Data uit Engeland wijzen uit: begin 2021 hebben ouderen veel baat gehad bij de vaccinaties: gevaccineerden vertoonden lagere sterftecijfers. De overall sterfte onder 50 jaar en jonger was echter onder gevaccineerden juist hoger dan onder niet gevaccineerden. Het effect van boosters is niet terug te zien in de sterftedata.
Lees volledig artikel: Analyse van sterfte naar leeftijd en vaccinatiestatus
Analyse van sterfte naar leeftijd en vaccinatiestatus
Anton Theunissen heeft een uitgebreide analyse gemaakt op basis van Engelse data over het verloop van de sterfte naar leeftijd en vaccinatiestatus in 2021. Zijn blog hierover op de website Virusvaria plaatsen we ook hier.
Het beeld van de totale sterfte
De uiteindelijke toets van een vaccinatiecampagne wordt gemeten in de “All Cause Mortality”: de totale sterfte. Vaccinaties kunnen op de doelziekte wel een positief effect hebben, maar daarnaast ook negatief uitpakken of nieuwe aandoeningen veroorzaken.
In onderstaande grafieken is op basis van Engelse data weergegeven hoe de sterfte per 100.000 was onder gevaccineerden ten opzichte van de niet gevaccineerden. De beschikbare data lopen van januari 2021 tot en met januari 2022.
In de eerste maanden van 2021 hadden met name de oudere niet gevaccineerden het zwaar te verduren. Covid-19 was, zoals we dat ook van de griep zijn gewend, een belangrijke (mede)doodsoorzaak bij ouderen. Het beschermende effect van de vaccinaties is bij de ouderen goed te zien – in de eerste maanden. De oranje lijnen blijven nagenoeg vlak in de oudere groepen.
Naarmate de groepen jonger worden, verandert het beeld. Houd er wel rekening mee dat elke grafiek een andere schaal heeft. De lijnen kunnen er hetzelfde uitzien, maar de waarden op de verticale as zijn misschien wel het dubbele, zoals in de eerste twee grafieken. Overal geldt: hoe lager de waarde, des te minder sterfte.
Het gaat hier om Engeland, in totaal ruim 50 miljoen mensen, kinderen niet meegeteld.
Paars in de grafiek is de groep niet gevaccineerd. Oranje is gevaccineerd.
90 jaar en ouder: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Opvallend: de niet-gevaccineerde groep kent vanaf april minder doden per 100.000. De sterfte blijft dan onder die van de gevaccineerden. Een verklaring kan zijn dat de zwaksten aan/met Covid-19 zijn overleden en de sterke overlevenden het beter doen dan de gevaccineerde groep, waarin ook de zwakkeren het hebben overleefd.
De sterftecijfers zijn onvoorstelbaar hoog maar dat is logisch voor een groep boven de 90 jaar.
80-89 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Ook hier is 3 maanden lang een duidelijk effect zichtbaar. De gevaccineerden lijden nauwelijks onder Covid-19. Daarna is er geen ziekte meer die het onderscheid maakt. Ook is er niet terug te zien wanneer de booster is toegediend. Het leeftijdscohort is niet zo groot: 2,3 miljoen. 1 per 100k staat in deze leeftijdgroep voor 23 doden.
70-79 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
De sterfte bij zeventigers daalt zelfs even onder wat het basisniveau lijkt, als we naar de ongevaccineerden in de zomerperiode kijken. Dat kan ondersterfte zijn van de voorafgaande piek. Halverwege het jaar is dat effect weg. Ook hier een duidelijk positief vaccinatie-effect (VE). In februari scheelde dat ca. 650 per 100.000. Op een cohortgrootte van 5 miljoen gaat dat om 32.500 mensen.
60-69 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Ook de gevaccineerde zestigers dalen met hun sterfte onder het basisniveau. De terugkeer naar ‘normaal’ duurt wat langer dan bij 70 en ouder.
50-59 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Bij de vijftigers slaat het beeld om. De gevaccineerden vertonen hier eerst een sterftestijging (misschien zijn de meest kwetsbaren als eerste geprikt?) maar lijken daarna langer toch voordeel te ondervinden van hun prik. In januari doen de ongevaccineerden het beter, die duiken dan onder het sterfteniveau van de gevaccineerden. Als je naar de schaal kijkt ligt het verschil in juni op slechts 5 per 100.000. Maar het gaat wel om 7,3 miljoen gevaccineerden. Dat komt neer op ca. 350 mensen. Alleen in juni.
40-49 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Onder de 50 wordt het zorgelijk. De gevaccineerden doen het minder goed, zowel voor als na de zomer. In de maanden februari-maart ligt het sterfteverschil op ca. 6 per 100k. Ook dat is niet veel. Toch gaat het in een cohort van 6,5 miljoen dan om 390 doden per maand. Voor alleen feb-mrt zijn dat er 780. Jongere mensen, dus meer QALY-tijd gaat verloren.
18-39 jaar: sterfte per 100.000 naar vaccinatiestatus (England, UK)
Dit ziet er natuurlijk helemaal niet goed uit. We zien bij gevaccineerden substantieel hogere sterftecijfers dan bij niet gevaccineerden. Wederom een klein verschil van ongeveer 3 per 100K over de maanden feb-mrt-apr-mei. Helaas gaat het hier wel om een brede leeftijdsgroep. In Nederland veegt men 0-65 samen in een groep, waardoor er weinig is af te lezen. In Engeland gaat men minder ver, maar natuurlijk hadden we de jongeren ook graag per 5 of 10 jaar gegroepeerd gezien. Juist in die leeftijd gebeurt er van alles met je lichaam. Nu bestaat deze groep uit 19,3 miljoen personen. Rekenen we daar de 3/100k op door: 579. Het zijn grove inschattingen en die moeten zeker nog eens precies berekend worden. Maar voor een blog vind ik dit indicatief genoeg.
Verhoudingsgewijs
Tot slot nog een verzamelgrafiek waarin percentueel is weergegeven hoe de veranderingen van gevaccineerden zich verhouden tot de ongevaccineerden, in alle leeftijdsgroepen. Uitgangspositie is de sterfteratio per 100K bij de ongevaccineerden. Als die bijvoorbeeld 3,0 is en bij de gevaccineerden is het 2,7, dan is het weergegeven getal in deze grafiek -10%. Negatieve percentages zijn dus goed: minder sterfte.
Bedenk wel dat het met name bij de 18-39 jarigen om weinig sterfgevallen gaat. Dat zou dus al snel om grote (toevallige) verschillen kunnen gaan. Tegelijkertijd is de trend vrij standvastig door de maanden heen zonder vreemde uitschieters. Het is ook verreweg de grootste groep (ca. 19 mln).
Voorlopige conclusies
- Uitsluitend 60-plussers hebben wat betreft “All Cause Mortality” voordeel gehad van vaccinaties. Deze vonden plaats in de eerste maanden van de vaccinatiecampagne toen de Alpha, Bèta- en Gammavarianten dominant waren.
- Ongeveer vanaf mei 2021 is er geen materieel verschil waarneembaar in sterfte tussen wel en niet gevaccineerden, in alle leeftijdsgroepen. Dit is de periode waarin achtereenvolgens de Deltavariant en de Omikronvariant dominant waren ondanks twee boostercampagnes, die de werking van de vaccins in stand moesten houden.
- Aan de vlakke lijn van niet gevaccineerden is te zien dat de sterfte nagenoeg constant blijft tijdens Delta en Omikron periodes.
- De vlakke lijn van de gevaccineerden lijkt dus niet te danken aan de vaccinaties, noch aan de latere boosters.
- Als het vaccinatie-effect berekend is aan de hand van verschillen tussen wel en niet gevaccineerd, dan is het niet vanwege het voorkomen van ‘waning’ (het afnemen van bescherming) waardoor de sterfte in de winter uitbleef. Het is het milder worden van de ziekte waardoor het verschil verdwijnt. Die effectiviteitsafname was wel het verkoopargument voor de boosters, en hier en daar wordt de tweede booster al toegediend. (Het mag verbazing wekken dat de farmaceuten het verschil niet hebben kunnen zien. Er is ook sprake van halfjaarlijks of vaker te zetten injecties, gezien het snelle verval. Er staan nog vele miljoenen boosters in backorder.)
- Aantallen sterfgevallen van de gehele bevolking zijn betekenisloos. Bij onderzoeken naar en het beoordelen van vaccins is een veel fijnmaziger leeftijdsstratificatie nodig!
Mogelijke volgende stappen
- Hoe ziet het beeld er uit na aftrek van de Covid-sterfte? (En klopt daarin echt het aantal met/door Covid?)
- Het kwantificeren per leeftijdsgroep: om hoeveel mensen hebben we het eigenlijk? Ook zeer lage percentages gaan al snel om honderden sterfgevallen. Hierbij zou idealiter in QALY’s gerekend moeten worden.
- In dit artikel is onderscheid gemaakt tussen wel en niet gevaccineerden. Mogelijk zijn vergelijkingen tussen niet gevaccineerden en dubbel gevaccineerden ook interessant. Of tussen dubbel gevaccineerden en geboosterden.
- Waar na juni gevaccineerden hogere sterftecijfers vertonen, kan betoogd worden dat mensen met onderliggend lijden vaker voor vaccinatie hebben gekozen. Of zijn er andere oorzaken? Stof voor een volgende analyse.
Bronnen
Bron 1: Vaccinatiestatus bevolking naar leeftijd, vanaf begin vaccinaties van het UK coronadashboard. Als CSV, JSON en XML te downloaden op de Vaccinations in England, scroll naar de laatste paarse grafiek en klik op download.
Bron 2: Sterftecijfers naar vaccinatiestatus van het Office for National Health Statistics (Table 2, rij 1 t/m 641 en Table 8 voor <18)
(Opmerking MdH: ook in Engeland is er discussie over de kwaliteit van de data, hoewel die al veel beter is dan in Nederland. De definitie van “gevaccineerd” en “niet gevaccineerd” is ook een bron van discussie. Plus dat er bepaalde inconsistenties in de data zijn aangetroffen. Prof. Norman Fenton schreef daar in oktober 2021 dit artikel over. Maar toen beschikte hij nog niet over de basisdata.)
Blijf onze site steunen door af en toe een (kleine) donatie. Klik hier.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
