Het andere gelijk van Eurlings Laat ik voorop stellen dat ik een sterke voorstander ben van een correctief referendum. Als de Tweede Kamer een (belangrijk) besluit genomen heeft dan zou de helft plus één van de opgekomen kiezers bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen kunnen aangeven dat de volksvertegenwoordigers het hun gegeven mandaat onjuist hebben toegepast. […]
Lees volledig artikel: Het andere gelijk van Eurlings
Het andere gelijk van Eurlings
Laat ik voorop stellen dat ik een sterke voorstander ben van een correctief referendum. Als de Tweede Kamer een (belangrijk) besluit genomen heeft dan zou de helft plus één van de opgekomen kiezers bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen kunnen aangeven dat de volksvertegenwoordigers het hun gegeven mandaat onjuist hebben toegepast. (zie ook mijn stuk over democratische vernieuwing) En ik vind dus ook de insteek van het hebben van een draagvlak voor te nemen maatregelen van groot belang.
Verder vind ik het prima dat de ANWB via internet via een zeer uitgebreide vragenlijst een indruk wil krijgen van welke argumenten de leden (en niet-leden hebben) met betrekking tot de eventuele invoer van de kilometerheffing. En dat een bepaald medium via het zichtbaar maken wat een deel van haar lezers/luisteraars/kijkers vindt politieke druk wil uitoefenen is iets wat we ook gewend zijn (hoewel de toonhoogte en het volume wel ongekend is).
Maar ik moest lachen om de misverstanden die er sinds de opmerkingen van Minister Eurlings afgelopen vrijdag zijn ontstaan over ledenraadplegingen, peilingen en representativiteit. Het belangrijkste misverstand dat onder veel mensen heerst (ook in het verleden heb ik dat ervaren), is dat als er maar heel veel mensen aan een onderzoek meedoen het dan ook representatief is. Representatief onderzoek betekent dat je via een onderzoek onder een DEEL van de totale populatie een uitslag krijgt die je ook gekregen zou hebben als je ALLE personen uit de populatie had ondervraagd. Dus dat je met een onderzoek onder een deel van de Telegraaflezers een uitslag krijgt die je gekregen zou hebben als je alle Telegraaflezers had ondervraagd.
Om dat te bereiken moet het onderzoek aan bepaalde eisen voldoen, die door een combinatie van redenen tegenwoordig moeilijker bereiken te zijn dan toen ik 40 jaar geleden met (markt-)onderzoek begon. Er zijn diverse methoden om desondanks toch die representativiteit te benaderen (zie www.peil.nl onderdeel “onderzoeksopzet”).
De resultaten van de ANWB-ledenpeiling zullen ten aanzien van de tellingen per aparte vraag niet percentages geven die je zou gekregen hebben als alle ANWB-leden ondervraagd zouden worden. Wel kan het zijn dat als men relaties tussen antwoorden gaat bekijken (zogenaamde kruistabellen) verbanden laat zien die je ook gekregen zou hebben als alle ANWB leden ondervraagd waren.
Eurlings opmerkingen van vrijdag, die wij volgens hem in DWDD, volledig verkeerd hebben begrepen, hebben er ongetwijfeld voor gezorgd dat mensen die sterk tegen de invoering van kilometerheffing zijn aan dat ANWB-onderzoek zijn gaan meedoen. Men had immers het gevoel dat men op die manier de invoering zou kunnen tegenhouden. Hoe dat werkt is ook goed te zien bij de Telegraafpeiling van dit weekend. Uit mijn onderzoek dat er wel naar streeft een representatief beeld te geven, blijkt circa 70% van De Telegraaf lezers tegen de invoering te zijn van kilometerheffing. Onder de deelnemers aan de Telegraafpeiling (die niet alleen maar Telegraaflezers hoeven te zijn) was deze score (“zeer verrassend” volgens de hoofdredacteur:) 89%.
Door de woorden van Eurlings van vrijdag heeft de ledenraadpleging van de ANWB ook een lading gekregen die heel duidelijk niet af te lezen was aan de opzet ervan en waarop ook duidelijk door de opstellers/uitvoerders niet op was geanticipeerd. Zoals bij voorbeeld het onderscheid tussen ANWB en niet-ANWB leden. De mogelijkheid om het meerdere keren in te vullen en de formulering van een aantal vragen (waarvan sommige in de rapportage waarschijnlijk niet zullen terugkeren).
Hoewel ik denk dat de woorden van Eurlings van afgelopen vrijdag niet anders begrepen konden worden dan zoals dit weekend werd gedacht en besproken, denk ik dat in de niet zo verre toekomst hij wel gelijk zal krijgen, maar anders dan men dit weekend dacht. Een breed draagvlak is met name onontbeerlijk omdat voordat de invoering een feit is er minimaal nog een nieuwe Tweede Kamer zich erover zal gaan uitspreken. De omvang , maar meer nog de kracht van de tegenstand, met De Telegraaf als invloedrijk platform, zal een rol gaan spelen bij de conclusies die de ANWB gaat trekken.
Maar –en dat is nog belangrijker- het zal bij een aantal politieke partijen, zoals de VVD, ervoor zorgen dat ze de Tweede Kamerverkiezingen ingaan met een stèrke anti-kilometerheffing campagne. En omdat na de volgende verkiezingen het zeer waarschijnlijk is dat er een coalitie van minstens vier partijen zal komen is de kans groot dat minstens één partij in die nieuwe coalitie het niet invoeren van de kilometerheffing als harde eis inbrengt (en daar door De Telegraaf continu aan zal worden herinnerd). En dan is sterke tegenstand (ook als het wellicht maar een minderheid van de Nederlanders betreft) de doodsteek voor Eurlings project over kilometerheffing.
Overigens is het zo dat grootschalige projecten in Nederland vanuit de overheid georganiseerd waarbij technologie een cruciale rol speelt steeds niet alleen veel langer duren om in te voeren dan verwacht en veel meer kosten dan gedacht, maar ook veel problemen in de praktijk geeft (denk aan C-2000, belastingdienst, OV-chip). Ook vanuit die ervaring zou het me sterk verbazen als rond 2015 het projectplan van Eurlings zoals het nu op tafel ligt ingevoerd zal zijn en ongeveer werkt zoals gepland, laat staan het effect heeft zoals gewenst.
Enerzijds zou het goed zijn om veel kleinschaliger (proef-) projecten op te starten om vormen van wegbeprijzing uit te testen en daarbij ook te leren van bepaalde ervaringen in het buitenland. En anderzijds zou het heel goed zijn om snel het systeem van een correctief referendum in te voeren. Dan ben je zowel niet overgeleverd aan niet-representatieve grootschalige onderzoeken die door belangengroepen worden ingezet voor beleidsbeïnvloeding, maar dan heb je ook een legitiem en krachtig instrument om volksvertegenwoordigers te corrigeren als ze blijken het hen gegeven mandaat niet goed te gebruiken.
Een dergelijk referendum zou kunnen gehouden worden als bij voorbeeld minimaal 1 miljoen kiezers aangeven dat te willen. En het interessante is daarbij ook dat burgers dan veel duidelijker een medeverantwoordelijkheid zullen hebben gekregen als voorstellen uiteindelijk wel zijn ingevoerd. Men had immers de mogelijkheid om het tegen te houden en kon blijkbaar niet voldoende tegenstand mobiliseren.
Hoe je het ook bekijkt, en wat je daar verder ook van vindt, in de toekomst zal door de hierboven aangegeven ontwikkelingen, draagvlak bij het politieke proces in Nederland nog veel belangrijker worden en op nog heel veel andere manieren dan dit weekend de publieke discussie beïnvloeden.
U heeft zojuist gelezen: Het andere gelijk van Eurlings.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Terug naar de homepage
