De WHO gaat bij de berekening van het sterfterisico uit van het totale aantal doden gedeeld door het aantal geregistreerde besmettingen. Maar het werkelijke aantal besmette personen ligt veel hoger, waardoor het sterfterisico omlaaggaat. In dit artikel geef ik aan hoe je tot een betere schatting kunt komen, opgesplitst per leeftijdsgroep en geslacht.
Lees volledig artikel: De sterftecijfers van Covid-19 in de juiste proporties
UPDATE 20-4
Er is een hoop onduidelijkheid over het COVID-19 sterfterisico per leeftijdsgroep. Op basis van de cijfers van een aantal landen w.o. Nederland, is daar toch een vrij goede indruk van te geven.
Dit was de verklaring van WHO’s directeur generaal op 3 maart jl.:
Dit percentage van de WHO gaat uit van het totaal aantal doden gedeeld door het aantal geregistreerde besmette personen. Maar het werkelijke aantal besmette personen zal (veel) groter zijn geweest. In dat geval gaat het overlijdenspercentage van 3,4 omlaag.
In Zuid-Korea is veel getest. Op dit moment wordt aangegeven dat men ruim 10.000 besmette personen heeft gevonden en dat 2% daarvan overleden is.
Onderschatting
Bij alle cijfers van over de hele wereld is het probleem, dat er zowel sprake is van een onderschatting van het aantal sterftegevallen, als een onderschatting van het aantal besmette personen in het land.
De enige manier om hier een goede indruk van te krijgen is als er een random steekproef wordt getrokken uit de bevolking en dan getest wordt hoeveel procent besmet is. Op 20-4 zijn de resultaten bekend geworden van zo een onderzoek in LA-County. van een steekproef van 863 personen, uitgevoerd op 10 en 11 april. Op basis van de uitkomsten schatten ze dat 4,1% van de bevolking van die County plus of min 1,3% met COVID-19 geinfecteerd is. Ten opzichte van het aantal positief geteste personen is dat 28 tot 55 keer zoveel.
LA-County heeft ruim 10 miljoen inwoners (ongeveer een kwart van Californie). 617 personen zijn inmiddels overleden aan COVID-19, Uitgaande van 410.000 besmette personen in die county zou dus het sterftecijfer 0,17% zijn. (Dat zou betekenen dat 1 op de 6000 geinfecteerde mensen eraan overleden is).
Er zijn nog wat kanttekeningen te maken bij deze cijfers en bij het verder uitwerken van de Nederlandse cijfers, zal ik dat doen.
De best-guess van het aantal doden aan COVID-19
Allereerst weten we inmiddels al zeker dat het aantal doden door COVID-19 vanuit officiele cijfers, zoals die van het RIVM, te laag is. Want er overlijden ook mensen, waarvan niet getest is of ze met COVID-19 geinfecteerd waren, terwijl dat toch het geval was. Via onderzoek in het bevolkingsregister kan daar een goede schatting van gemaakt worden. En dat gebeurt ook op diverse plekken ter wereld.
Dit is een interessant overzicht, waarbij vanuit het bevolkingsregister van een aantal steden, bekeken is wat het sterftecijfer daar in totaal was, in relatie tot het bevestigde aantal COVID-19 doden.
In deze vijf plaatsen schat men, dat het echte aantal doden door COVID-19 ruim 2 keer zo groot is dan door de officiële instanties is bepaald.
Dit is in lijn met wat ook in Nederland is vastgesteld door het CBS. Hier is de schatting dat het aantal doden door het virus in werkelijkheid ruim twee keer zo hoog is dan via de cijfers van het RIVM naar buiten wordt gebracht. @mzelst (Marino van Zelst) heeft daar op Twitter een mooie analyse over gemaakt. Dit liet hij zien over de vergelijking van de sterfte per week in een aantal jaren.
Dus vooralsnog zullen we bij onze berekeningen aanhouden, dat er een onderschatting is van 100% van het aantal overleden gevallen. (RIVM probeert met de huisartsen de registratie te verbeteren, Maar het gevolg hiervan is nu wel, dat er een vorm van ‘valse’ stijging is van het aantal sterfgevallen. Een stijging die niet parallel loopt met het duidelijk dalende aantal ziekenhuisopnames.)
De best-guess van het aantal besmette personen
Maar ook aan de kant van het aantal besmette personen is er sprake van een forse onderschatting.
Veel hangt daarbij af van hoeveel tests men doet en wie men test. Op een paar plekken zijn onderzoeken gedaan met een random sample (zoals in Stockholm en IJsland). Met wat mitsen en maren over de aanpak, komt men daar tot een schatting van 2,5% besmette personen plus of min 1%. In LA-county is dus de onderschatting een factor 28 tot 55 keer.
Vorige week werd bekend dat de bloedbank op een schatting van 3% besmette personen in Nederland komt. Ze hebben dat in de eerste week van april gemeten. Maar omdat je geen bloed mag doneren, als je twee weken ervoor gezondheidsklachten hebt gehad, komt er dus een waarde uit die, wijst om de situatie van rond 15 a 20 maart. Zelf kwam ik afgelopen zondag bij Peil.nl tot een schatting van 6% op basis van een steekproefonderzoek.
Laten we even inzoomen op Noord-Brabant, de brandhaard in Nederland. En eens aannemen dat 10% van de bevolking daar besmet is. Dat zouden dan ongeveer 250.000 personen zijn. Uitgaande van 2 keer het aantal opgegeven sterftegevallen bij het RIVM en het naijleffect (personen die in de komende tijd overlijden, terwijl ze in de afgelopen weken besmet zijn) zou dat in die provincie betekenen dat ongeveer 1% van de besmette personen overlijdt.
Ziekenhuisopnames
Maar als die 10% besmette personen in werkelijkheid hoger ligt, dan is de sterftekans dus lager dan die 1% en andersom! In dit blog heb ik me verdiept in Kessel, in de gemeente Peel en Maas met het hoogste aantal ziekenhuisopnames. En ik ben voor het dorp Kessel gekomen tot cijfers die er heel ver boven liggen. Ik sluit niet uit dat die besmettingsgraad daar de 40% heeft overschreden.
Op basis van de cijfers uit LA-County, de cijfers van de Nederlandse bloedbank en de opgaven via Peil.nl kom ik tot de schatting van het in Nederland aantal besmette personen van 6% van de bevolking. Dat zijn circa 1 miljoen Nederlanders. Als we een schatting maken van het echte aantal doden ten gevolge van het virus (circa 8.000) en het naijleffect, dan zou dat wijzen op een sterftekans van iets lager dan 1%.
(Nu er blijkbaar meer tests beschikbaar zijn is het noodzakelijk dat we zo snel mogelijk de echte cijfers voor Nederland weten. Plus dat het van cruciaal belang is, dat er snel een onderzoek in Kessel plaats gaat vinden over de besmettingsgraad daar. Gezien het aantal overlijdensgevallen daar (door het bijzondere superspread-event van 5 maart) moet het percentage besmette personen daar een factor 8 tot 12 keer zo hoog zijn als het gemiddelde van heel Nederland en 4 tot 6 keer als in Brabant.)
De sterftekansen naar leeftijd en geslacht
Op basis van de bovenstaande aannames van de cijfers (2 keer zoveel doden in het echt dan het RIVM meldt en 6% besmet) is er een overzicht te maken van de sterftekansen naar leeftijd en geslacht.
Het is van groot belang om bij deze cijfers te beseffen, dat er een gigantisch verschil is in sterftekans tussen oude en jonge patiënten en tussen mannen en vrouwen.
Hieronder eerst de verdeling naar leeftijd van personen, waarvan is vastgesteld dat ze aan COVID-19 zijn overleden in een aantal landen:
- Italië is 49% van de overledenen boven de 80 jaar en 1% onder de 50 jaar.
- Spanje is 59% van de overledenen boven de 80 jaar en 2% onder de 50 jaar.
- Nederland is 58% van de overledenen boven de 80 jaar en 0,6% van de overledene onder de 50 jaar.
- De cijfers van New York wijken daar iets van af: 50% is ouder dan 75 jaar en 5% onder 45 jaar.
Hieronder het RIVM overzicht van 20 april jl. met het absolute aantal COVID-19 doden per leeftijdsgroep em geslacht (dus ook hier weer de geregistreerde gevallen, zonder rekening te houden met die 100% oversterfte).
Leeftijdsklassen
Om deze cijfers reliëf te geven, is het relevant om ze af te zetten tegen de leeftijdsverdeling van de bevolking. Bij gebrek aan beter op dit moment ga ik er hierbij van uit, dat in alle leeftijdsklassen een even groot deel (6%) besmet is.
Het is duidelijk dat het overlijdensrisico voor besmette personen onder de 40 jaar heel klein is. Als je besmet wordt is de kans op overlijden (veel) kleiner dan 1 op de 1000. (En dan ook vooral als er onderliggende reden gezondheidsproblemen zijn). Tussen de 50 en 70 wordt het risico langzaam groter. 1 op de 264 mensen die de ziekte krijgt tussen de 65 en 70 jaar, sterft eraan.
Laten we eens aannemen dat op den duur uiteindelijk 25% van die laatste leeftijdsgroep besmet wordt, dan is de kans om eraan te sterven voor de hele leeftijdscategorie 1 op 480. Ter referentie: zonder Corona is de kans om als Nederlander in de leeftijd tussen 65 en 70 jaar de volgende 12 maanden te sterven, 1 op 87
Als we een vergelijkbare exercitie doen voor de bevolkingsgroep tussen 80 en 85 jaar dan hebben we de volgende cijfers:
- 1 op de 31 personen die besmet raakt sterft aan COVID-19.
- Als 25% besmet wordt, sterft dus 1 op de 124 mensen in die leeftijdscategorie.
- “Regulier” sterven jaarlijks in het segment 80-85 jaar, 1 op 17,3 personen
(Belangrijk is natuurlijk bij deze tabel dat als we zouden aannemen dat 5% van de Nederlanders besmet is, de sterftekansen met 6/5e toenemen. En als we zouden annemen dat 7% van de Nederlanders besmet is, de sterftekansen met 7/6e afnemen).
Via de stefte overzichten per week van Marino van Zelst (op basis van CBS-cijfers van het bevolkingsregister) is ook goed te zien dat COVID-19 vrijwel alleen effect heeft op de oversterfte van ouderen.
De man-vrouw verhouding
Bij de analyse hiervan is ook het volgende belangrijk: wereldwijd wordt gemeld dat er meer mannen dan vrouwen aan COVID-19 overlijden. De verhouding is 3 staat tot 2. Dat is ook zo in Nederland.
Nu weten we ook dat de oudere bevolking in alle landen meer vrouwen telt dan mannen. In Nederland zijn er boven de 80 jaar op elke 5 vrouwen maar 3 mannen.
Ook in de grafiek van het RIVM zien we, dat er tot aan 90 jaar meer mannen dan vrouwen overlijden.
Nu moeten we bij de berekeningen hieronder even van de aanname uitgaan, dat er ongeveer evenveel mannen als vrouwen besmet raken. In Italië blijken er wat meer mannen besmet te zijn dan vrouwen, maar in Zuid-Korea zijn die cijfers bijvoorbeeld andersom.
Omdat er boven de 85 jaar veel minder mannen dan vrouwen zijn, impliceert het RIVM overzicht dat de sterftekans bij besmette mannen boven de 85 jaar, 3 keer zo hoog is dan bij besmette vrouwen in dat segment!
Als we een vergelijkbare berekening maken voor personen onder de 80 jaar, dan zien we dat mannen een 2 keer zo grote sterftekans hebben en niet, een 1,5 zo grote sterfkans.
Risico’s
Met dit blog heb ik een goed overzicht willen geven wat de risico’s zijn van overlijden in Nederland. Zodat men nuchter kan bepalen welke risico’s men loopt bij dit virus. Daarbij spreek ik de verwachting uit dat in de komende maanden, ook door de ontwikkelingen van het weer, de uitbraak verder zal uitdoven.
Maar in het najaar zou er wel duidelijk weer een stijging kunnen ontstaan. Maar aangenomen mag worden dat men dan beter voorbereid is.
U heeft zojuist gelezen: De sterftecijfers van Covid-19 in de juiste proporties.
Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.
