Op de tweesprong tussen vrijheid en chaos

Leestijd: 5 minuten

Op de tweesprong tussen vrijheid en chaos

In het weekend stond er een geweldig artikel in de Washington Post met deze titel:

In het artikel wordt beschreven hoe vier grote uitbraken in de VS (van de Spaanse tot de Amerikaanse Griep) geëindigd zijn. De conclusies waren dat dit gebeurde omdat de aandacht van de samenleving verslapte. Terwijl het niet zo was dat de infecties en de gevolgen van het virus toen compleet verdwenen waren.

Bij Covid-19 is het grote verschil geweest dat de impact van wat er gebeurde vanaf het begin werd versterkt door de wereldwijde verspreiding van heftige beelden (denk aan Bergamo!). Dat gecombineerd met het dagelijks bijhouden van data: aantal positieve testen, aantal patiënten in het ziekenhuis, aantal overlijdensgevallen. De continue aandacht in alle media voor de ontwikkeling van de cijfers versterkten het gevoel dat we in een noodsituatie zaten, En dat daardoor dat maatregelen noodzakelijk waren, hetgeen voorkwam dat een normaal (sociaal) leven kon worden hervat.

En door die grote nadruk op de data lijkt het erop alsof alleen die data bepalen wanneer de crisis voorbij is. Maar de auteurs geven aan dat de geschiedenis ons leert dat het niet op die manier zal aflopen. Want er zullen altijd gevallen blijven van patiënten en doden door Covid-19.

Indringend

De laatste twee alinea’s van het artikel zijn zo indringend dat ik ze hieronder -vertaald- breng:

“De sleutel tot het beëindigen van de pandemie is daarom niet biologisch. Die is sociaal. Het publiek is diep verdeeld over de vraag hoe het verder moet: sommigen zijn al lang geleden in een post-pandemische toestand terechtgekomen, terwijl anderen onlangs in reactie op de omicron-variant opnieuw met virtueel onderwijs zijn begonnen en de maskermandaten hebben aangescherpt. Maar een noodtoestand kan niet eeuwig duren, vooral omdat interventies gezinnen hebben verdeeld en schade hebben berokkend aan kinderen en jongeren, die het minste risico lopen door het coronavirus.

En voor degenen die strengere bestrijdingsmethoden omarmen, is het van cruciaal belang te begrijpen dat er geen duidelijk definieerbaar biologisch eindpunt van de pandemie zal zijn. Pas wanneer zij het risico van het coronavirus in hun leven integreren en hun normale sociale interacties hervatten, zal de pandemie ophouden. Hoezeer zij ook hopen op een duidelijk eindpunt, de geschiedenis wijst uit dat zoiets niet bestaat.

Met de imponerende slotzin:

Uiteindelijk is het niet het virus dat de tijdlijn bepaalt, maar zijn wij het. De pandemie zal voorbij zijn als wij zeggen dat het voorbij is.

Maar als je naar de VS kijkt, dan zie je al hoe groot de verschillen zijn in maatregelen tussen de afzonderlijke staten. En dat het er niet naar uitziet, ondanks dat de cijfers er ook fors beginnen te dalen, dat in korte tijd het beleid in die diverse staten gelijk getrokken zal worden.

Want daar waar men ingrijpende maatregelen heeft genomen, schrijft men de dalingen toe aan die maatregelen. En verminderen de maatregelen maar langzaam plus dat men aankondigt dat ze die maatregelen in de aanslag houden op het moment dat de cijfers weer gaan stijgen. (In Nederland noemen ze dat “in de gereedschapskist houden”).

Of het wordt chaos

In Europa zie je tussen de landen vergelijkbare ontwikkelingen  als in de VS. Als je naar de Deense gezondheidsautoriteiten luistert of naar de Duitse minister Lauterbach, dan is dat een verschil tussen Dag en Nacht. We zien Europese landen waar (vrijwel) alle maatregelen zijn afgeschaft (zoals Engeland, Ierland, Denemarken, Noorwegen, Zweden) en landen waar men het overgrote deel van de maatregelen heeft laten bestaan. En daarbij is het niet zo dat de cijfers tussen die landen kolossaal verschillen.

Nee, in die landen die de maatregelen naar vrijwel nul hebben teruggebracht onderkennen ze dat Covid-19 geen grotere gevolgen heeft voor de gezondheidszorg dan een normaal griepseizoen. En dat we voor een stevig griepseizoen ook niet de maatschappij op zijn kop hebben gezet.

In die landen waar men nog wel die ingrijpende maatregelen heeft, geldt wat ik beschreven heb op basis van het onderzoek afgelopen zondag: een compleet verwrongen beeld bij een groot deel van de bevolking. En blijkbaar ook bij de leiders over de ernst en het gevaar van infectie met – de  huidige variant van – Covid-19. Zodat de maatregelen ook nog door een fors deel van de bevolking worden gesteund omdat “het hen redt van een ernstige ziekte of de dood”.

Geen beperkte symptomen

Maar de afgelopen weken is op veel plekken in Nederland (en ook elders in Europa) iets belangrijks gebeurd. Steeds meer mensen zijn positief getest, maar bleken geen of beperkte symptomen te hebben. Dus steeds meer mensen kennen anderen die het gehad hebben en er weinig last van kregen. Plus dat de pikzwarte scenario’s over het verloop van de druk op de ziekenhuizen (van nog maar één maand geleden) lachwekkend zijn in relatie tot het echte verloop van de cijfers.

Half februari liggen er 180 patiënten op de IC’s, terwijl de lockdown in december werd aangekondigd op basis van de inschatting dat het er nu 4300 zouden zijn. (En iedereen die beweert dat dit te danken is aan de Nederlandse maatregelen moet gewoon naar de ontwikkeling in Engeland kijken t.a.v. de IC’s om te beseffen dat die verdedigingslijn lachwekkend is).

Als je de Nederlandse beleidsmakers hoort dan zijn ze wel van plan dinsdag verder af te schalen, maar nog niet compleet; 3G blijft gehandhaafd, 1G wellicht ingevoerd, het nachtleven na 1 uur ’s nachts blijft gesloten.

De grote vraag is echter of dat de laatste stuiptrekkingen zijn van de laatste twee jaar en we met onze aanpak op korte termijn als het ware gaan aansluiten bij Engeland en Denemarken.  Of dat we toch nog direct of indirect geleid worden door medici, zoals de leden van het OMT, en een van de werkelijkheid losgezongen modelleur.

WOB verzoeken

Wat zich de laatste dagen aan het afspelen is rondom de naar buiten gekomen documenten uit de eerste fase van de pandemie (vanuit de WOB-verzoeken) en de relatie tussen het ministerie van VWS en de OMT-adviezen, zorgt voor meer onrust en dalend vertrouwen in alle betrokkenen.

Dat aangekondigd is dat dit OMT op korte termijn zal worden ontbonden, is ook al een teken aan de wand.

Het lijkt erop dat de Minister van VWS zich op dit moment meer manifesteert als arts dan als bestuurder. Met het door willen zetten van 3G en ook het boosteren van jongeren, ondanks het feit dat de Gezondheidsraad het niet adviseert.

Het kan zijn dat hij en anderen nog even door een rouwproces moeten, dat zij niet meer de status hebben, die zij de afgelopen twee jaar in Nederland en de Nederlandse media hebben gekregen. Dat zij niet ieder moment worden uitgenodigd bij talkshows om (samen met Ab Osterhaus) hun visie -zonder enige tegenspraak- te geven.

Korte tijd…

Maar besef dat er nog maar een korte tijd is om te voorkomen dat er echt een complete chaos uitbreekt, waarbij velen zich niet meer zullen houden aan welke maatregel dan ook en het vertrouwen in de overheid nog verder daalt.

Het is nu het laatste moment voor de regering om leiderschap te tonen en de verantwoordelijkheid te nemen voor een definitieve stap de vrijheid in. Of de chaos sterk te laten toenemen met alle gevolgen van dien in een gepolariseerde wereld met veel wantrouwen.

U heeft zojuist gelezen: Op de tweesprong tussen vrijheid en chaos.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Steun onze site met af en toe een (kleine) donatie. Klik hier.