Hoe de Academische Vrijheid verdween

Leestijd: 12 minuten

Hoe de Academische Vrijheid verdween

Great Barrington Declaration

Stanford’s Jay Bhattacharaya (professor in Gezondheidsbeleid) schreef samen met twee andere wetenschappers in oktober 2020 de Great Barrington Declaration. Het bijna door 1 miljoen wetenschappers vanuit de hele wereld ondertekende manifest tegen lockdowns en een aanpak waar de kwetsbaren worden beschermd. Het gevolg was dat de drie auteurs werden beschimpt, gekleineerd en gecancelled.

Het is in dat verband interessant om die verklaring nog eens terug te lezen. De link is de Nederlandse versie. Zij zetten zich af tegen lockdowns en het sluiten van scholen. Geven aan dat vooral de kansarmen daarmee onevenredig werden getroffen. De kernzin die dan volgt is: “Het nemen van maatregelen om de kwetsbaren te beschermen zou het belangrijkste doel moeten zijn in de strijd tegen COVID-19.”

Direct na de publicatie van deze verklaring (en het massaal ondertekenen ervan), begon een campagne tegen die verklaring en de initiatiefnemers. Het leek daarbij sterk op datgene wat anderen hebben ervaren toen zij met een aanpak kwamen, die niet in lijn lag met datgene wat de autoriteiten hadden afgekondigd. Een campagne die ook breed opgepakt werd in de media en ook gefaciliteerd door de sociale media.

Professor Bhattacharaya schreef onlangs een artikel over wat hij meegemaakt had op en met de Stanford University nadat hij die verklaring mede had opgesteld. Juist omdat bij Universiteiten de Academische Vrijheid zo hoog in het vaandel staat, is het symptomatisch voor het verval van de normen en waarden van de universiteiten en wetenschappers om te lezen wat hem is overkomen. Daarom de vertaling van zijn artikel:

Academische Vrijheid

We leven in een tijd waarin een hoge functionaris op het gebied van de volksgezondheid zonder ironie kan verkondigen dat als je hem bekritiseert, je niet alleen kritiek hebt op een man. Je bekritiseert “de wetenschap” zelf. De ironie in dit idee van “wetenschap” als een reeks heilige doctrines en overtuigingen is dat het tijdperk van de Verlichting, dat ons onze moderne definities van wetenschappelijke methodologie gaf, een reactie was op een religieuze clerus die voor zichzelf het enige vermogen opeiste om waarheid van onwaarheid te onderscheiden. De COVID-19 pandemie heeft blijkbaar de cirkel rond gemaakt, met volksgezondheidsautoriteiten die net als religie uitgaan  van een onaantastbare waarheid.

De analogie gaat verder, helaas. Dezelfde priesters van de volksgezondheid die het gezag hebben om ketterij van orthodoxie te onderscheiden, verstoten ook ketters, net zoals de middeleeuwse katholieke kerk deed. Topuniversiteiten zoals Stanford, waar ik sinds 1986 zowel student als professor ben geweest, worden geacht bescherming te bieden tegen dergelijke orthodoxies, door een veilige ruimte te creëren voor wetenschappers om na te denken en hun ideeën te testen. Helaas heeft Stanford gefaald in dit cruciale aspect van haar missie, zoals ik uit persoonlijke ervaring kan bevestigen.

‘De winden van vrijheid waaien’

Ik moet hierbij opmerken dat mijn Stanford roots ver teruggaan. Ik heb daar in 1990 twee economische graden behaald. In de jaren 90 behaalde ik een M.D. en een Ph.D. in economie. Ik ben al bijna 15 jaar hoogleraar aan de wereldberoemde medische school van Stanford, waar ik met veel plezier les geef en onderzoek doe naar vele onderwerpen, waaronder epidemiologie van infectieziekten en gezondheidsbeleid. Als u mij in maart 2020 had gevraagd of Stanford een probleem had met academische vrijheid in de geneeskunde of de wetenschappen, zou ik het idee hebben bespot. Het motto van Stanford (in het Duits) is “de winden van vrijheid waaien”, en ik zou u toen verteld hebben dat Stanford dat motto naleeft. Ik was toen naïef, maar nu niet meer.

Academische vrijheid is het belangrijkst in de grensgevallen wanneer een faculteitslid of student een idee nastreeft dat anderen aan de universiteit ongemakkelijk of verwerpelijk vinden. Als Stanford de academische vrijheid in deze gevallen niet kan beschermen, kan het de academische vrijheid helemaal niet beschermen.

Om deze deprimerende bewering te staven, wil ik het verhaal vertellen van mijn ervaringen tijdens de pandemie met betrekking tot een prominent beleidsvoorstel dat ik mede heb opgesteld, de Great Barrington Declaration (GBD) genaamd. Ik zou nog veel meer incidenten kunnen vertellen die het verbluffende falen van Stanford om academische vrijheid te beschermen illustreren, maar dit is voldoende om mijn punt te maken.

Onze verklaring

Op 4 oktober 2020 schreef ik samen met twee andere eminente epidemiologen, Sunetra Gupta van de Universiteit van Oxford en Martin Kulldorff van Harvard University, de GBD. De verklaring is een document van één pagina dat een heel andere manier voorstelde om de COVID-19 pandemie te beheersen dan tot dan toe het geval was geweest. De op lockdown gerichte strategie die een groot deel van de wereld volgde, leek op de aanpak van de Chinese autoriteiten in januari 2020.

De uitgebreide lockdowns, d.w.z. het overheidsbeleid om mensen fysiek van elkaar gescheiden te houden om verspreiding van het SARS-CoV-2-virus te voorkomen, weken sterk af van het westerse beheer van eerdere pandemieën van respiratoire virussen. De oude pandemieplannen gaven prioriteit aan het minimaliseren van de verstoring van het normale sociale functioneren, het beschermen van kwetsbare groepen en het snel ontwikkelen van behandelingen en vaccins.

Zelfs tegen oktober 2020 was het duidelijk dat de Chinese lockdowns enorme schade hadden toegebracht aan het fysieke en psychologische welzijn van grote bevolkingsgroepen, vooral kinderen, armen en de werkende klasse. Gesloten scholen veroordeelden een generatie kinderen wereldwijd tot een korter en minder gezond leven. In juli 2020 kwam het Centers for Disease Control met een schatting dat 1 op de 4 jonge volwassenen in de Verenigde Staten in de voorgaande maand serieus zelfmoord had overwogen.

De V.N. schatte dat nog eens 130 miljoen mensen door de economische ontwrichting als gevolg van de lockdowns in grote voedselonzekerheid zouden geraken. De voornaamste begunstigden van de lockdowns – als er al begunstigden waren van deze drastische antisociale maatregelen – behoorden tot een kleine groep welgestelden die thuis konden werken via Zoom zonder het risico te lopen hun baan te verliezen.

Te laat

Tegen oktober 2020 was het overduidelijk dat het lockdown-beleid van veel westerse regeringen, met uitzondering van een paar uitzonderingen zoals Zweden, de verspreiding van COVID niet had kunnen stoppen. Het was in feite te laat om het virus uit te roeien. We hadden toen en nu niet de technologische middelen om dit doel te bereiken. Tegen de herfst van 2020 was het overduidelijk dat COVID-19 een blijvertje was en dat er nog vele golven zouden volgen.

Regeringen hadden lockdowns opgelegd in de veronderstelling dat er een bijna unanieme wetenschappelijke consensus was ter ondersteuning daarvan. Maar een buitengewoon beleid als een lockdown vereist een buitengewone wetenschappelijke rechtvaardiging, of zou die moeten vereisen. Alleen bijna unanimiteit onder wetenschappers, ondersteund door solide empirische gegevens, volstaat.

Net als Gupta en Kulldorf wist ik dat die unanimiteit niet bestond. Veel wetenschappers wereldwijd hadden contact met ons opgenomen om ons te vertellen over hun bezwaren tegen de lockdowns – hun destructiviteit en het slechte bewijs van hun effectiviteit. Veel epidemiologen en wetenschappers op het gebied van gezondheidsbeleid waren voorstander van een alternatieve aanpak, hoewel velen dat niet durfden te zeggen. Voor ons drieën leek het duidelijk dat bij de volgende onvermijdelijke golf, het risico bestond dat de lockdowns zouden terugkeren, en dat wetenschappelijk bewijs tegen dergelijke stappen zou worden genegeerd en gesmoord, tegen enorme maatschappelijke kosten.

Geen unanimiteit

We schreven de GBD om het publiek te vertellen dat er geen wetenschappelijke unanimiteit was over de lockdown. In plaats daarvan stelde de GBD een gerichte strategie voor om ouderen en andere kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen. Er is een meer dan duizendvoudig verschil in sterfterisico door COVID-19 infectie tussen ouderen en jongeren, waarbij gezonde kinderen een verwaarloosbaar risico lopen om te sterven. Het is menselijk om middelen en vindingrijkheid in te zetten om de meest kwetsbaren te beschermen.

De GBD en de bijbehorende FAQ bevatten veel suggesties over hoe dat kan worden gedaan en nodigden lokale volksgezondheidsgemeenschappen, die de uiteenlopende lokale levensomstandigheden van de kwetsbaren het best kennen, uit om lokale oplossingen te bedenken. Tegelijkertijd pleitte de GBD voor het opheffen van sluitingen en het openstellen van scholen om de schade voor kinderen te beperken. We hebben de GBD op internet gezet en andere burgers uitgenodigd om hem te ondertekenen.

De GBD werd gepubliceerd op 4 oktober 2020. Bijna onmiddellijk ondertekenden tienduizenden wetenschappers, epidemiologen en artsen het document, waaronder velen van topuniversiteiten. Tegelijkertijd begonnen mensen ons vertalingen van de GBD te sturen – uiteindelijk in 40 talen – en tot op heden hebben bijna een miljoen mensen uit bijna elk land op aarde ondertekend.

Mijn verbijstering

Het plan kreeg de aandacht van de Amerikaanse pers, eerst nieuwsgierig en eerlijk, maar al snel daarna vijandig en tendentieus. Ik werd gebeld door journalisten, waaronder The New York Times en de Washington Post, die me vroegen waarom ik het virus door de bevolking wilde laten razen, hoewel dat precies het tegenovergestelde was van wat we voorstelden, en die mijn geloofsbrieven en motieven in twijfel trokken.

Het was aanvankelijk nogal verbijsterend om het doelwit te zijn van wat een goed georganiseerde, door de regering gesponsorde campagne van laster en onderdrukking van wetenschappelijke argumenten en bewijzen bleek te zijn. Ik had geen geld aangenomen voor het schrijven van de verklaring. Maar de pers maakte van Gupta, Kulldorf en mij op de een of andere manier werktuigen van een snode samenzwering om de wereld te vernietigen door het verspreiden van “desinformatie” die massale sterfte zou veroorzaken. Ik begon doodsbedreigingen en racistische haatmail te ontvangen.

Ongeveer een jaar later, nadat historicus Phil Magness een FOIA-verzoek had ingediend, kwam ik een deel van het verhaal te weten over hoe de door de Amerikaanse regering gesponsorde propagandacampagne tegen de GBD tot stand kwam. Vier dagen nadat wij de GBD hadden geschreven, schreef Francis Collins, de geneticus en laboratoriumwetenschapper die toen het hoofd was van de Amerikaanse National Institutes of Health, een e-mail aan Anthony Fauci, de immunoloog en laboratoriumwetenschapper die het hoofd is van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases.

In de e-mail noemde Collins Martin, Sunetra en mij “rand-epidemiologen” en riep hij op tot een vernietigende publieke takedown. De aanvallen op ons drieën, geholpen door de medewerking van zogenaamd besloten sociale media platforms zoals Twitter, gingen van start kort nadat Collins die e-mail had verstuurd.

Door de mand gevallen

Maar dit is geen artikel over de ethiek van sociale mediabedrijven waarvan de winsten in grote mate afhangen van de vriendelijkheid van overheidsregulatoren en waarvan de werknemers zichzelf kunnen zien als partijdige politieke activisten. Dit is een kritiek op onze beste universiteiten, die geacht worden gewijd te zijn aan het nastreven van kennis – maar die niet anders blijken te zijn dan overheidspropagandisten en particuliere bedrijven in hun zelfzuchtige, amorele gedrag.

Collins en Fauci zitten bovenop tientallen miljarden dollars die de NIH gebruikt om het werk van bijna elke biomedische wetenschapper van naam in de Verenigde Staten te financieren. Stanford University ontvangt honderden miljoenen dollars financiering van de NIH, zonder welke onderzoekers niet de middelen zouden hebben om vele waardevolle experimenten en studies uit te voeren. NIH-financiering verleent ook prestige en status binnen de wetenschappelijke gemeenschap. Op Stanford is het voor een biomedisch onderzoeker op haar afdeling heel moeilijk om een ambtstermijn te krijgen zonder een grote NIH-subsidie. De aanval van Collins en Fauci gaf een duidelijk signaal aan andere wetenschappers dat de GBD een ketters document was.

Onder de Stanford faculteit was de reactie op GBD gemengd. Sommige leden, waaronder Nobelprijswinnaar Michael Leavitt, tekenden enthousiast mee. Ik kreeg aanmoediging van vele anderen op de universiteit. Jonge medische faculteitsleden schreven me dat ze in het geheim de GBD steunden, maar terughoudend waren om officieel te tekenen uit angst voor represailles van hun afdelingshoofden en Stanford bestuurders. Anderen waren vijandig. Eén faculteitslid en voormalige vriend schreef dat hij mij op Facebook ging ontvrienden, misschien wel de mildste vorm van vergelding die ik tijdens de pandemie ontving.

Negatieve en positieve rechten

In de filosofie wordt onderscheid gemaakt tussen negatieve en positieve rechten. Een negatief recht is een beperking voor de autoriteiten om geen actie te ondernemen die dat recht zou schenden. Het Eerste Amendement bijvoorbeeld verbiedt het Congres een wet aan te nemen die de vrije uitoefening van godsdienst of meningsuiting beperkt. Een positief recht houdt een verplichting in voor de autoriteiten om actief een bepaalde wenselijke toestand in de wereld te bevorderen, bijvoorbeeld het recht op bescherming bij ernstige bedreigingen met lichamelijk letsel.

Hetzelfde onderscheid geldt voor academische vrijheid aan een universiteit. Stanford heeft mij niet ontslagen of mijn ambtstermijn verbroken omdat ik de GBD schreef. Daarom voldeed het aan de minimale standaard van negatieve academische vrijheid. Maar Stanford voldeed niet aan de hogere norm van positieve academische vrijheid, die zou hebben vereist dat het een omgeving bevordert waarin faculteitsleden met respect met elkaar omgaan ondanks felle meningsverschillen.

Monddood gemaakt

De meest flagrante schending van academische vrijheid was een impliciete beslissing van de universiteit om mij geen platform meer te geven. Hoewel ik in de afgelopen decennia tientallen lezingen heb gehouden in seminars op Stanford, blokkeerde mijn afdelingsvoorzitter in december 2020 een poging om een seminar te organiseren waarin ik de ideeën van de GBD publiekelijk zou presenteren. De voormalige voorzitter van Stanford, John Hennessey, probeerde een discussie tussen mij en anderen over het COVID-beleid op te zetten, maar dat lukte niet omdat de universiteit geen steun verleende.

Ik heb nooit een uitnodiging ontvangen van de medische school om een “Grand Rounds” te presenteren, een spraakmakende presentatie door een faculteitslid over een onderwerp dat van belang is voor de hele medische school. In plaats daarvan propageerden Grand Rounds en andere seminars en webinars op Stanford eenduidig standpunten waarvan nu duidelijk is dat ze vernietigend verkeerd waren, maar waarover niemand op de campus mocht debatteren of die in twijfel mocht trekken. Over de hele wereld in 2020 en begin 2021 was de GBD een centraal onderwerp van discussie, maar niet officieel op Stanford.

Afgeschrikt

Meer dan een jaar later, begin 2022, vroeg ik de decaan van de medische school, Lloyd Minor, waarom ik en andere prominente lockdown-skeptische leden van de Stanford-faculteit nooit een uitnodiging kregen om te presenteren. Hij vertelde me dat de ervaring van de zorg voor COVID-patiënten in maart 2020 sommige klinische faculteiten van Stanford had afgeschrikt en dat het nog te vroeg was voor een onpartijdige “academische” discussie over het COVID-beleid. Als ik de kans had gekregen, had ik mijn collega’s verteld dat de gerichte beschermingsideeën in de GBD veel van die ziekenhuisopnames hadden kunnen voorkomen.

Stanford slaagde er niet in een werkomgeving te creëren waarin deze discussies konden plaatsvinden. En ik was niet de enige die eronder leed-Stanford deplatformeerde andere lockdown-skeptische academici, waaronder John Ioannidis, een van ’s werelds meest geciteerde wetenschappers en de meest productieve en invloedrijke Stanford-faculteit op peer-reviewed COVID-19-publicaties; Michael Leavitt, een Nobelprijswinnaar die fundamentele originele bijdragen leverde aan de modellering; en Scott Atlas, een voormalige leerstoel neuroradiologie bij Stanford, algemeen erkend expert op het gebied van gezondheidsbeleid en een belangrijke adviseur van voormalig president Donald Trump op het gebied van COVID-beleid.

Laster en bedreigingen

De weigering van de universiteit om afwijkende stemmen te verdedigen, creëerde een omgeving waarin laster, bedreigingen en misbruik gericht op lockdown-critici konden gedijen. In augustus 2020, toen president Trump Dr. Atlas koos als adviseur van het Witte Huis over de pandemie, ondertekenden ongeveer 100 faculteitsleden van Stanford een open brief waarin ze Atlas beschuldigden van “onwaarheden en verkeerde voorstellingen”, zonder specifieke voorbeelden te geven. In de brief werd ten onrechte gesuggereerd dat Atlas tegen handen wassen was. Toen Martin Kulldorff de ondertekenaars uitdaagde voor een debat over het onderwerp, ging niemand akkoord. In plaats daarvan stemde de Stanford Faculty Senate om Atlas formeel te censureren, hoewel niemand die stemde zijn expertise in volksgezondheidsbeleid had.

In augustus 2021 hielp Melissa Bondy, de leerstoel epidemiologie bij Stanford, een geheime petitie rond de medische school te verspreiden waarin ze de universiteitsvoorzitter vroeg mij te censureren voor een nauwkeurige getuigenis die ik had gegeven aan Florida Gov. Ron DeSantis tijdens een openbaar uitgezonden beleidsrondetafelgesprek. Ik getuigde dat nog geen gerandomiseerde proeven de doeltreffendheid aantonen van maskers op kinderen om COVID in te dammen. Hoewel de geheime petitie mij niet specifiek noemde, citeerde het mij en vroeg het de universiteit om dergelijke toespraken van faculteitsleden te onderdrukken. Deze petitie oefende onethische druk uit op leden van de faculteit – vooral op jonge faculteitsleden die zich zorgen maakten over de stemming over hun ambtstermijn – om te tekenen.

Toen ik uiteindelijk een kopie van de petitie las, voelde dat als een klap in mijn maag. Preekte ik ketterij? Tot op heden heeft niemand op enig niveau van de universitaire leiding zijn steun betuigd aan het uiten van mijn ideeën. Mijn pogingen om een discussie op gang te brengen werden met stilte beantwoord. Mijn collega’s John Ioannidis en Michael Levitt melden beiden een soortgelijke behandeling.

Verbannen

Het onverhulde doel van deze petitie was om andersdenkende Stanford-faculteiten zoals ik uit het openbare academische leven te verbannen, waardoor het idee van academische vrijheid een aanfluiting werd op precies het moment dat we het het meest nodig hadden. Ironisch genoeg, als Stanford mijn recht om te spreken had verdedigd, zou een dergelijke petitie niet nodig zijn geweest, omdat er geen verwarring zou zijn geweest over het feit dat mijn mening mijn eigen mening was en niet die van mijn collega’s.

De excommunicatie motie van de faculteit leverde resultaten op in haar doel om de meningsuiting te onderdrukken. Een anonieme groep op de campus organiseerde een campagne om mij te intimideren naar aanleiding van een tweet van DeSantis, met daarin een foto van mij van de beleidsrondetafel en een (accuraat) citaat: “Door de ouderen te vaccineren, hebben we de kwetsbaren beschermd.” De groep plakte overal op de campus posters met een foto van mijn gezicht, de tweet van DeSantis en een grafiek van COVID-gevallen in Florida, die op dat moment hoog waren. (Florida’s leeftijdsgecorrigeerde COVID sterfte gedurende de pandemie is lager dan de gemiddelde Amerikaanse staat en gelijk aan die van Californië). De implicatie was dat ik een gedachtecrimineel was wiens werk op een of andere manier verantwoordelijk was voor de onvermijdelijke verspreiding van een zeer besmettelijk ademhalingsvirus.

Op een door progressieven gedomineerde campus waren deze posters duidelijk een aansporing tot geweld. De groep plaatste ze op kiosken over de hele campus, ook bij een koffieshop op de campus die ik vaak bezocht. Een paar dagen lang vreesde ik voor mijn fysieke veiligheid. Ik meldde deze intimidatie bij Stanford, maar de universiteit bagatelliseerde mijn zorgen en verwees me naar een adviseur die me adviseerde in zee te gaan met een bedrijf dat zou helpen de persoonlijke informatie over mij die online beschikbaar was te verminderen. Op dat moment besloot ik terug te keren naar de campus, ondanks de bedreiging – na 36 jaar blijft Stanford mijn thuis. Maar die posters bleven nog maanden hangen. Hoewel ik weigerde me te laten intimideren, kan ik zeker begrip opbrengen voor degenen die tot zwijgen worden gedwongen – en dat is tenslotte het punt.

Academische vrijheid is stervende

Academische vrijheid op Stanford is duidelijk stervende. Ze kan niet overleven als de administratie er niet in slaagt een omgeving te creëren waar discussies te goeder trouw kunnen plaatsvinden buiten een kader van ideologische starheid en de valse zekerheden die ideologen en regeringen ons willen opleggen. Stanford miste de kans om COVID-beleidsfora te sponsoren en het deplatformeerde afwijkende stemmen. Verschillende prominente professoren maakten gebruik van dit klimaat en ondernamen acties die rechtstreeks indruisten tegen fundamentele academische normen.

Er is nu een precedent geschapen. Faculteiten op Stanford moeten zich terecht zorgen maken of hun professionele werk zal leiden tot deplatforming, excommunicatie en politieke targeting. In deze omgeving zouden zowel professoren als studenten er goed aan doen altijd over hun schouders te kijken, in de wetenschap dat de universiteit niet langer achter je staat. En het publiek zou moeten begrijpen dat veel van degenen die hen aansporen om “de wetenschap te vertrouwen” in ingewikkelde zaken van openbaar belang, ook degenen zijn die ervoor zorgen dat “de wetenschap” nooit antwoorden oplevert die hen niet aanstaan.

U heeft zojuist gelezen: Hoe de Academische Vrijheid verdween.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.