NSC heeft door de gang van zaken bij de formatie en het optreden van Pieter Omtzigt de helft van haar kiezers kwijtgeraakt. De partijtrouwe NSC-kierzers verschillen in kenmerken en opvattingen duidelijk van degenen die nu aangeven niet meer NSC te stemmen.
Lees volledig artikel: De splitsing van het NSC-electoraat
De splitsing van het NSC-electoraat
Van 20 naar 10 zetels
Bij de Tweede Kamerverkiezingen 2023 haalde nieuwkomer NSC 20 zetels. Dat was vrijwel volledig gebaseerd op het grote vertrouwen dat veel kiezers hebben in Pieter Omtzigt. Bijna 4 maanden later, waarin de vorming van een kabinet weinig opgeschoten lijkt te zijn, is NSC de helft van haar zetels in onze peiling kwijtgeraakt. Dat lijkt zowel samen te hangen met de opstelling van NSC t.o.v. een kabinet met de PVV, als met het feit dat de meningen over Pieter Omtzigt in deze periode bij veel kiezers zijn veranderd.
In dit artikel gaan we dieper in op deze splitsing binnen het NSC-electoraat. We zullen laten zien wat de mening is over een serie vragen bij de NSC-kiezers van 22-11-23, die nog steeds NSC stemmen en degenen die nu een andere keuze maken. De eerste groep noemen we “partijtrouwen” en de tweede “switchers”.
Allereerst bekijken we waar die 10 zetels naartoe zijn gegaan:
- 5 zetels gaan naar de PVV
- 1 zetel naar het CDA
- 1 zetel naar de SP
- 1 zetel naar een combinatie van partijen (met name BBB, VVD)
- 2 zetels naar het antwoord “weet nu niet waarop te stemmen”
Oordeel over de formatie
Er zijn grote verschillen in het oordeel over het verloop van de formatie en de gewenste uitkomst tussen partijtrouwen en switchers.
- 41% van de partijtrouwen wil een meerderheidsregering van PVV, VVD, NSC en BBB. Van de switchers is dat 93%.
- 9% van de partijtrouwen vindt dat Omtzigt het grootste obstakel is voor de kabinetsformatie. Van de switchers is dat 78%.
- 48% van de partijtrouwen van NSC is blij dat Omtzigt niet in een kabinet stapt met de PVV erin. Van de switchers vindt 6% dat.
- 2% van de partijtrouwen vindt dat het beter zou zijn als Pieter Omtzigt zich terugtrekt als leider van NSC. Van de switchers vindt 40% dat.
56% van de partijtrouwe kiezers vindt dat er alsnog pogingen ondernomen moeten worden om een meerderheidsregering te vormen van PVV, VVD, NSC en BBB. Van de switchers is dat 88%!
48% van de partijtrouwen zou het acceptabel vinden als er een regering komt waar de PVV niet bij betrokken is. Bij de switchers is dat 0%.
Een extraparlementair kabinet vindt 79% van de partijtrouwen een betere uitkomst dan een meerderheidsregering. Onder de switchers is dat 26%.
Maar mocht het er toch komen dan vindt 88% van de partijtrouwen het een acceptabele uitkomst en 61% van de switchers.
Oordeel over personen
Belangwekkend is het grote verschil in de mate van vertrouwen, die de twee groepen hebben in de politicus Pieter Omtzigt. Degenen die de NSC nog trouw zijn geven hem een 8.0. Maar de switchers scoren nog slechts een 4.7. Een score, die nog maar iets ligt boven het gemiddelde van heel Nederland (4.4). Die score van Pieter Omtzigt onder de NSC-kiezers was eind december 2023 nog 8.7.
Er is ook gevraagd of men denkt dat de informatie die vorige week naar buiten is gekomen over Pieter Omtzigt op waarheid berust. 20% van de partijtrouwen zegt Ja en 48% Nee. Bij de switchers zijn de cijfers 57% Ja en 7% Nee.
14% van de partijtrouwen vindt het belangrijk dat deze informatie naar buiten komt en 81% niet. Bij switchers zijn die cijfers 49% wel belangrijk en 38% niet belangrijk.
Dit zijn de percentages van kiezers die positief of neutraal reageren als de volgende persoon premier wordt:
| Premierskandidaat | NSC partijtrouwen | NSC-switchers |
| Wilders | 28% | 68% |
| Yeşilgöz | 37% | 59% |
| Omtzigt | 84% | 26% |
| Keijzer | 59% | 64% |
| Putters | 66% | 68% |
| Plasterk | 58% | 75% |
| Schippers | 31% | 24% |
| Remkes | 64% | 53% |
Persoonlijke kenmerken
Als we de twee groepen NSC-kiezers vergelijken naar persoonlijke kenmerken dan vallen de volgende verschillen tussen de twee groepen op (en in dit overzicht staan alleen de kenmerken met duidelijke verschillen).
| Kenmerk | Verschil tussen partijtrouwen en switchers |
| Geslacht | 58% van de partijtrouwen is man, 42% van de switchers |
| Leeftijd | Partijtrouwen zijn gemiddeld 50 jaar, switchers 55 jaar. |
| Regio | Switchers wonen meer in het Westen, partijtrouwen meer in de rest van Nederland |
| Opleidingsniveau | Het opleidingsniveau van partijtrouwen is duidelijk hoger dan van de switchers |
| Beroepssituatie | Switchers zijn duidelijk meer gepensioneerd of werkzaam in het huishouden. Partijtrouwen zijn meer studenten of full-time werkenden. |
| Sector | Partijtrouwen werken meer bij de overheid en het onderwijs. Switchers meer in de gezondheidszorg. |
| Kranten | Switchers lezen meer De Telegraaf en het AD. Partijtrouwen, De Volkskrant, NRC en regionale bladen. |
| Zorgen over financiële toekomst | Switchers maken zich duidelijk meer zorgen over hun financiële toekomst dan partijtrouwen. |
| Partijkeuze TK2021 | Partijtrouwen stemden beduidend meer CDA in 2021 dan switchers. Die switchers stemden toen meer SP en PVV. |
| Links-rechtsschaal | Switchers plaatsen zich gemiddeld duidelijk rechtser op de links-rechtsschaal dan Partijtrouwen. |
Conclusies
De electorale ontwikkelingen rondom NSC zijn uniek in Nederland en zullen ook grote gevolgen hebben in de periode tot de volgende Tweede Kamerverkiezingen, wanneer ze ook zijn.
NSC, of beter gezegd Omtzigt, heeft het unieke gepresteerd om drie maanden na de oprichting al 20 zetels (13%) bij een Tweede Kamerverkiezing te halen. Omtzigt was al lange tijd de meest populaire Nederlandse politicus. En dat is de basis geweest voor deze bijzondere uitslag. Het was meer een supportersclub van Pieter Omtzigt dan een nieuwe politieke beweging. Enkele weken voor de verkiezing leek het er zelfs nog op dat deze partij rond de 30 zetels zou halen (20%).
Maar dat vertrouwen in Omtzigt betekende niet dat de NSC-kiezers een min of meer homogene groep kiezers is met dezelfde opvattingen. Juist de ontwikkelingen rondom de formatie laten zien dat er een duidelijke tweedeling is onder dat electoraat. Namelijk de groep kiezers die vindt dat NSC met PVV samen een regering moet vormen en de groep kiezers, die daar minder enthousiast over of tegen is.
De gang van zaken rondom de formatie en de opstelling van Omtzigt erbij heeft ervoor gezorgd dat er een duidelijke splitsing plaatsgevonden heeft tussen de twee groepen kiezers. Dat is goed af te leiden uit de bovenstaande resultaten.
De resultaten geven ook niet de indruk dat NSC weer duidelijk zal stijgen in aanhang. Die splitsing lijkt behoorlijk permanent te zijn. Een score van ruim meer dan 10 zetels in de toekomst voor NSC lijkt onwaarschijnlijk te zijn.
Dit alles heeft ook een forse impact op zowel de kabinetsformatie, die nu plaats vindt, als op wat er na de vorming van een kabinet gaat gebeuren.
De grote vraag daarbij is hoe de fractieleden van de NSC denken dat ze “hun” kiezers het beste vertegenwoordigen. Misschien zou de nieuwe bestuurscultuur, zoals Omtzigt die term steeds heeft gebruikt, vertaald kunnen worden in een aanpak waarbij de fractieleden van NSC volledige vrijheid hebben bij hun stemgedrag in de Tweede Kamer. En dus een deel wel een rechtse regering steunend en een deel niet.
Het zou in ieder geval ervoor zorgen dat het overgrote deel van de NSC-kiezers van 22-11-23 zich vertegenwoordigd blijft voelen door deze partij.
U heeft zojuist gelezen: De splitsing van het NSC-electoraat
Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube
Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.
