Dagcijfers 28 mei

Seizoenseffect en vaccinatie

De cijfers volgden tot nu toe precies het rekenmodel, dat we vanaf het aanbreken van het warme en dus vochtigere seizoen een herstart hebben gegeven. De verwachting is echter dat we dit ten gevolge van de effecten van de vaccinatie snel los moeten laten, want de daling gaat inmiddels sneller dan het model voorspelt op basis van de het seizoenseffect en de natuurlijke opbouw van vaccinatie. Hoe kunnen wij dit zo stellig beweren?

Vaccinatie

Bij vaccinatie is het onderscheiden van twee effecten van vaccinatie belangrijk. In de eerste plaats is het verwachte effect van vaccinatie dat het jezelf beschermt tegen (ernstig) ziek worden. Het tweede effect waarop wordt gehoopt, is dat je hiermee ook de verspreiding van het virus afremt.

Als eerste hebben we de individuele bescherming bekeken. Daartoe hebben we de afname van het aantal ziekenhuisopnames bekeken van 3 tot 24 mei. Door de cijfers te splitsen in een groep t/m 50 jaar en een groep 50+, hebben we daarmee een groep die niet is gevaccineerd en een groep die wel is gevaccineerd. In de groep die wel is gevaccineerd (50+ dus) zien we inderdaad een naar verhouding sterkere daling dan bij de 50- groep en ook in verhouding tot het aantal mensen dat is gevaccineerd. Een zeer sterke aanwijzing dat vaccineren ziek worden voorkomt. Uit te rekenen is dat dit een permanente verlaging van de R betekent van 2,5%.

In hoeverre vaccinatie besmetting voorkomt, is nog onduidelijk. Als inmiddels 50% is gevaccineerd volgens het Corona Dashboard, dan zou het een halvering van de R-waarde moeten betekenen en dat zien we nog niet. Wel is het zo dat de vaccinatie is begonnen bij de leeftijdsgroep die het minst verantwoordelijk is voor de verspreiding: de ouderen, dus een lagere verklaring kan daarmee verklaard worden. Inmiddels zien we nu wel een snellere daling van de R-waarden. Hopelijk kunnen we dit effect binnenkort beter kwantificeren.

Seizoenseffect

Dan is er nog het seizoenseffect. We hebben begin november gezien dat de R-waarde met ongeveer 25% ging stijgen, toen het koude seizoen aanbrak, we hadden een lange nazomer! Diezelfde stijging verwacht je in het voorjaar weer terug te krijgen als een even grote daling en dat zagen we inderdaad in twee stappen gebeuren. Vanaf half april zakte de R van 1,05 naar 0,9 en bij het aanbreken van het echt warmere weer op 8 mei een tweede snelle daling van 0,9 naar 0,8, samen dus die 25%. Als de daling van de R veroorzaakt zou zijn door het seizoenseffect, zou het bij die 25% moeten blijven, maar de R lijkt snel verder te dalen, 0,78 inmiddels!

Dit is het plaatje waarin we alles door het jaar heen goed kunnen volgen:

We zien hier in oranje de R-waarde in 2020 en in blauw die in 2021 op de overeenkomstige dagen. We herkennen links de eerste golf, waarvan de R in korte tijd daalde van 2,5 naar 0,75 op 1 april, zeer waarschijnlijk als gevolg van het feit dat we massaal binnen bleven, de straten waren echt leeg! Omdat we ons vanaf half april weer meer gingen bewegen (de opnamecijfers daalden snel), kreeg het virus weer meer de ruimte zich te verspreiden. Op 1 juli was de R al weer gestegen tot 1, maar dat had niemand in de gaten, omdat het aantal ziekenhuisopnames tot dan toe nog steeds afnam. Pas toen in september het aantal besmettingen duidelijk toenam, zagen we de tweede golf verschijnen, die zijn top had rond eind oktober, de R daalde weer!

Half november zien we eerst dat de R niet meer verder daalt en gaat afwijken van wat ons model voorspelde. We hadden nog geen idee wat de invloed van het wisselen van het seizoen op de cijfers had. Dat weten we inmiddels wel.

Nadat de luchtvochtigheid eind november definitief onder de kritische grens van 6 g/kg daalde, ging de R het laatste stukje van die 25% stijgen en ontstond de tweede kameelbult. Helemaal rechts zien we na een aanvankelijke daling door verdere opbouw van immuniteit de Engelse variant opkomen in januari. In de grafiek loopt deze vanaf 1 maart verder door als de blauwe lijn links.

Vergelijking 2020-2021

Wat nu interessant is, dat is het vergelijken van het verloop in maart-april in 2020 tegen 2021. In april 2020 zien we dus de R alweer gaan stijgen, enkele weken nadat de eerste beelden uit Bergamo tot ons waren gekomen en Rutte vanuit het torentje het volk toesprak. De epidemie was zich ongemerkt alweer aan het opladen, zonder dat we het in de gaten hadden.

In 2021 zien we een heel ander beeld. Door de opbouw van immuniteit (en mogelijk een kleine bijdrage van de maatregelen) was de R na het passeren van de Engelse variant eind maart uitgekomen tot vlak boven de 1. De R is daarna eigenlijk alleen nog maar gaan dalen en op 11 mei kruisten de curves uit 2020 en 2021 elkaar (R=0,88). Met een blauwe pijl is aangegeven in welke richting de R zich nu gaat ontwikkelen. We mogen verwachten dat er nog enige verdere daling zal zijn, onder invloed van de vaccinatie. Omdat seizoen, vaccinatie en ook natuurlijke opbouw van immuniteit elkaar versterken, zullen de opnamecijfers steeds sneller gaan dalen. Exponentiële grafieken zijn altijd lastig precies te voorspellen, maar het lijkt heel waarschijnlijk zeker dat over enkele maanden het virus uit beeld is.

Komende herfst

En wat gebeurt er deze herfst/winter? Het gunstige effect van het vochtigere weer raken we dan weer kwijt en dat zal nog steeds die 25% zijn en zich laten zien als een stijging van 25%. De dalende R zit momenteel op 0,78, dus met deze waarde zullen we vrijwel zeker niet meer boven de 1 uit komen, als we ook het effect meenemen van de mensen die de afgelopen weken zijn gevaccineerd. Dat hebben we schematisch met de rechtse blauwe pijl aangegeven, waarvan we de precieze cijfers dus nog niet weten.

Rest ons nog de normale grafiek te laten zien van de ziekenhuisopnames. We schreven dinsdag al dat de cijfers heel voorspelbaar dalen en dat we daarom slechts twee keer per week de Dagcijfers laten zien. Dan hebben we vandaag dus dit plaatje:

De GGD-cijfers van woensdag zijn iets veranderd qua trend van de dagen ervoor. Het aantal personen dat zich liet testen nam met 10% toe t.o.v. de week ervoor (terwijl we al een tijdje een daling zagen). Het zou kunnen doordat de schoolvakanties zijn afgelopen en meer mensen zich laten testen. Het percentage positieven is wel gedaald van 11,4% naar 8,7%. Daardoor is het absolute aantal positieve gevallen is 700 gedaald, en dat is 17% minder dan de week ervoor.

Omdat 20-5 voor het eerst het percentage positieven door 10% heen zakte en dat zou inhouden dat de mate van daling wat gaat afzwakken. Maar tegelijkertijd wordt het weer steeds beter, dus we zullen zien wat er dan gebeurt.

Dit is de grafiek van vandaag met alle cijfers erin.

En de dagcijfers zijn:

• • Aantal ziekenhuisopnames gisteren 95 *
  • Aantal ziekenhuisopnames eergisteren: 78 *
  • Actuele geschatte R-waarde: 0,78 ^**

We gaan het weer zien! Tot morgen!