Trump, Brexit, peilingen en de PVV

Leestijd: 4 minuten

Trump, Brexit, peilingen en de PVV

Zowel bij het Brexit-referendum als bij de verkiezingen in de VS viel de uitslag in landelijke percentages (net) binnen de marge van de peilingen in die landen. Clinton heeft 0,5% meer stemmen in de VS dan Trump, terwijl bij de laatste peilingen dat verschil gemiddeld rond de 3% zat.  Toch was de uitslag van Brexit en de Amerikaanse presidentsverkiezingen overall anders dan verwacht werd. (Een kleine meerderheid voor REMAIN en Clinton president).

Als bij voorbeeld de uitslag was geweest dat Clinton met 5,5% meerderheid had gewonnen (ook een verschil van 2,5%) dan had het gevoel over de peilingen duidelijk anders geweest dan nu t.a.v. de peilingen in de VS. Dat verschil was er in 2012 ook, maar toen won Obama met meer dan verwacht.

Maar dat is verder geen goed excuus. Er is zeker wat fundamenteels aan de hand. Het verschil berust zeker niet alleen op statistische marges. Maar het heeft met iets anders te maken. Iets wat ook in Nederland het geval is: de oude patronen van het stemmen zijn inmiddels fors doorbroken. En daar wordt bij de peilingen geen of te weinig rekening mee gehouden.

Links-rechts

Enerzijds zien we dat het oude onderscheid in het kiesgedrag tussen links-rechts, arbeiders en middenstanders, ouderen-jongeren zich niet meer op dezelfde manier voordoet. Anderzijds, en dat is nog belangrijker, zie je dat een bepaalde groep, die van oudsher relatief minder opkwam bij verkiezingen dan de rest (in zowel de VS als bij Brexit was dat de blanke, doorgaans wat oudere, niet stedelijke bewoner) beduidend beter opkomt dan voorheen (zeker in relatie tot de jongeren). En dat komt door de combinatie van boosheid ten opzichte van de elite, het politieke stelstel en dat er een politicus is die daar goed op inspeelt.

In mijn analyses maak ik al lange tijd gewag van twee parallelle werelden en hoe die elkaar steeds minder begrijpen (en soms zelfs wel verachten). Dat de regels in de ene wereld niet opgaan in de andere wereld. Peilers en peilingen, maar ook het overgrote deel van de journalisten, commentatoren en politici, maken deel uit van die ene wereld. En hebben daardoor een soort bias ten opzichte van die andere wereld. Dit is een prima artikel erover. (En zelfs na het lezen van dit artikel had ik zelf ook gedacht dat Clinton zou winnen.)

Weekpeilingen

Ook bij de peilingen in Nederland stel ik dat patroon vast. En uit dat ook met regelmaat in mijn weekpeilingen.  Bij mij heeft de PVV in januari 2016 op 42 zetels gestaan, terwijl bij de Politieke Barometer de PVV toen op 32 zetels stond. (Inmiddels is dat bij mij 27 en bij de Politieke Barometer 22 zetels). Het kan natuurlijk niet zo zijn dat de PVV zowel op 42 staat als op 32, zoals in januari jl. het geval was.

Die partij en het electoraat ervan is ook zo een relatief nieuwe factor in de Nederlandse politiek. Iets wat eigenlijk vanaf Fortuyn in 2001-2002 het geval is. Hoewel ik toen zelf geen peilingen deed heb ik meerdere keren aangegeven dat de peilingen van toen een onderschatting waren van de score van Fortuyn. Als hij niet was vermoord dan had de LPF beduidend meer zetels gehaald dan de 26 die gehaald zijn (en was hij vrijwel zeker de grootste geworden).  Iets wat toen (en ook later) werd ontkend door de Politieke Barometer.

Uit mijn Nederlandse peilingen van begin 2016 blijkt dat op een gegeven moment in de tijd ruim 30% van de Nederlanders de PVV een kans geven op een stem. Een score die we tot nu toe nog niet bij verkiezingen voor de PVV hebben gezien 16% was het hoogste (en dat is wat lager dan de score die ik nu aangeef, namelijk 18%).

PVV

Bij andere verkiezingen dan voor de Tweede Kamer doet de PVV het overall slechter dan in de landelijke peilingen. Dat lijkt dan samen te hangen met een lagere opkomt door de potentiele PVV-kiezer. Maar als de factoren gunstig staan bij Tweede Kamerverkiezingen kan de PVV ruim boven haar maximum van 2010 (24 zetels) scoren.  In 2012 is dat niet gebeurd, omdat enerzijds de periode dat de PVV de regering gedoogde, niet erg bij de aanhang aansloeg. En anderzijds bij de tweestrijd tussen Rutte en Samsom, de potentiele PVV-kiezers voor een niet gering deel Rutte stemde om Samsom tegen te houden.

Afgelopen zondag liet ik al zien dat er nu een veel diepere kloof is tussen de PVV- en VVD-kiezer mbt Rutte en Wilders. De grote vraag voor 15 maart 2017 t.a.v. de uitslag en met name die van de PVV zal zijn of de potentiele aanhang wel massaal gaat opkomen. Welke onderwerpen op dat moment vooral spelen en op welke wijze die potentiele kiezers worden aangesproken?

Daarbij zal het minder belangrijk zijn wat Wilders zegt en doet (want die draagt het overgrote deel der PVV-kiezers op handen), maar op welke wijze ze door de andere politici (en media) worden benaderd/behandeld. Als dat gaat op de wijze zoals in de VS met Trump de laatste maanden, dan is de kans groot dat de PVV op 15 maart de grootste partij gaat worden, (zoals ik al vaker heb aangegeven). En aangezien er een potentieel is van meer dan 30% zou de PVV ook boven de 35 zetels kunnen eindigen!

Past niet meer

In ieder geval is ook de uitslag in de VS weer een bewijs dat de (electorale) wereld zoals we die lang kenden, niet meer bestaat. En wordt steeds meer bewezen dat de politieke stelsels niet meer passen bij deze tijd en het huidig electoraat. Dat kan niet anders dan uiteindelijk stevig mis gaan. De scheiding binnen de bevolking wordt steeds groter en de slagvaardigheid van het bestuur neem verder af. Het van binnenuit vernieuwen van die stelsels lijkt onmogelijk te zijn, terwijl dat toch op de een of andere manier moet gaan gebeuren. Het nut van peilingen, althans zoals ik het wekelijks invul, dat ontwikkelingen binnen de bevolking over relevante onderwerpen goed gevolgd kan worden en IEDEREEN dat kan zien en daar zijn eigen conclusies uit kan trekken.

U heeft zojuist gelezen: Trump, Brexit, peilingen en de PVV.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.