Ons ventilatiebeleid (NL-Duitsland: 0-10) en oplopende cijfers (geen paniek)

Leestijd: 9 minuten

Alvorens mijn blog over ons falend ventilatiebeleid eerst een paar belangrijke kanttekeningen bij de huidige cijfers.

Geleidelijke stijging, maar paniek hoeft niet

Er is zeker sprake van een geleidelijke stijging van het aantal positieve gevallen. Maar de mate waarin en de absolute omvang wordt duidelijk overdreven. Om het in perspectief te zetten. De laatste zeven dagen was het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per dag circa 7 procent van het aantal tijdens het hoogtepunt in maart. (Hiervan is mij inmiddels wel gemeld dat dit de cijfers van het RIVM zijn, maar die van NICE zouden wel wijzen op een percentage boven de 10%).

Maar, zult u zeggen, gisteren en vandaag waren er toch zestien doden! Besef dan dat dit niet het aantal overleden mensen is van de dag zelf. Het betreft de dag van melding aan het RIVM. Soms zijn het sterfgevallen van weken terug. Pas op dinsdag zie je in het gepubliceerde overzicht wanneer het overlijden echt heeft plaatsgevonden.

Dat komt door de wijze waarop de GGD’en registreren en de cijfers doorgeven aan het RIVM. Het gemiddeld aantal sterfgevallen per dag op basis van het laatste weekcijfer is nu ongeveer tien.  Dat getal ten opzichte van het hoogtepunt eind maart/begin april is ongeveer 6 procent.

Meer aan de hand

Maar 32 extra overlijdensgevallen in korte tijd is niet in lijn met het aantal ziekenhuis- en IC opnames. En dat kan nog een andere verklaring hebben. Ik krijg regelmatig mails van medewerkers of familieleden over uitbraken in zorginstellingen, waarvan de buitenwereld niets zou mogen weten.  Besef dat wereldwijd van de overlijdensgevallen circa de helft in zorginstellingen plaats vindt. Dat gebeurde ook in Nederland. Kortom: het zou me niets verbazen als er op dat punt al wat meer aan de hand is dat we nu horen.

Wat de situatie nu ook precies is, dat neemt niet weg dat in de komende tijd een stijgende trend verwacht mag worden. Zeker als we in Nederland maar niet onderkennen welke maatregelen er echt genomen zouden moeten worden. Aanstaande zondag leest u hier een uitgebreid blog over de echte keuzes waar Nederland voor staat en wat we dan zouden kunnen doen. Wat we in ieder geval niet moeten doen, is nu volledig in paniek raken en met verkeerde informatie bezig zijn. Want dan nemen we weer maatregelen die te weinig helpen en hele grote negatieve gevolgen hebben.

Om te huilen: onze overheid t.o.v. die van Duitsland

In aanloop naar mijn blog van aankomende zondag deel ik met u graag twee documenten waaruit op een onthutsende manier blijkt hoezeer het RIVM, het OMT en de regering op cruciale punten falen. En hoezeer we er in Nederland maar niet in slagen om letterlijk over de grens te kijken.

Het eerste document is van het ministerie van VWS en betreft de antwoorden op Kamervragen van de vier regeringspartijen over ventilatie en de bestrijding van het virus. Het is van 21 september jongstleden.

Het tweede document is een officiële aanbeveling van de Duitse regering met de titel: Ventilatie geschikt voor infectiebeheersing. Het is van 16 september jongstleden.

Verderop een aantal fragmenten uit het Nederlandse document. En vervolgens een vertaling van alle vijf pagina’s van het Duitse document.  Ik behandel eerst de essentie.

Het is een verschil van dag en nacht.

Ventilatie in Nederland: ‘onzeker’

Dit fragment uit het Nederlandse document geeft de kern weer:

En ook de rest van het document gaat erover dat nog niet is aangetoond dat aerosolen van belang zijn bij de verspreiding van het virus. En er dus niet echt aanvullende actie genomen moet worden ten aanzien van ventilatie en de zuivering van de lucht. Zoals hier ook staat te lezen:

 

Duitsland erkent de rol van aerosolen wél

Hieronder de kern van het Duitse stuk.

Vertaald:

“Volgens de huidige kennis wordt COVID-19 voornamelijk overgedragen via de luchtwegen, door druppeltjes en aerosolen. Daarom is, naast de vereiste afstand en algemene contactbeperkingen, ook binnenluchthygiëne van groot belang voor infectiebescherming.”

De rest van het vijf pagina’s tellende stuk gaat in op hoe die binnenluchthygiene sterk verbeterd dient te worden. Onderaan staat de vertaling van het bijna vijf pagina’s tellende stuk.

Hieronder een samenvatting.  

Een commissie, waarin ook het Duitse RIVM zit, doet vijf aanbevelingen:

1. De hoogste prioriteit heeft intensieve en professionele ventilatie.
2. Werkgevers zijn verplicht alle HVAC-systemen (Heating, Ventilation and Airconditioning) in gebouwen onmiddellijk te controleren op hun goede werking en de nodige reparatie- en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Of ervoor te zorgen dat de betreffende operator deze taken uitvoert.
3. De bedrijfsparameters van HVAC-systemen in gebouwen moeten onmiddellijk worden geoptimaliseerd.
4. Het upgraden van HVAC-systemen, die niet van 100 procent frisse lucht kunnen worden voorzien, door middel van aanvullende effectieve en efficiënte opties voor het verminderen van virussen in de lucht (in het bijzonder COVID-19), moet worden gecontroleerd en waar nodig geïmplementeerd.
5. Als een hoge bezettingsdichtheid in het gebouw niet kan worden vermeden, raadt de federale overheid het gebruik van CO₂ -meetapparatuur aan. Vooral in met ramen geventileerde ruimtes, zodat tijdig ventilatiemaatregelen kunnen worden genomen. Als alternatief kunnen luchtfiltersystemen worden gebruikt, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden.

Vervolgens staat in het document:

“Bovendien is er behoefte aan onderzoek en ontwikkeling op het gebied van de eliminatie, verspreiding en besmettelijkheid van virussen en op het gebied van innovatieve methoden voor infectiebescherming. Dat is met name nodig met het oog op airconditioningsystemen die, vanuit het huidige perspectief, moeilijk te installeren of te upgraden zijn. De federale ministeries zijn verplicht om de resultaten van overeenkomstige projecten uit hun bevoegdheidsdomein voor te leggen aan het Federale Instituut voor Veilige en Gezonde Arbeidsomstandigheden. Hiermee wordt de relevante informatie voor de verschillende gebruikers voorbereid en ter beschikking gesteld als onderdeel van het informatieaanbod om door middel van ventilatie infecties te voorkomen.”

Voorspelling: tekorten in Nederland

Van mijn contacten met personen die nauw betrokken zijn bij het beleid van de Duitse overheid weet ik dat men al geruime tijd bezig is met de uitvoering van beleid, in lijn met deze brief van de regering. Er is veel geld beschikbaar gesteld en men koopt ook producten in die nodig zijn om besmettingen te voorkomen. Wat onder andere als gevolg zal hebben dat als bij ons eindelijk de Duitse lijn wordt ingezet, we wéér met tekorten van belangrijke producten worden geconfronteerd. We hebben al minstens drie maanden verloren (ik heb half juni het Deltaplan Ventilatie voorgesteld). Ik ben bang dat het nog wel een tijd zal duren voordat de druk op het RIVM en het OMT zo groot wordt dat de koppige mensen daar hun adviezen zullen bijstellen.

Journalisten in Nederland, verdiep je in Duitse aanpak!

In Duitsland zijn zestien Länder (staten) zelf met actief beleid gestart. Van verschillende kanten word ik daarover geïnformeerd. Dit is bijvoorbeeld het document van 23 september van Baden-Würtenberg. Dit belangrijkste zin hierin luidt: “De aerosolen worden beschouwd als de belangrijkste aanjager van de corona-pandemie. Wanneer het privé- en openbare leven zich in de herfst en de winter steeds meer naar gesloten binnenruimten verplaatsen, is het van groot belang om de verspreiding van aerosolen in te dammen.”

Nu het RIVM, het OMT en de regering op dit punt blijkbaar niet vooruit te branden zijn, hoop ik dat de media zich op dit punt veel meer zullen verdiepen in de Duitse aanpak. En zij vervolgens daarover de leden van het OMT en de regering zeer kritisch zullen bevragen. Het is toch niet zo dat er een Duitse en een Nederlandse variant van het virus is?

Aanstaande zondag

Zondag kom ik dus met een belangrijk blog over de keuzes waar we voor staan. Ook ga ik in op wat we het beste kunnen doen om te voorkomen dat we de komende tijd in een echte tweede golf belanden met wederom grote schade aan onze economie en samenleving. Ondertussen kunnen we al direct aan de slag met de Duitse aanpak, zoals in dat document staat vermeld. Misschien kunnen journalisten hierover goede vragen gaan stellen? Daarom hieronder de Nederlandse vertaling (door de haast niet echt optimaal in het Nederlands gezet, maar de strekking is hopelijk duidelijk).

Bijlage: Aanbeveling van de bondsregering:

Ventilatie geschikt voor Infectiebeheersing

Status

De aanbeveling van de federale overheid voor ventilatie in overeenstemming met infectiecontrole zorgt voor handelingszekerheid bij het ontwerpen van beroeps- en civiele bescherming.  In overeenstemming met sectie 4 nr. 1 van de Occupational Safety and Health Act, is het doel om gezondheidsrisico’s van SARS-CoV-2-infecties te vermijden of te minimaliseren door de interieurs van gebouwen goed te ventileren.

Volgens de huidige kennis wordt het SARS-CoV-2-virus voornamelijk via de luchtwegen overgedragen via druppeltjes en aerosolen.  Daarom is, naast de vereiste afstand en algemene contactbeperkingen, ook binnenluchthygiëne van groot belang voor infectiebescherming.  De belangrijkste bevindingen zijn:

1) Door intensieve, professionele ventilatie van de interieurs van gebouwen wordt de concentratie van uitgescheiden virussen effectief verwijderd of verminderd. En wordt het risico op infectie in ruimtes die door meerdere personen worden gebruikt, verlaagd.

Dit vereist:

1. Constante, intensieve en regelmatige verse luchtventilatie via ramen en deuren.
2. Aanpassingen aan de ventilatie van gebouweninterieurs door zogenaamde HVAC-systemen (RLT-systemen)   Volgens onderzoek van het Federale Instituut voor Veiligheid en Gezondheid op het werk (BAuA) zijn in heel Duitsland ongeveer 750.000 “niet-residentiële gebouwen” uitgerust met airconditioningsystemen, waarvan ongeveer 43%  kan alleen worden gebruikt in de modus circulatielucht of menglucht.

Bij HVAC-systemen zijn naast het optimaliseren van de bedrijfsparameters door het verhogen van de buitenluchttoevoer, verdere maatregelen noodzakelijk.  Dit betreft voornamelijk

• het controleren van de goede werking,
• het tijdig uitvoeren van noodzakelijke reparaties
• en het regelmatig vervangen van filters en andere van.

De systeemfabrikant moet regelmatig onderhoud plannen.  Bovendien moet een technische upgrade van airconditioningsystemen die alleen kunnen worden gebruikt in de modus circulerende lucht of gemengde lucht worden overwogen om de in de lucht verspreide virussen, in het bijzonder SARS-CoV-2, effectief en efficiënt te filteren of te inactiveren.  b.v.  door het plaatsen van sterk scheidende of extra filters en / of extra desinfectie stappen (bijv.UVC-straling).

Upgrades

1 – Als een deel van de circulerende lucht door het ontwerp niet kan worden vermeden, is een dergelijke upgrade van bijzonder belang. Omdat anders de luchtretour zou leiden tot verspreiding van virussen in de aangesloten kamers.  Dergelijke upgrades vereisen echter een gedetailleerde individuele afweging. Rekening houdend met de gezondheidsbescherming van de werknemers en de technische mogelijkheden, die kunnen variëren afhankelijk van de manier waarop de ruimte wordt gebruikt en het gedrag van de gebruikers.  Bovendien bevinden sommige van de momenteel besproken opties voor aanpassing achteraf zich nog in de testfase. Of zijn ze niet op korte termijn in voldoende aantallen op de markt.  Ook de effectiviteit en toxicologische veiligheid moeten worden aangetoond.  Ook kan niet elk systeem eenvoudig op korte termijn of voor de duur van de pandemie achteraf worden ingebouwd.

2 – Het risico op infectie kan worden verminderd door individuele beluchtingsmaatregelen, maar niet volledig worden uitgesloten.  Ventilatie die geschikt is voor infectiebeheersing vereist daarom meestal een gecoördineerd pakket van meerdere individuele maatregelen.  Deze omvatten onder andere de bezetting van kamers tot het noodzakelijke minimum beperken, de regel voor afstand in acht nemen, geschikte scheidingswanden aanbrengen en mond- en neusbeschermers dragen. Voor infectiebeheersing geschikte ventilatie is direct gekoppeld aan de blootstellingstijd. Hoe kleiner de hoeveelheid frisse lucht, hoe hoger de virale lading in de lucht en hoe korter de blootstellingstijd / duur van het verblijf in gesloten kamers zou moeten zijn.  Communicatief kan dit worden geïllustreerd door de bekende AHA-formule uit te breiden tot de AHA + L-formule, dat betekent

 Effectieve bescherming tegen infectie bestaat uit afstand, hygiëne, alledaagse maskers + ventilatie.

Aanbevolen maatregelen door de federale overheid voor ventilatie in overeenstemming met infectiebeheersing

De federale regering beslist over de volgende aanbevolen maatregelen die zijn opgesteld door

• het federale ministerie van Arbeid en Sociale Zaken,
• in samenwerking met het federale ministerie van Volksgezondheid,
• het Robert Koch Instituut,
• het Federaal Milieuagentschap (UBA),
• en de BAuA.

De ventilatie van gebouwinterieurs, waarin meerdere mensen niet slechts kortstondig zijn, dient te worden verbeterd, met name door de luchtuitwisseling en de buitenluchttoevoer of juist gefilterde lucht te vergroten, zodat de kans op infectie grotendeels wordt geminimaliseerd.  Over de hele linie moet ervoor worden gezorgd dat geschikte maatregelen ter bescherming tegen infectie worden genomen door middel van professionele ventilatie.  

Deze worden samengevat in de volgende vijf punten:

1. De hoogste prioriteit: intensieve en professionele ventilatie.  De bijbehorende specificaties van de technische regel voor werkplekken A3.6.  Binnen gebouwen moet consequent ‘ventilatie’ worden doorgevoerd in alle werkruimten die niet alleen kortstondig door meerdere mensen tegelijk worden gebruikt. Dezelfde normen moeten ook gelden voor andere ruimtes met vergelijkbaar gebruik (openbare voorzieningen, winkels, restaurants).
   
2. Werkgevers zijn verplicht alle HVAC-systemen in gebouwen onmiddellijk te controleren op hun goede werking en de nodige reparatie- en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Of ervoor te zorgen dat de betreffende operator deze taken uitvoert.
   
3. De bedrijfsparameters van HVAC-systemen in gebouwen moeten onmiddellijk worden geoptimaliseerd:  Ononderbroken werking of verlenging van de bedrijfstijden van de HVAC-systemen ervoor en erna. Minder circulatielucht, meer frisse lucht. Dus vermijding of vermindering van circulatieluchtwerking en instelling van het airconditioningsysteem op de hoogst mogelijke luchtverversing door buitenlucht.
   
4. Het upgraden van HVAC-systemen die niet 100% met frisse lucht kunnen worden bediend door middel van aanvullende effectieve en efficiënte opties voor het verminderen van virussen in de lucht. In het bijzonder SARS-CoV-2, moet worden gecontroleerd en waar nodig geïmplementeerd

De juiste technische vereisten

 In het geval van  met recirculatiemodus, moet een filterupgrade worden uitgevoerd. Bijv.  door stoffilters van klasse F7 te vervangen door filters van klasse ISO ePM1 70% (voorheen F8) of beter ISO ePM1 80% (voorheen F9) op voorwaarde dat het systeem de juiste technische vereisten biedt.  Indien technisch mogelijk, verdient een upgrade met hoogwaardige roetfilters (HEPA – H 13 of H 14) over het algemeen de voorkeur. 

• De verantwoordelijke instanties voor gezondheid en veiligheid en infectiebescherming,
• de regelgevende en bouwtoezichthoudende instanties van de federale staten,
• en de toezichthoudende diensten van de ongevallenverzekeraars, worden verzocht om advies, toezicht en handhaving te intensiveren op basis van de bestaande juridische situatie.  

Overtredingen van de bestaande wettelijke bepalingen (bijv. Onderhoudsmaatregelen in overeenstemming met de Arbeidsverordening – ArbStättV) op het gebied van ventilatie van interieurs van gebouwen moeten consequent worden bestraft.  U krijgt een boete en kan leiden tot een verbod op het gebruik van de getroffen kamers.

5. Als een hoge bezettingsdichtheid in het gebouw niet kan worden vermeden, raadt de federale overheid het gebruik van CO2-meetapparatuur aan. Vooral in met ramen geventileerde ruimtes, zodat tijdig ventilatiemaatregelen noodzakelijk zijn kan worden herkend en geïnitieerd.  Als alternatief kunnen luchtfiltersystemen worden gebruikt, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden.

Bovendien is er behoefte aan onderzoek en ontwikkeling op het gebied van de eliminatie, verspreiding en besmettelijkheid van virussen. En op het gebied van innovatieve methoden voor infectiebescherming, die met name kunnen worden gebruikt waar airconditioningsystemen moeilijk te installeren of te upgraden zijn vanuit het huidige perspectief.  De federale ministeries zijn verplicht om de resultaten van overeenkomstige projecten uit hun bevoegdheidsdomein voor te leggen aan de BAuA.  Hiermee wordt de relevante informatie voor de verschillende gebruikers voorbereid en ter beschikking gesteld als onderdeel van het informatieaanbod ventilatie ter bescherming van infectie.