Wat zeggen de cijfers van Sanquin nu eigenlijk?

Leestijd: 4 minuten

Wat zeggen de cijfers van Sanquin nu eigenlijk?

Bloedbank Sanquin kwam woensdag met nieuwe cijfers rondom Corona op basis van het onderzoek naar het bloed van hun donoren. Op de NOS-site staat daar een verslag van. 

78% van de Nederlanders zou een Corona-infectie hebben doorgemaakt. In februari was dat bij Sanquin nog 34%. En een jaar geleden nog maar 20%. Dit is de grafiek die het verloop van de cijfers in de tijd laat zien, zoals door Sanquin verstrekt.

Nu zijn er een aantal forse problemen bij deze onderzoeken van Sanquin.

1. Steeds andere rapportages

Allereerst is het op z’n minst onhandig dat de rapportage per keer anders is. En dat er ook verder geen vergelijkingen in de tijd goed kunnen worden gemaakt. In februari had Sanquin deze grafiek bij haar rapportage. 

Als onderzoeker word ik er kriegelig van als hetzelfde onderzoeksteam (Hogema, Quee, Slot en Zaaijer) bij hun recente rapport niet minstens dezelfde grafiek presenteert als die het team in februari heeft gemaakt.  Ik schrijf kriegelig, maar eigenlijk bedoel ik wantrouwend.
Want ik kan me niet voorstellen dat die vier onderzoekers vergeten zijn dat ze in februari deze grafiek hebben gemaakt. Maar waarom zien we die grafiek deze keer niet? Die zou wel extra inzicht hebben gegeven.

2. Welke oudere donoren dan?

Zaaijer vermeldt in zijn rapport en in de media het cijfer van de 70+ groep. Dat zou nu  59% zijn.

Maar als je je wat gaat verdiepen in de eisen van het doneren, dan weet je dat het compleet onverantwoord is van Zaaijer c.s. om met dit cijfer de media in te gaan.

Want allereerst is de voorwaarde om bloeddonor te worden op dit moment “maximaal 65 jaar”.  Vroeger was die leeftijdsgrens hoger, dus er kunnen wel wat donoren zijn die ouder zijn dan 65 jaar. Maar omdat er ook beperkingen worden gesteld aan het aantal keren dat oudere donoren bloed mogen geven, heb je weinig fantasie nodig om te bedenken dat van de 2.000 donoren die dit keer in het onderzoek zitten er maar weinig boven de 70 jaar waren.

En hoe onzorgvuldig is het als je de vorige keer met een rapportage komt met meer donoren dan nu, met als hoogste leeftijdsgroep 66-75 jaar (zie grafiek boven), en nu ineens komt met een groep van 70+.

3. Niet representatief

Bloeddonoren zijn niet representatief voor de Nederlandse bevolking. Dat is een probleem dat Sanquin zelf ook onderkent, en wat ook in de artikelen wordt vermeld.

De waarde van de Sanquin-cijfers zou kunnen liggen in het feit dat je wel de ontwikkeling van de cijfers in de tijd kan zien. Bijvoorbeeld dat sinds begin van 2022 het aantal donors dat een infectie heeft doorgemaakt, sterk is gestegen.

Maar als je

• geen uitsplitsing maakt naar leeftijd, zoals de vorige keer
• niet vermeldt hoeveel bloeddonoren het betreft per leeftijdsgroep per periode
• en zo onzorgvuldig omgaat met de informatie over de oudste leeftijdsgroep, (eerst 66-75 en dan 70+, terwijl het aantal donoren dat in de oudste groep zit klein moet zijn, waardoor vergelijking in de tijd ook niet echt kan)

dan kan je nu ook weinig zeggen over de ontwikkeling in de tijd.

Onverantwoorde publicatie

Het is daarom onverantwoord van Zaaijer en zijn mensen bij Sanquin om met dit onderzoek naar buiten te komen. De data die gepresenteerd worden zijn op deze manier nietszeggend.

Toch zegt Zaaier tegen de NOS blijkbaar dit:

Als we dus weten dat de weinige donoren die nog in het onderzoek moeten hebben gezeten boven de 70 jaar vooral tussen 70 en 75 moeten hebben gezeten, en die groep bloeddonoren op geen enkele manier representatief is voor de ruim 2,5 miljoen 70-plussers, dan is dit een onverantwoorde uitspraak van Zaaijer. Het cijfer van 40% kan in werkelijkheid 60% zijn en 20%. Op basis van de data van Sanquin weet je het niet.

Je kunt het de media niet kwalijk nemen dat zij niet kritischer zijn op deze informatie van Sanquin.

Maar je kunt Sanquin wel kwalijk nemen dat ze met dit onderzoek naar buiten zijn gekomen. Want de onderzoekers die wel de basisdata kennen, beseffen heel goed de zwakte van hun data.

Helaas is het niet de enige instantie die tijdens deze Coronacrisis met cijfers van dubieuze kwaliteit naar buiten is gekomen. Keer op keer merk je dan dat die cijfers vooral worden gebruikt als verpakkingsmateriaal voor de boodschap die men eigenlijk wil overbrengen. Of dat men het gewoon fijn vindt om even de media-aandacht op zich gericht te krijgen.

Het soort data waarmee Sanquin nu naar buiten komt kan heel relevant zijn. En daarom is het zo tragisch dat vanaf de start van de Coronacrisis zo weinig inspanningen zijn verricht om wel tot goede dataverzameling en -presentatie te komen. Want op basis daarvan zouden beslissingen door de overheid en door individuen veel beter onderbouwd genomen kunnen worden. Data zijn alleen verzameld en gebruikt ter ondersteuning van de eigen agenda’s.

P.S.

Laten we eens aannemen dat inderdaad tussen februari en augustus het aantal geïnfecteerden 44% is geweest, zoals de eerste grafiek laat zien. Dat zouden er dan ruim 5 miljoen zijn geweest in die periode. Als je op basis daarvan dan het aantal overlijdensgevallen, IC-opnames en ziekenhuisopnames ten gevolge van Covid-19 in die ruim 6 maanden bekijkt, dan besef je helemaal hoe weinig virulent de Omikron variant blijkbaar is.

Het blijft opvallend dat bij de beschrijving van deze resultaten WEL erop gewezen wordt dat de ouderen de nieuwe booster zouden moeten nemen, maar NIET dat het voor de jongere groepen niet zinvol is dat te doen. Iets wat in een aantal landen inmiddels al wel expliciet wordt geconcludeerd, maar in Nederland niet.

Ten slotte: ik vind het werk van Sanquin en bloeddonoren heel nuttig. Juist daarom vind ik dat ze zorgvuldig moeten zijn met het naar buiten brengen van data, als die zo pover is van kwaliteit.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

U heeft zojuist gelezen: Wat zeggen de cijfers van Sanquin nu eigenlijk?

Blijf onze site steunen met af en toe een kleine donatie. Klik hier.