Deltaplan Ventilatie hard nodig

Leestijd: 7 minuten

Deltaplan Ventilatie hard nodig

Inleiding

Terwijl ik bezig was met het schrijven van dit deel kwam het bericht binnen van de lockdown in Gütersloh ten gevolge van de grote uitbraak in een slachterij. Daar gebeurde nu precies waar ik bang voor ben: dat dit -met name in het najaar- ook in Nederland gaat gebeuren, doordat WHO en RIVM nog steeds het -grote- effect van aerosols blijven ontkennen. Er ontstaan toch uitbraken en dan moet de samenleving weer een tijdje op slot.

Dit is de database van Koen Swinkels met circa 1.200 superspreading events over de hele wereld. 500 ervan betreffen meer dan 100 mensen die tijdens een gelegenheid besmet zijn geraakt.  Het is verre van compleet, want het omvat alleen de officieel geregistreerde superspreading events.

Er is een gemeenschappelijkheid: deze gebeurtenissen vonden plaats in min of meer afgesloten ruimtes, zonder voldoende toevoer van frisse lucht.

Direct contact?

De Van Dissels van deze wereld, in navolging van de WHO, blijven beweren dat ook bij die gelegenheden de besmetting via direct contact plaats heeft gevonden. Als men maar 1,5 meter afstand gehouden had, dan zouden die besmettingen niet plaats hebben gevonden.

Bijna 2 maanden geleden beschreef ik in dit blog dat de grote uitbraken in de vleesverwerkende industrie kwamen doordat het virus lang in de lucht kan blijven hangen in de fabrieken, waar men lage temperaturen aanhoudt om te zorgen dat het vlees niet bederft.

Maar nee, toen het uiteindelijk ook in Nederland uitbrak, moest het komen door de woonomstandigheden van de werknemers. Iets wat ook in andere landen werd aangevoerd.  Ik gaf vorige maand in dit blog al aan tot welke grote gevolgen dit kan leiden, als je maar niet het echte probleem onderkent. En dat is nu precies hetgeen in Gütersloh is gebeurd.

Aerosols

De directeur van het Duitse RIVM meldde gisteren voor het eerst in het Duitse ZDF-journaal dat aerosols bij een lage temperatuur in die slachthuizen de oorzaak is.

Als men 2 maanden geleden tot die conclusies was gekomen, dan zou die uitbraak in Gütersloh niet hebben plaatsgevonden, en had men dus ook die Lockdown niet voor de kiezen hebben gekregen.

We moeten nu dus echt het maximale gaan doen om geen vergelijkbare situaties in Nederland te krijgen. En die risico’s daarop worden duidelijk groter als we het najaar ingaan (En die sluit ik tijdens de zomer ook niet geheel uit).

2 – Deltaplan Ventilatie

Het virus zal zich het best kunnen verspreiden onder gunstige omstandigheden voor een hoge concentratie aerosols (koudere en droge lucht (<45%RH), in gesloten ruimtes (zonder ventilatie) en waar veel mensen actief zijn en lang bij elkaar blijven. Uiteraard moet er wel een besmet persoon aanwezig zijn, en de kans daarop is in de zomer kleiner dan straks tijdens de herfst of winter.

Ventilatie is dus een heel krachtig wapen om het risico te verlagen, maar deze ventilatie moet wel aan bepaalde eisen voldoen:

Natuurlijke ventilatie, 2 ramen bij voorkeur gekruisd tegenover elkaar openzetten is goed, omdat er dan een echte spoeling van de ruimte plaatsvindt. Dit is natuurlijk in de winter minder gebruikelijk, en indien er geen vreemd bezoek is, is er ook geen risico cq. behoefte om het te doen.

Thuis is dat veel minder een probleem. Zeker als je geen anderen op bezoek hebt of alleen personen waarmee je heel regelmatig omgaat, want dan zijn de risico’s vrijwel nul. Maar als je op een plek komt waar veel mensen zijn, die je niet of vrijwel nooit ontmoet, dan neemt het risico toe. En zeker in het najaar of de winter.

Voor gebouwen waar de temperatuur en ventilatie door HVAC-systemen onder controle worden gehouden (en dat zijn er veel) geldt, dat deze systemen aerosols verspreiden tussen ruimtes.  Dat is bijvoorbeeld een fors risico bij zorginstellingen. En ik denk dat het overgrote deel van de slachtoffers in zorginstellingen langs deze weg is besmet.

Elke plek

Maar dat risico betreft elke plek waar veel mensen samen zijn: schoolgebouwen, kantoren, bioscopen, theaters, event locaties, kerken, verenigingsgebouwen, winkelcentra, ziekenhuizen, restaurants.

Maar op dit moment is het goede nieuws dus dat er nu heel weinig mensen in Nederland zijn die besmettelijk zijn, zodat je in ieder van die gebouwen nu maar een heel kleine kans op besmetting hebt. En ook, dat er al behoorlijk wat HVAC-systemen zijn, die zodanig zijn ingesteld dat ze ervoor zorgen dat die vliegende virusdeeltjes niet lang blijven hangen en verwijderd worden. Die systemen zijn coronaproof. Dat hangt o.a. samen met de instelling hoeveel frisse lucht vanaf buiten het systeem wordt ingezogen en met de kwaliteit van de filters in het systeem.

Plus dat er ook veel gebouwen zijn, waar het virus niet makkelijk boven de mensen blijft hangen. Bijvoorbeeld door hoge plafonds (groot volume van de ruimte ten opzichte van het aantal mensen) en/of hoe het ventilatiesysteem werkt. Zo heb ik begrepen dat het systeem in het plafond van de grote zaal van het Concertgebouw effectief is in de verdrijving van die schadelijke aerosols.

Verse lucht

Zelf wist ik weinig van HVAC-systemen, maar er zijn verschillende goede deskundigen, die mij van relevante informatie hebben voorzien.  Aan één van hen heb ik de ruimte gegeven om een artikel op mijn blog te schrijven.  En ook uit de informatie van anderen heb ik begrepen dat het niet voldoende is om alleen maar te zorgen dat er wat meer verse lucht het systeem in wordt gebracht.

Van iemand die jarenlang bij de Arbeidsinspectie controles deed van die HVAC-systemen, kreeg ik informatie die me duidelijk maakte wat de kern van de problematiek is. En die is tweeledig:

1. Bij de instelling van de HVAC-systemen gaat het er onder andere om hoeveel verse lucht van buiten wordt aangezogen. Des te meer dat is, des te beter dat is ten aanzien van het verkleinen van de kans om besmet te worden. De hoeveelheid lucht die binnen wordt gebracht, bepaalt namelijk de snelheid dat het virus naar buiten wordt gedrukt.

Er is een belangrijke term “ventilatievoud”: de hoeveelheid frisse lucht die per uur wordt aangezogen gedeeld door het volume van de totale ruimte. Als de ventilatievoud 2 is, dan wordt de lucht in die ruimte 2 keer per uur volledig vervangen.

Besef dat als het buiten kouder is dan binnen, het HVAC-systeem die lucht moet verwarmen. En als de lucht buiten warmer is dan binnen, dan moet het HVAC-systeem de lucht juist afkoelen. In beide gevallen kost dat (veel) energie.

Recirculeren

Dus de neiging zal zijn om als het buiten fors kouder is dan binnen of andersom, de binnenlucht zoveel mogelijk te recirculeren, in plaats van verse buitenlucht aan te zuigen. Die deskundige meldde mij dat de ventilatievoud in de praktijk doorgaans ongewenst laag wordt gehouden, om zo het energieverbruik laag te houden.

Dat zou helemaal het geval zijn in slachthuizen. Want omdat men daar de temperatuur laag moet houden, moet alle lucht van buiten die warmer is dan de gewenste binnentemperatuur, fors gekoeld worden.

De ventilatievoud met 2 of 3 te verhogen kan enerzijds voor aanzienlijke extra kosten zorgen. Ook vertelde hij, dat hij regelmatig HVAC-systemen tegenkwam die simpelweg onvoldoende capaciteit hebben om de temperatuur genoeg naar beneden te krijgen.

2. Daarnaast claimen leveranciers van HVAC-systemen dat ze middels filters en bepaalde technieken virussen onschadelijk kunnen maken. Wat ik dan van ze lees, klinkt overtuigend, maar ik kan het niet goed beoordelen.

Maar ik weet zeker dat het niet moeilijk moet zijn om heel snel met een Taskforce Ventilatie te bepalen welke van die producten/diensten er onomstotelijk in slagen om het virus via HVAC-systemen onschadelijk te maken en welke niet.

Plan uitvoeren

Om echt te zorgen dat er in Nederland in het najaar geen grote tweede golf ontstaat en om te voorkomen dat er ook maatregelen moeten worden genomen, zoals nu in de omgeving van Gütersloh, moeten we als de wiedeweerga een Deltaplan Ventilatiesystemen instellen en uitvoeren.

Dat is voor het tegengaan van de verspreiding van het virus van veel groter belang dan de 1,5 meter-protocollen van allerlei bedrijven en bedrijfstakken.

Elk HVAC-systeem in Nederland moet voor eind oktober coronaproof worden gemaakt. Ze moeten zo nodig aangepast worden, of bepaalde toevoegingen moeten plaatsvinden om te voldoen aan de kwalificatie “coronaproof”. En wellicht moeten er ook forse aantallen vervangen worden.

Als het systeem coronaproof is, dan mag men binnen die gebouwen alles doen zonder enige beperking. (Ik weet zeker dat men daar ook geen 1,5 meter zou moeten hoeven aan te houden, maar dat is even nu van secundair belang).

Zolang het gebouw niet coronaproof is is er een aantal mogelijkheden om in die gebouwen toch nog actief te kunnen zijn:

• In ruime mate ramen/deuren gekruisd open.

0f

• Het verplicht dragen van mondbescherming als je lang in dat gebouw aanwezig bent/moet zijn

of

• Er wordt vastgesteld (met name als er sprake is van een grote volume zaal in relatie tot het aantal aanwezigen, door bijvoorbeeld een hoog plafond) dat het risico dat het virus vlak boven de hoofden van de aanwezigen blijft hangen, klein is. Dit kan zelfs door kleine rookproefjes worden getest.

Tijd verloren

We hebben nog maar 4 maanden om dit plan uit te voeren. We hebben eigenlijk al tijd verloren, omdat het RIVM ontkende/ontkent dat dit belangrijk is. In de protocollen van het RIVM, die tot nu toe zijn uitgevaardigd, speelt ventilatie amper een rol. (Zoals ik o.a. weet vanuit mijn contact met de basisschool van mijn dochter). Het gaat vrijwel alleen om de 1,5 meter en de persoonlijke hygiëne. En lees dit nog maar eens over het advies van RIVM inzake ventilatie van slechts 1 maand geleden.

Elke dag dat het RIVM nog weigert dit onderwerp met stip op 1 te zetten, is een dag extra verloren, waardoor er in het najaar en winter in Nederland extra slachtoffers kunnen gaan vallen, en de kans wordt vergroot dat we dan toch weer in bepaalde lockdowns terechtkomen.

Het gaat me er dus niet alleen om dat ventilatie op 1 wordt gezet. Maar ook dat onmiddellijk dat Deltaplan voor de HVAC-systemen in Nederland wordt ingevoerd. Misschien dat ook de mensen die nu actief zijn om huizen van het gas af te halen, tijdelijk actief kunnen worden bij dit Deltaplan.

Actieve rol

En ik hoop ook intens dat die deskundigen waar ik contact mee heb een actieve rol mogen gaan spelen bij opzet en uitvoering van dit Deltaplan. Want als ik lees hoe het in de eerste maanden met mondkapjes, beademingsapparaten e.d. gegaan is, ben ik bang dat als we het op diezelfde manier aanpakken, we een en ander pas opgestart hebben als de winter al aanbreekt.

Ik hoop dat degenen die zelf verantwoordelijk zijn voor locaties met een HVAC-systeem ook hun eigen verantwoordelijkheid pakken. En zich niet verbergen achter het feit dat het (nog) niet in het protocol van het RIVM staat. Ook met simpele middelen is op korte termijn al behoorlijk wat te doen, zeker met het mooie weer buiten.

Dus ventilatie, ventilatie, ventilatie!

(Hier treft u een uitleg aan hoe HVAC systemen kunnen aangepast worden)

P.S  Besef dat de uitbraak in de zuidelijke staten van de VS en in nog een aantal andere warme landen sterk samenhangt met het gebruik van airco’s in gebouwen waar veel mensen samen zijn. Ook daar wordt door een koudere lucht en lagere luchtvochtigheid gunstigere condities geschapen voor het virus dat in de lucht kan blijven hangen. Om dan tot een echte uitbraak te komen is het nodig dat er minimaal één iemand besmet is en dat men er vrij lang aanwezig is. De risico’s zijn deze zomer in Nederland op dergelijke uitbraken behoorlijk klein, maar niet nihil.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier. 

U heeft zojuist gelezen: Hoe nu verder? Deltaplan Ventilatie hard nodig.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.