf ik zes onderwerpen vanuit de Coronaperiode, waar dit voor gold. Het ging o.a. over de verspreidingswijze van het virus, de oversterfte en het feit dat vaccinatie meer bescherming bood dan natuurlijke immuniteit. (geen antwoord gekregen trouwens).
• Over de verdwenen hittegolven van het KNMI.
• Over de zeespiegelstijging
• Over de klimaatverandering
• Over de stikstof

En deze artikelen laten goed de strapatsen zien van Maarten Keulemans:

• Niet volmondig erkennen dat hij verkeerd zat met het ontkennen in 2021 dat het virus door de lucht ging, maar gewoon schaamteloos stellen dat dit de eerste variant van Covid-19 nog niet door de lucht ging. 
• Twee artikelen over de conclusie dat Maarten Keulemans en data geen goede match zijn. (1) en (2)
• En een artikel over Minister Kuiper, die destijds onzin uitkraamde over cijfers en Keulemans die volledig dekte.

En dit is bij lange na niet een volledige opsomming.

Waarom houden ze vrijwel allemaal hun mond?

Voor de conclusies, die ik op basis van de cijfers trek, heb je echt geen 8-jarige studie wiskunde en statistiek voor nodig.  Enig gevoel voor cijfers en logica is voldoende.

Je zou dus denken dat veel wetenschappers (en goede wetenschapsjournalisten) dezelfde conclusies over dit onwetenschappelijk handelen zouden trekken als ik op deze site (en diverse anderen het ook doen via hun platformen). Maar dat gebeurt niet of amper. Zij houden hun mond, of, nog erger, ze helpen actief om de onzin-conclusies uit die onderzoeken te verspreiden of te dekken.

En dat gebeurt schaamteloos.

Het gebeurde wel eens dat ik contact had met een – soms wel bekende – wetenschapper, die mij dan aangaf dat ik gelijk had (bij voorbeeld in dat eerste jaar over aerosolen). En als ik dan vroeg waarom hij me dat wel meldde, maar naar buiten zijn mond hield, dan was de reactie dat het anders “functie elders” zou betekenen.

En als je dan naar bepaalde patronen keek, dan zag je het ook. Degenen die prominent het dominante verhaal ondersteunden, werden daarvoor “beloond”. Met eerbetoon, benoemingen, promoties en onderzoeksgeld. Dus daarmee wist iedereen, die belang hechtte aan zijn carriëre, dat hij beter zijn mond kon houden en het liefst nog in het openbaar die foute conclusies te ondersteunen en met eigen onderzoek te komen, die ook weer een voorbeeld van het onwetenschappelijk gedrag.

En dit alles mede mogelijk gemaakt doordat wetenschapsjournalisten zich aansloten bij dit patroon en dit optreden niet aan de kaak stelden, maar ondersteunden.

En, zoals gezegd, ik denk dat dit de laatste 5 jaar sterk is toegenomen.

Zeker in Nederland zal dat patroon niet worden doorbroken. In sommige andere landen zie je wel een beweging die in ieder geval terugkomt op de fouten die gemaakt zijn in de Coronaperiode. Maar in Nederland zie je dat absoluut niet. Wat er inmiddels in Amerika naar boven komt wordt afgeserveerd met negatieve kwalificaties over de betrokkenen. Maar op de inhoud wordt niet ingegaan. Daar hoef je namelijk niet meer over te praten als je de mensen al hebt gediskwalificeerd. Je hoeft ze in Nederland alleen al in relatie te brengen met Trump en het is voldoende om op de inhoud niet meer in te hoeven gaan. Hier zijn diverse recente artikelen die daarover gaan (3). (4), (5)  en (6). 

Geen overdrijving

Als je denk dat ik overdrijf, wil ik aan de hand van drie simpele voorbeelden laten zien dat ik niet overdrijf. Voorbeelden waarbij ik pijn in mijn buik heb gekregen op dezelfde manier als sommige mensen gek worden van het geluid van een krassend krijtje op het bord.

1. Krokodil in het oor van Van Dissel

Dez volgende uitspraak van Prof. van Dissel in de Tweede Kamer in augustus 2020 had voldoende moeten zijn om hem verder niet meer serieus te nemen. Maar het ging voorbij zonder dat het enige rimpeling veroorzaakte. (Hier beschrijf ik het uitgebreid).  

Op de vraag van kamerlid Agema in augustus 2020 om, net zoals inmiddels in een aantal andere landen, aerosolen serieus te nemen als verspreidingsvorm van Covid-19 zei hij.

“Bij het nemen van maatregelen in maart 2020 is geen rekening gehouden met verspreiding via de lucht en de cijfers zijn desondanks toch sterk gedaald.”

Dit is een klassieke logica fout, die ik de “Bert&Ernie-banaan” fout noem. Bert die aan Ernie vraagt waarom hij een banaan in zijn oor heeft. Ernie antwoordt: “om krokodillen te verjagen”. “Maar er zijn toch geen krokodillen” zegt Bert. Waarop Ernie antwoordt: “Zie je wel dat het helpt”.

Terwijl bij de maatregelen in maart 2020 geen rekening is gehouden met verspreiding via de lucht zijn er twee andere belangrijke zaken gebeurd: bijeenkomsten in ruimtes met veel mensen waren vrijwel verboden, waardoor de kans op besmetting door de lucht aanzienlijk werd verminderd, en toen het weer een stuk beter werd, verdween Covid-19 vrijwel, net zoals griep dat doet tussen april en oktober.  (Dit was mijn artikel uit mei 2020 hierover). 

Dat iemand als Prof. Van Dissel deze basale logicafout maakte, is al gênant, maar dat er niemand iets over zei, is nog erger.

2. Het vaccin als levenselixer

Een voorbeeld dat ik al vaker heb beschreven. Met name, omdat ik er niet over uit kan dat het gebeurd is, en gesteund werd door het wetenschappelijk collectief.

Het betreft het onderzoek van de professoren Bruijning en Bonten uit Utrecht over de mogelijke extra sterfte door het vaccineren. Zij concludeerden dat de eerste drie weken na de Covid-vaccinatie, de totale sterfte van die gevaccineerden 44% lager was dan normaal. En daarmee werd aangetoond dat door het vaccineren er geen extra sterfte was ontstaan.

Als je naar het onderzoek kijkt, dan blijkt de eerste week na de vaccinatie de sterfte ongeveer 70% minder te zijn geweest, de week later 45% minder en een week later 25%.

Een goede en integere onderzoeker zou zich dan allereerst afvragen: Hoe kan het dat die sterfte zoveel lager was in die eerste weken en dat dit percentage fors afnam?

Het antwoord is duidelijk: degenen die op sterven lagen werden niet meer gevaccineerd. Deze cijfers waren een hard bewijs van het grote effect van het “healthy vaccinee effect”.  Nogmaals: degenen die stierven, waarvan het al in de weken ervoor duidelijk was dat ze zouden gaan sterven werden moet meer gevaccineerd. Daardoor was er (veel) minder sterfte onder de gevaccineerden.

Nu weten professoren Bruining en Bonten niet wat nu precies het effect is geweest van dit proces. Die uiteindelijk 44% minder sterfte zou wellicht zonder die vaccinatie 55% minder moeten zijn in die groep. En dan zou het verschil tussen 55% en 44% wel gekomen zijn door die vaccinatie.

Ik zeg absoluut niet dat dit zo is. Er kan sprake zijn geweest van geen extra sterfte door de vaccinatie of wel. Maar met dit onderzoek (gefinancierd door ZonMW)  kan je die conclusie absoluut niet trekken. Noch het één, noch het ander.

Maar omdat het een ondersteuning was van het gewenste verhaal (geen extra sterfte door de vaccinatie), trokken de onderzoekers die conclusie. En toen ik daarover een klacht had ingediend bij de Universiteit van Utrecht werd die afgewezen met het argument dat het een interpretatieverschil betrof.

Dus het ging niet alleen om onderzoekers die een onderzoek hadden afgeleverd, waar ik een 3 voor gegeven zou hebben als ik docent statistiek was geweest en zij eerstejaars studenten. Maar hun werk werd afgedekt door de begeleidingscommissie, de klachtencommissie van de Universiteit van Utrecht en eigenlijk de hele groep van medische wetenschappers.

Ironisch genoeg las ik net dat in juni 2025 rond de oratie van professor Bruijning een symposium was georganiseerd met de titel “Vaccinatie-onderzoek met impact”.  (sic of misschien wel sick)

3. Berekening van oversterfte

Tijdens de coronaperiode werd de mate van oversterfte steeds bepaald door de sterfte per week te vergelijken met een ijkingsperiode voor 2020 toen er nog geen Covid-19 was. Een goede manier om een indruk te krijgen wat er anders was dan voor Covid-19. Maar toen Covid-19 voorbij was, bleek er nog steeds sprake te zijn van oversterfte.

Vanaf eind 2023 is er een verandering doorgevoerd om de omvang van de oversterfte geleidelijk te maskeren. Het RIVM nam de oversterfte-berekening over van het CBS en paste de methode aan. De weekcijfers werden niet meer afgezet tegen de pre-Covid-19 jaren. Maar gewoon tegen de cijfers van de 5 voorafgaande jaren. Dat houdt dus nu in dat de huidige sterfte wordt afgezet tegen de sterfte met name tijdens de Coronaperiode. Een mooie manier om de – eigenlijk onverklaarde-  oversterfte te maskeren. Op deze plek, de sterftemonitor van Anton Theunissen en Herman Steigstra, wordt nog wel de oude methodiek gevolgd en dan zien we dat ook dit jaar er een onverklaarde oversterfte is van ongeveer 5.000 mensen.

Deze grafiek van de oversterftemonitor laat het verschil zien tussen de cijfers van het RIVM en de cijfers als de methode van het CBS, die tot eind 2023 werd gevolgd, was voortgezet. De beige lijn is die van het RIVM en die geeft dus aan dat dit jaar gemiddeld de cijfers op gemiddeld liggen en de zwarte lijn, dat is de oude methode van het CBS laat zien dat er gemiddeld in 2025 vrijwel alle weken duidelijk boven de nullijn lagen.

Maar  noch het RIVM, noch het CBS geven aan dat er dit jaar dus sprake is van oversterfte, en vrijwel niemand die er iets van zegt.

Achterdocht

En dat is de reden dat ik over vrijwel ieder onderwerp dat tegenwoordig door wetenschappelijke experts of CBS en RIVM naar voren worden gebracht, ik niet klakkeloos meer aanneem dat het waar is. Want ik heb teveel gezien hoe de “wetenschappelijke praktijken” zijn geweest en de stilte daarover binnen de wetenschappelijke gemeenschap. En als je dat dan doet, dan krijg je dit soort tweets van de “wetenschapsjournalist” Sjamadriaan. Die vorige week ook een hitpiece had geschreven over mij in Trouw, die liet zien dat zijn logisch-denken-vermogen op het niveau lag van Maarten Keulemans. De veelzeggende titel luidde “Kwakviroloog Maurice de Hond is vooral een sublieme onderbuikspreker”.

Voor de goede orde. Deze statement over wetenschappers maakte ik over de ervaring met de medische onderzoekers uit de Coronaperiode, maar als ik wat dieper groef in andere onderwerpen dan kwam ik vergelijkbare patronen tegen. (Alleen heb ik me in die andere onderwerpen niet zo verdiept als de onderwerpen rondom Corona, vaccinatie en oversterfte).

Ik had ook veel liever dat ik dit allemaal niet wist, gezien had, bestudeerd had. Maar je kunt bepaalde dingen niet meer “ontzien”.

En ik vond eigenlijk wel weer rust toen ik NoteBookLM, waarin ik 23 televisieiprogramma’s met mij en over mij, in had opgeslagen vroeg een video te maken met een soort analyse van mijn werk en optreden. Toen zag ik ook weer in, dat dit nu eenmaal in het verlengde ligt van mijn voorgeschiedenis, mijn vaardigheden en mijn ervaringen. Hier kan je dat zien.

En ik voel me gesteund door de vele keren dat ik word aangesproken door mensen, die aangeven steun te (hebben) ervaren, doordat ik op deze plek intensief vanaf begin 2020 beschrijf wat ik zie, vind en gevonden heb in rapporten e.d. Ik hoop nog lang daartoe in staat te zijn.

In de hoop dat wetenschappers en media wel weer terugkeren naar hun wijze van aanpak die ik in het verleden apprecieerde. Maar ik ben bang dat dit nog lang zal duren, voordat het gebeurt.

 

Een recente Amerikaanse podcast over dit onderwerp biedt een interessant overzicht over hetzelfde proces dat ik hier beschrijf. In Virusvaria wordt er een goed overzicht van gegeven en de links naar het origineel. En dit is een samenvatting van die podcast.