Keulemans en cijfers, een slechte match

Leestijd: 4 minuten

Keulemans en cijfers, een slechte match

Daar is ie weer…

Elke keer als Maarten Keulemans in een artikel met cijfers bezig is hou ik mijn hart vast. Regelmatig schiet ie in ieder geval op dat punt uit de bocht, zoals in meerdere artikelen op deze site is beschreven.

Donderdag jl. was er weer een artikel waar het over cijfers ging en wederom gaat het mis. Als je je echt in de stukken verdiept waar Maarten zijn artikel over heeft geschreven dan weet je niet of je moet lachen of huilen.

We laten eerst maar even De Volkskrant en Maarten Keulemans aan het woord.

En daaronder stond:

Cijfers, daar kan je me midden in de nacht voor wakker maken. Plus dat ik een groot archief heb van rapporten van het RIVM en ook nog via internet makkelijk oudere rapporten terug kan vinden. Maar wat hier stond kon ik absoluut niet plaatsen in relatie tot de cijfers die ook al eind 2021 naar buiten waren gebracht.

Keulemans zegt in het artikel dus dat men eind 2021 dacht dat dit percentage bij ouderen 76% was, maar nu is vastgesteld dat het 86% was.

Maar als ik in mijn archief duik en dit rapport van het RIVM pak van eind 2021, wat zie ik dan?

Ik zie hier een percentage staan van 89%. Dat is niet alleen hoger dan de gemelde 76% door Keulemans, maar ook hoger dan het nieuwe cijfer van 86% dat door Keulemans nu gemeld wordt.

Nu kunt u denken dat dit over een andere periode gaat of dat er iets anders niet in mijn selectie klopt, maar ik kan u verzekeren dat dit niet zo is. Want in het artikel van Keulemans wordt verwezen naar het nieuwe rapport van 24 mei 2023 van het RIVM waar hij die cijfers uit gehaald heeft.  In beide gevallen gaat het echt over de periode 11 juli 2021 – 15 november 2021 en over de groep boven de 70 jaar.

Kortom: Wij, als ingevoerde data-deskundigen met een geheugen, wisten niet anders dan dat het RIVM eind 2021 dat cijfer van 89% had gemeld en niet van 76%, zoals Keulemans in zijn artikel meldt.

Maar toch zegt het RIVM ook iets anders

Had Keulemans het nu helemaal verzonnen? Nee, dat niet. Want die cijfers 76% en 86% komen wel uit het rapport van het RIVM van vorige week. Maar op een wat andere manier dan Keulemans beschrijft, waardoor het nog lachwekkender wordt.

Simpel uitgelegd. In Nederland heeft 7% van de gevaccineerden de GGD geen toestemming gegeven aan het RIVM door te geven dat men gevaccineerd was. En daardoor is er een probleem als je wilt berekenen hoe goed het effect is van vaccinatie. Naar schatting heeft rond de 87% van de Nederlanders in de leeftijd boven 12 jaar zich minimaal één keer laten vaccineren. Maar in de database waarmee men analyses uitvoerde was dat percentage maar 80%.

Als je de berekeningen van de effectiviteit van de vaccinatie baseert op 80% gevaccineerden en 20% ongevaccineerden dan krijg je andere uitkomsten dan als je dat sommetje doet met 87% gevaccineerden en 13% ongevaccineerden. In het laatste geval zijn de uitkomsten gunstiger voor vaccinatie.

Ook eind 2021 heeft men bij de rapportage van het RIVM al de inschatting gemaakt hoeveel gevaccineerden er per leeftijd echt waren en op die manier kreeg men dus die uitkomst van 89%.

Nieuw rapport RIVM

Dit nieuwe rapport van het RIVM laat zien hoe je die berekeningen het beste kan doen als je van een deel van de niet gevaccineerden niet weet of ze echt niet gevaccineerd zijn of dat ze verboden hebben dat hun informatie wordt doorgeven. En in dat nieuwe rapport van het RIVM wordt eigenlijk gezegd “als we niet hadden gecorrigeerd voor die weigeraars dan was de waarde 76% geweest, maar doordat we het wel gedaan hebben is die waarde 86%”.

Een uitleg van de rekenmethode die men toepast bij die correctie. Maar dus niet datgene wat Keulemans ervan gemaakt heeft of ons doet denken: “Eind 2021 dachten we dat het 76% was, maar nu is het 86%”.

Eind 2021 publiceerde het RIVM juist 89% en komt nu in het rapport op 86% uit. Bij het vergelijken van de data uit 2021 met die in het recente rapport komt dat juist omdat er wat minder ongevaccineerden in het ziekenhuis waren opgenomen dan in 2021 werd aangenomen.

Maar de hijgerigheid van Keulemans om toch weer de loftrompet te blazen voor de werking van het vaccin zorgt er blijkbaar weer voor, dat hij laat zien weinig affiniteit te hebben met cijfers en ook niet vaak in zijn archief kijkt.

Relatieve en absolute bescherming

Op zichzelf zijn die cijfers 76 en 86 hoge cijfers. Maar daar is nog wel wat over op te merken/en aan toe te voegen.

Waar zowel het RIVM als Keulemans steeds aan voorbij gaan is de omvang van de absolute effectiviteit in plaats van de relatieve effectiviteit. Ik heb daar vorig jaar dit artikel over geschreven. Daar gaf ik dit voorbeeld.

Het speelt in een regio met veel haaien. En iemand heeft een smeersel ontwikkeld dat je beschermt tegen een aanval van een haai. Er wordt een grootschalige test uitgevoerd. 1 miljoen mensen die zonder het middel gaan zwemmen en 1 miljoen mensen die met het middel ingesmeerd gaan zwemmen. En er wordt één iemand aangevallen en gedood door de haaien. En die zwom zonder het middel op.

In de terminologie van het artikel van Keulemans en het RIVM biedt het middel dus 100% bescherming tegen een dodelijke aanval van een haai. Dat ondertussen 999.999 zwemmers zonder het middel ongedeerd uit het water zijn gekomen, maakt daarbij niet uit. In mijn artikel gaf ik ook aan dat je dat middel dan toch voor alle zekerheid kan opsmeren. Maar als het stinkt en bij 10% van de gebruikers geeft het allergische reacties, dan wordt die afweging weer heel anders.
Die 100% is de uitkomst van de relatieve bescherming. De absolute bescherming tegen een haaienaanval is 1 op de miljoen.

Absolute berscherming

De komende dagen zal ik naar aanleiding van het RIVM rapport en het artikel van Keulemans dieper ingaan op wat een benadering is, die bij afwegingen per leeftijdsgroep veel centraler had moeten staan dan die relatieve bescherming. Namelijk de absolute bescherming van het vaccin. Een cijfer dat veel belangrijker is voor de besluitvorming van een individu om al dan niet zich tegen een bepaald gevaar te beschermen via een hulpmiddel, dat ook weer bepaalde consequenties kan hebben.

U heeft zojuist gelezen: Keulemans en cijfers, een slechte match.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.