In dit gastblog wordt aan de hand van data beschreven hoe het verschil in samenstelling van de groep ongevaccineerden t.o.v. de gevaccineerden de effectiviteit van de vaccinatie niet goed vastgesteld kan worden.
Lees volledig artikel: Gevaccineerden t.o.v. ongevaccineerden: een vergelijking van appels met peren
Gastblog van Mark van Diejen
We zien al enige tijd dat de bescherming die de vaccins bieden tegen ziekenhuisopnames vanwege corona aan het afnemen is. Met name bij de ouderen die als eerste gevaccineerd zijn. Helaas wordt in de discussie over het effect van vaccinatie op de ziekenhuisopnames meestal aan een belangrijk detail voorbij gegaan.
De kleine minderheid ouderen die om wat voor reden dan ook nog niet gevaccineerd is, kan niet gezien worden als een representatieve controlegroep ten opzichte van de ouderen die wel gevaccineerd zijn. Wanneer er ten onrechte van uit wordt gegaan dat de kleine groep ongevaccineerde ouderen vergelijkbaar is met de gevaccineerde ouderen wordt de daadwerkelijke bescherming die het vaccin biedt flink overschat.
Onder de groep ouderen die nog niet gevaccineerd is, bevinden zich nu net relatief veel ouderen die als gevolg van een zwakke gezondheid bij een corona infectie een verhoogd risico lopen in het ziekenhuis opgenomen te moeten worden. Dit betekent dat zelfs als de daadwerkelijke bescherming door het vaccin nul was, we nog steeds relatief meer ziekenhuisopnames door corona onder ongevaccineerde ouderen zouden zien.
Confounding
Dit type probleem is in de statistiek algemeen bekend en wordt in het Engels confounding genoemd. De Israëlische epidemioloog Eyal Shahar waarschuwde al enkele maanden geleden voor dit probleem, toen er in Israël sprake was van een nieuwe golf besmettingen. In de Nederlandse media lijkt het helaas niet ter sprake te komen. Met als gevolg dat er dus een vertekend beeld ontstaat en de bescherming die het vaccin biedt wordt overschat.
Recente gegevens uit het Verenigd Koninkrijk tonen aan dat gevaccineerde ouderen ongeveer zestig procent minder kans hebben om te overlijden door niet corona gerelateerde doodsoorzaken in een gegeven periode dan ongevaccineerde ouderen.
We weten natuurlijk dat het vaccin geen substantiële bescherming kan bieden tegen doodsoorzaken ongerelateerd aan corona. Dus het is duidelijk dat ongevaccineerde ouderen in het Verenigd Koninkrijk over het algemeen een zwakkere gezondheid hebben dan gevaccineerde ouderen.
Voor een deel valt de gemiddeld genomen zwakkere gezondheid van ongevaccineerde Britse ouderen te verklaren door het feit dat de vaccinatiegraad onder niet-westerse allochtone ouderen in het Verenigd Koninkrijk lager ligt dan onder autochtone ouderen. Volgens de BBC was op 21 oktober 28% procent van de Afrikaanse en Afrikaans-Caribische vijftig plussers ongevaccineerd, tegenover slechts 6% van de autochtone vijftigplussers.
Niet-westerse allochtonen
We weten echter dat voordat er vaccins beschikbaar waren niet-westerse allochtonen al een sterk verhoogd risico liepen ernstig ziek te worden als gevolg van een corona infectie. Zowel hier in Nederland als in andere Westerse landen. In oktober van vorig jaar gaf Armand Girbes al aan dat niet-westerse allochtone ouderen oververtegenwoordigd zijn in Nederland onder de Intensive Care opnames voor corona.
De relatieve oververtegenwoordiging van ongevaccineerden die we nu zien op de IC in Nederland is dus logischerwijs voor een deel een gevolg van het feit dat niet-westerse allochtonen gemiddelde genomen kwetsbaarder zijn voor het virus dan autochtonen en relatief oververtegenwoordigd onder de ongevaccineerde ouderen. (Dat kan o.a. samenhangen met hun woon- en werksituatie).
Verwaarloosbaar
Het effect dat confounding heeft op de overschatting van de daadwerkelijk geboden bescherming door de vaccins is alles behalve verwaarloosbaar. Onder 80-plussers in het Verenigd Koninkrijk zien we dat ongevaccineerde ouderen ongeveer een 60% lager risico lopen te overlijden door corona ongerelateerde doodsoorzaken in een gegeven periode.
Wanneer we de sterftecijfers voor 80-plussers in het Verenigd Koninkrijk binnen 28 dagen van een positieve coronatest tussen week 40 en 43 erbij pakken, zien we dat er 52.9 sterfgevallen per 100.000 volledig gevaccineerde ouderen waren, tegenover 125 sterfgevallen per 100.000 ongevaccineerde ouderen.
Verlaagd risico
Met andere woorden, ongevaccineerde 80 plussers in het Verenigd Koninkrijk hebben een 57% verlaagd risico te komen overlijden door corona, maar ook een 60% verlaagd risico om te komen overlijden door niet corona gerelateerde doodsoorzaken! Dit suggereert dus dat voor de oudste ouderen in het Verenigd Koninkrijk de bescherming geboden door twee prikken tegen het risico op overlijden nu nagenoeg verwaarloosbaar is.
Hoewel de vaccinatie campagne in Nederland wat later van start kwam, zijn ook hier de eerste tekenen van afnemende bescherming ondertussen zichtbaar. Helaas wordt er bij de cijfers die in de Nederlandse media meestal genoemd worden eigenlijk nooit duidelijk vermeld dat er geen correctie uitgevoerd is voor de verstorende variabelen. Om een duidelijker inzicht te kunnen krijgen in de huidige situatie is het belangrijk dat er cijfers beschikbaar komen die hier wel voor zijn gecorrigeerd.
Zolang de tekortkomingen in de momenteel beschikbare data niet duidelijk benoemd worden in de media, wordt gevaccineerde ouderen een zekere mate van schijnveiligheid aangepraat en verliest men de aandacht voor andere belangrijke aspecten, zoals een gezond leefpatroon en voldoende ventilatie. Voor de samenleving als geheel zorgt het dat we het reële risico op een situatie deze winter vergelijkbaar met vorig jaar onderschatten.
Gevaccineerden en ongevaccineerden
Tot zover het gastblog van Mark van Diejen. Ter completering: ook nog een andere component verstoort deze vergelijking. Bij een deel van de gevaccineerden en ongevaccineerden is er sprake geweest van een doorgemaakte infectie. Omdat -zeker als het een asymptomatische infectie is geweest- dat niet voor iedereen bekend is -en in Nederland ook niet bijgehouden wordt- heeft ook dat een invloed op de aantallen gevaccineerden en ongevaccineerden, die in het ziekenhuis terecht komen. Nog een extra element om de vergelijking tussen gevaccineerden en ongevaccineerden in het ziekenhuis als een vergelijking tussen appels en peren te beschouwen.
Tegelijkertijd kunnen we vaststellen hoe eenvoudig media meegaan in het beeld dat het RIVM over het effect van de vaccinatie wil neerzetten. Los van wat de aanvangswaarde nu echt was, is het duidelijk dat er een daling plaats vindt in de tijd. Een daling die in ieder geval voor het geïnfecteerd raken goed vast kan worden gesteld doordat het cijfers zijn die wel in de tijd vergelijkbaar zijn. Kijk maar naar deze grafiek op basis van het wekelijks overzicht van het RIVM. Die geeft de stijging van het aandeel gevaccineerden onder de positief getesten weer in de laatste drie maanden.
Boven de 50%
Hoewel deze grafiek over het aandeel positief getesten gaat, valt goed te zien dat in de ziekenhuizen het aandeel “gevaccineerden” onder de patiënten ook stijgt. Dit artikel besteedt daar aandacht aan. En terwijl volgens het RIVM in juli 17% volledig gevaccineerd was, ligt dat cijfer nu boven de 50%. Het is dan verbluffend hoe via een gesprek met Aura Timen van het RIVM nu.nl een artikel kan plaatsen waaruit zou blijken dat de effectiviteit van het vaccin amper is gedaald (1 procent). En dat is nog los van de impact op die cijfers zoals in het bovenstaande blog staat vermeld.
Steun maurice.nl met af en toe een (kleine) donatie. Klik hier.
