Het grote gevaar van een complete lockdown in Nederland

Leestijd: 6 minuten

Dinsdagavond. Op1. Vijftien minuten lang reclame voor een complete lockdown. Presentator Tijs van den Brink probeerde nog wat tegenwicht te bieden, maar Ab Osterhaus en Ginny Mooy (lid van het RedTeam) denderden over hem heen. Ik moest mijn schoen nog even vasthouden, want ik wist dat burgemeester Bruls hierna nog aan het woord zou komen.

‘Geef de patiënt Nederland maar het genadeschot’

De patiënt Nederland is ernstig ziek. Maar vooral door de maatregelen die we genomen hebben om Covid-19 te bestrijden. Wat ik bij Op1 hoorde was een pleidooi voor een soort genadeschot. De schade die Nederland sinds half maart heeft opgelopen is kolossaal. Op allerlei terreinen: economisch, sociaal, maatschappelijk en zeker ook op het vlak van volksgezondheid. Een groot deel van die schade is nog niet echt zichtbaar.

Wellicht denkt men dat wel, maar dat is absoluut nog niet zo. Over een aantal jaren zal blijken dat de gebeurtenissen dit jaar veel grotere negatieve gevolgen hebben voor de economie, samenleving en veiligheid dan de problemen die de grootste beurskrach in de geschiedenis vanaf 1929 veroorzaakte. Zowel binnen landen als tussen landen is de balans weg. Dat is nu maar heel beperkt zichtbaar omdat de grote angst voor corona het zicht op de consequenties nog belemmert.

Door het optreden van virologen, microbiologen en epidemiologen in doorgaans kritiekloze media, is die angst veel groter dan noodzakelijk en gewenst. Naar eigen willekeur gebruikt men cijfers die niet accuraat en niet actueel zijn. Vooral om het allemaal nog dreigender te maken dan het is.

Laten we de cijfers even in perspectief zetten.

Hierbij ga ik volledig uit van de RIVM-cijfers in het rapport van 20 oktober. Hieronder hun grafiek met het aantal besmettelijken. Dat zijn mensen die anderen op dat moment zouden kunnen besmetten. Men gaat er hierbij van uit dat iemand zeven dagen besmettelijk is. Op 25 september zouden in Nederland 110.000 besmettelijken zijn. Dus in die periode werden volgens het RIVM circa 15.000 mensen besmet (110.000 gedeeld door zeven). In feite moet daar dan nog vier dagen van worden afgetrokken. Want circa vier dagen nadat je besmet bent geworden, kun je zelf anderen besmetten. Dus 25 september moet dan eigenlijk 21 september zijn als moment van besmetting.

Volgens de RIVM-rapportage zouden er de afgelopen week ongeveer 25 personen per dag aan/met COVID-19 zijn overleden.

Dan hebben we dus de twee componenten om de Infection Fatality Rate (IFR) te kunnen berekenen. Dat is het aantal personen dat is overleden gedeeld door het aantal personen dat besmet is geraakt. Dan is de berekening 25/15000 = 0,17 procent. (Twee van de drie sterfgevallen betreft mensen die ouder zijn dan 80. Meer dan de helft van de mensen die stierven, woonde in zorginstellingen).

In 2017-2018 overleden er ongeveer 10.000 mensen aan de griep. We weten niet precies hoeveel mensen toen besmet waren. Zelfs als het er vier miljoen waren geweest (en dat is een  hoge schatting) dan was de IFR toen 0,25 procent.

Angst

We laten ons door angst leiden en ik probeer één en ander te relativeren. Hoe graag ik ook aan iedereen wil uitleggen dat gezond verstand ons nu verder brengt dan angst, ik moet bekennen dat het op dit moment in Nederland blijkbaar onmogelijk is om op basis van ratio keuzes te maken. Dat komt omdat de media vrijwel alleen mensen uitnodigen die de angst verder aanwakkeren. En dat angstvuur wordt nog groter doordat we steeds meer testen.

Mede daardoor krijgen we steeds hogere aantallen positieve testen. Alleen al de afgelopen drie weken is er 50 procent meer getest. Een fors deel van de stijging van onze dagcijfers wordt ook daardoor veroorzaakt. Maar het is zeker niet de enige verklaring. Er is inderdaad sprake van een geleidelijke stijging, die samenhangt met het steeds ongunstiger weer en het feit dat we in Nederland een belangrijke verspreidingsweg van het virus (door de lucht) niet erkennen.

Ik heb het al eerder gezegd. Nu we dieper in de herfst komen en straks de winter ingaan, zullen overheidsmaatregelen wel voor een vorm van vertraging zorgen, maar zeker niet voor een forse daling. Als men de scholen open wil laten (en dat begrijp ik) dan moet je accepteren dat dit direct en indirect voor verspreiding van het virus zal zorgen. Ik denk dat de sterke stijging van de cijfers in Italië sinds begin oktober vooral komt doordat daar half september de scholen weer zijn opengegaan.

Waarom een korte volledige lockdown niet werkt

Voor alle bange mensen is een korte en hevige lockdown een geschenk uit de hemel. Vier weken ontberingen, maar daarna is het virus weg en kunnen we weer min of meer normaal doen. Dat stellen Osterhaus en Mooy (en nog vele anderen) ons in het vooruitzicht. Geweldig toch! Achtentwintig dagen lang streepjes op de muur zetten in onze luxe thuisgevangenis met Neflix en Thuisbezorgd.nl en daarna kunnen we weer naar buiten en het leven hervatten.

Onze overheid kan dan met een krachtig beleid voorkomen dat het virus weer echt om zich heen grijpt. Testen, testen, testen. Bron- en contactonderzoek en quarantaines. “Kijk maar naar Japan,” zei Osterhaus ook nog (want China was blijkbaar ook voor hem een stap te ver). En Mooy viel hem bij. Misschien duurt het zes weken (dus 42 streepjes op de muur), maar dan is het toch echt achter de rug. Dat gevoel geven ze je.

Er is een aantal argumenten waarom dit niet zal werken en nog veel meer schade zal opleveren. Daarom vergelijk ik het met een genadeschot voor de doodzieke patiënt Nederland.

De argumenten

Een complete lockdown zorgt voor een duidelijke daling, maar niet naar vrijwel nul. Dat komt omdat we in Nederland een relevante verspreidingsweg van het virus niet onderkennen en maatregelen daar dus ook niet mede op afstemmen. Terwijl bij deze aanpak een daling naar (bijna) nul wel noodzakelijk is. Ook bij een volledige lockdown zullen er nog besmettingen plaatsvinden. Op plekken waar we nog wel andere mensen ontmoeten, omdat dit nodig is om Nederland nog enigszins draaiende te houden. Denk aan zorginstellingen, winkels, vervoer, maar zeker ook thuis. En vergeet niet: als we dan 60.000 mensen per dag testen, zijn dat ook 60.000 mensen die zich verplaatsen voor een test.

Ik ken het verhaal van een ouder iemand die een buurjongen in zijn auto naar een teststraat bracht, één uur rijden van zijn huis. Die jongen was inderdaad besmet en door de autorit werd de chauffeur ziek en is overleden (les: altijd twee ramen open houden in zo’n situatie). Het is dus een illusie te denken dat dit slechts vier of zes weken duurt. Als we die complete lockdown ingaan, zou het ook acht, tien of twaalf weken kunnen duren. En ondertussen worden we (doorgaans onterecht) steeds kwader op hen die zich niet aan de afspraken houden, want dat moet toch de oorzaak van het feit dat we te langzaam richting nul gaan, nietwaar? En zullen we op tv mensen horen die de overheid oproepen om ook achter de voordeur in te grijpen.

Grenzen volledig sluiten?

Stel nu dat we na acht tot twaalf weken het aantal inderdaad tot nul hebben teruggebracht. Wat gebeurt er dan? We moeten dan de grenzen volledig sluiten. Niemand mag meer via Schiphol het land in, want een besmette reiziger zou het virus dan kunnen verspreiden. Tijdens de 80-jarige Oorlog hadden we de waterlinie. Door zelf de dijken door te steken, kon een gebied volledig onder water worden gezet. De Spaanse vijand kwam daar niet langs. Zo waren de Nederlanden veilig. Misschien kunnen we een moderne waterlinie bouwen?  Dat is natuurlijk een compleet onhaalbaar scenario. We kunnen er niet voor zorgen dat het virus ons land op geen enkele manier meer binnenkomt.

Het is helemaal wensdenken om te veronderstellen dat we dán wel in staat zijn om adequaat bron- en contactonderzoek te doen. En na een positieve test iedereen in quarantaine te plaatsen. Want dat is namelijk de kern van het beleid in Japan en China. Ook in Duitsland speelt dit een belangrijke rol bij de bestrijding van het virus. Al vanaf februari heeft men het daar goed voor elkaar. Mede hierdoor was er in de regio Heinsberg eind februari al een shutdown. En daarna hebben ze dat in Duitsland op andere plekken ook goed gedaan (o.a. in Gutersloh na een uitbraak in een slachterij). En eergisteren nog in Kreis Berchtesgadener Land, een regio met 100.000 inwoners.

Helaas is inmiddels bewezen dat we dit in Nederland niet goed kunnen organiseren en uitvoeren. En er is geen enkele reden om aan te nemen dat we het over vier of acht weken wel goed kunnen. Na zeven maanden is de datacollectie en -presentatie nog niet eens op orde. En bij het testen wordt nog steeds weinig extra informatie verzameld. Zelfs toen we in juni nog maar weinig positief getesten hadden, functioneerde het bron- en contactonderzoek al slecht. Dus het virus komt dan weer terug. Wat moeten we dan? Weer vier/acht weken in complete Lockdown?

Je ziet het gewoon van kilometers aankomen.

Dankzij het uitnodigingsbeleid van onze talkshows en de wijze waarop de cijfers worden verabsoluteerd is er geen enkele ruimte voor relativering. De angstgevoelens worden alleen maar verder aangewakkerd. Osterhaus die zegt dat een complete lockdown onvermijdelijk is en dan kunnen we het beter nu al doen. Men gaat volledig voorbij aan alle schade die men aan het berokkenen is hierdoor en door die lockdown exponentieel toe zal nemen.

Eens zullen we wakker worden uit deze collectieve angstpsychose en ons afvragen wat hebben we onszelf en ons land aangedaan? En hoe konden onze media het zo laten afweten? Waarom zijn we er niet in geslaagd een intelligent beleid te voeren waarbij er wel een goede afweging gemaakt werd van ALLE risico’s die we lopen?  Hoe komt het dat we ons zo op sleeptouw laten nemen door slechte data, primitieve angsten en onrealistisch wensdenken?

Ik had echt gedacht dat we anno 2020 als samenleving veel verder waren.

U heeft zojuist gelezen: Het grote gevaar van een complete lockdown.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.