Door de opstelling van de VVD tijdens de eerste fase van de kabinetsformatie raakt de VVD een derde van haar kiezers kwijt. De PVV evenaart haar record van 42 uit januari 2016. Het overgrote deel van de kiezers van PVV, BBB, NSC en VVD willen deze vier partijen in de regering en een meerderheid van hen accepteert Wilders als premier.
Lees volledig artikel: Enorme electorale schommelingen na de verkiezingen
Enorme electorale schommelingen na de verkiezingen
Grote verschuivingen
Tien dagen na de verkiezingen en de gebeurtenissen tijdens de eerste fase van de regeringsformatie zien we grote verschuivingen in de electorale voorkeuren van de kiezers. VVD daalt per saldo 8 zetels (naar 16), PvdA/GroenLinks daalt 3 zetels (naar 22), NSC 1 zetel, PVV stijgt er 5 (naar 42) en BBB 3 (naar 10), D66 2 (naar 11 zetels), CDA en Volt stijgen ieder 1 zetel.
De 42 van de PVV is de evenaring van het record van 42 van de PVV in onze peiling in januari 2016. Dat was toen tijdens het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis. Opmerkelijk is dat destijds de VVD en PvdA+GroenLinks op ongeveer dezelfde score stonden als nu het geval is.
Als naar de overgangen wordt gekeken van de partijen met forse verschuivingen dan zien we het volgende:
- 58% van de VVD-kiezers (-8 zetels) geeft aan nog steeds VVD te stemmen, 16% stapt over naar de PVV, 5% naar de BBB, 4% naar NSC en 3% naar het CDA. 10% van de VVD-kiezers geeft nu aan niet te weten op welke partij te stemmen.
- 30% van de kiezers op PvdA/GroenLinks (-3 zetels) geeft aan dat hun stem strategisch was. Zeker de helft ervan geeft aan nu hun oorspronkelijke keuze te maken. Nog 79% van de PvdA/GroenLinks kiezers blijft bij hun keuze. D66 profiteert het meeste hiervan. Andere linkse partijen krijgen 2 a 3% van de kiezers van PvdA/GroenLinks “terug”, waardoor Volt naar zijn 3e zetel gaat.
- Ook NSC (-1 zetel) houdt maar 78% van haar kiezers van 22 november vast. 10% stapt over naar de PVV. Maar in tegenstelling tot de andere twee partijen, wint deze partij nog wel kiezers van andere partijen. 4% van de VVD en 3% van PvdA/GroenLinks.
- PVV (+5 zetels) wint fors van de VVD en ook van NSC. Daarnaast zien we ook kleinere aantallen kiezers komen van de kleinere rechtse partijen en mensen die niet hebben gestemd.
- BBB (+3 zetels) houdt de eigen kiezers heel goed vast (92%) en wint van VVD en onder kiezers die niet gestemd hebben.
- D66 (+2 zetels) houdt de eigen kiezers heel goed vast en wint van PvdA/GroenLinks.
- CDA en Volt houden ook hun eigen kiezers goed vast en winnen net voldoende van resp. VVD en PvdA/GroenLinks om 1 zetel te stijgen.
VVD en de formatie
Uit het onderzoek is heel duidelijk op te maken dat vooral de wijze waarop de VVD zich tot nu toe opstelt bij de formatie voor deze forse daling zorgt.
Dat blijkt op verschillende manieren uit het onderzoek.
64% van de VVD-kiezers reageert negatief op de opstelling van de VVD om niet aan een kabinet deel te nemen, en wel via gedoogsteun een kabinet van de winnaars mogelijk te maken. 21% reageert positief. Van degenen die negatief reageren zegt nog maar 43% nu op de VVD te stemmen en stapt 21% over naar PVV! Bij degenen die positief reageren blijft 83% bij de VVD en gaat niemand over naar de PVV.
Maar ook blijkt de stemming onder de VVD-kiezers uit de reactie van de VVD-kiezers op mogelijke uitkomsten van de formatie. Deze twee grafieken laten dat zien:
Niet alleen de VVD-kiezers reageren duidelijk positiever op een regering van PVV, NSC, BBB plus VVD dan een regering van PVV, NSC, BBB met gedoogsteun van VVD. Bij de VVD-kiezers reageert 84% positief op de combinatie PVV, NSC, BBB plus VVD, terwijl 58% positief reageert op een gedoogsteun van de VVD voor de combinatie PVV, NSC, BBB met gedoogsteun van de VVD.
De huidige opstelling van NSC bij de formatie wordt door 52% van de kiezers van NSC als positief en 29% als negatief ervaren. Van degenen die negatief reageren geeft 55% aan nu nog NSC te stemmen en 26% stapt over naar de PVV.
Een regeringscombinatie van VVD en NSC met PvdA/GroenLinks en D66 wordt door het overgrote deel van de kiezers van VVD en NSC als niet acceptabel gezien. (Resp. 81% en 77%).
PVV in het kabinet
Er zijn een aantal vragen gesteld over de reactie op de PVV in het kabinet en/of Geert Wilders als premier. Deze grafiek geeft aan in welke mate kiezers van de verschillende partijen het acceptabel vinden als de eigen partij in een kabinet stapt met resp. de PVV erin en Geert Wilders als premier.
Kiezers van PVV, BBB, NSC en VVD vinden het in overgrote meerderheid acceptabel als hun eigen partij in een regering stapt met PVV in de regering. In grote meerderheid vinden ze het acceptabel als hun partij in een regering stapt met Geert Wilders als premier.
Ook is gevraagd hoe men vindt dat Geert Wilders moet reageren op de huidige situatie.
Hieruit blijkt dat 64% van de Nederlanders vindt dat Wilders expliciet afstand moet doen van standpunten/wensen die grondwettelijk niet kunnen. 25% vindt dat de PVV moet vasthouden aan de opvatting dat die standpunten nu in de koelkast staan. Van de PVV-kiezers vindt 43% dat Wilders expliciet afstand moet doen van die standpunten en 45% dat het voldoende is om te stellen dat die standpunten in de koelkast staan.
Nieuwe verkiezingen
Ten slotte is aan de kiezers gevraagd wanneer ze verwachten dat er nieuwe verkiezingen zijn.
48% van de kiezers verwacht dat er in 2024 er weer nieuwe Tweede Kamerverkiezingen zullen zijn. Bij de kiezers van PVV en BBB is dat 40%. Bij de kiezers van D66 en PvdA/GroenLinks is dat 60%.
Over deze uitslag heb ik een kort interview gegeven (vanuit de auto) aan Vincent Everts.
U heeft zojuist gelezen: Enorme electorale schommelingen na de verkiezingen.
Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
