Mijn Deltaplan Ventilatie is urgenter dan ooit

Leestijd: 6 minuten

Dominante rol aerosolen

Nu wereldwijd, behalve in Nederland, wordt erkend dat de verspreiding door de lucht de dominante verspreidingsweg is van Covid-19, wil ik wijzen op mijn artikel van bijna 11 maanden geleden met de titel “Deltaplan Ventilatie”. 

Onderaan treft u een samenvatting van mijn voorstel omdat het nog steeds relevant is. Misschien nu zelfs relevanter dan ooit (of dat nu voor Covid-19 is of andere infectieziektes van de ademhalingsorganen). In België hebben ze afgelopen weken een serie maatregelen aangekondigd, die in lijn ligt met mijn voorstel van 11 maanden geleden. Marc van Ranst schreef hier gisteren nog over:

Belgische Taskforce Ventilatie

In België is ook een Taskforce Ventilatie opgericht door de overheid. Iets wat ik letterlijk in juni 2020 adviseerde voor Nederland.

En dit gebeurde ongeveer tegelijkertijd met de uitleg van Jaap van Dissel in de Tweede Kamer waarom de aerosole verspreiding hooguit een ondergeschikte rol speelt bij de verspreiding van het virus. Hij deed dat op een tenenkrommende manier waarbij zijn koppigheid zijn prestige en naam als wetenschapper naar gort aan het helpen is. Maar wat nog erger is dat die koppigheid Nederland veel schade heeft opgeleverd (ook aan mensenlevens) en nog zal opleveren.

Als u dit overdreven vindt van mij, dan raad ik u aan deze uitleg van hem uit augustus 2020 in de Tweede Kamer over het geringe belang van aerosole verspreiding bij Covid-19 nog eens terug te kijken.  Nu hij, negen maanden later nog steeds ongeveer hetzelfde zegt, laat het zien dat hij ongeschikt is voor de belangrijke rol, die hij in Nederland speelt bij de bestrijding van infectieziektes.

In het artikel van de NOS van gisteren over de oproep van 39 wetenschappers wereldwijd om meer aandacht te besteden aan ventilatie, staat vermeld dat het RIVM bezig is om dat wat ze over dit onderwerp sinds de zomer vorig jaar op hun website hebben staan aan te passen.

Nog steeds niet waar

Van Dissel en het RIVM kennende zal er een formulering komen, waaruit vooral blijkt dat wat ze vanaf het begin gezegd hebben, nog steeds waar is. Dus in plaats van net als in België en in veel andere landen (VS) te onderkennen dat de aerosole verspreiding een dominante rol speelt, zal het wel weer iets worden als “het is nog niet onomstotelijk bewezen, maar…”. En “als iedereen zich goed aan de maatregelen, die we vanaf het begin hebben voorgestaan, zal houden, dan verspreidt het virus zich niet”.  Het zou me hogelijk verbazen als er zou komen te staan dat  “dankzij voortschrijdend inzicht we nu ons standpunt ingrijpend veranderen….”. (Terwijl dat laatste juist bij goede wetenschappers hoort).

Onafhankelijk van het risico dat er nog zal zijn dat Covid-19 (of zijn opvolgers) in het najaar fors terugkomt, is het uitvoeren van een Deltaplan Ventilatie nog steeds opportuun. Hieronder nogmaals mijn voorstel, dat ik in uitgebreide vorm in juni 2020 hier plaatste met ook eentje toegespitst op scholen uit begin augustus:

Nog steeds nodig: Deltaplan Ventilatie

Het virus verspreidt zich het beste onder gunstige omstandigheden voor een hoge concentratie aerosols. (Koudere en droge lucht in gesloten ruimtes (zonder ventilatie) en waar veel mensen actief zijn en lang bij elkaar blijven). Uiteraard moet er wel een besmet persoon aanwezig zijn. De kans daarop is in de zomer in onze regio’s kleiner dan tijdens de herfst of winter.

Besef dat door middel van een (heel goedkope) CO2-meter men een goede indicatie krijgt in welke mate mensen in een ruimte frisse lucht inademen, of voor een deel uitgeademde deeltjes van anderen. De normale waarde van zo’n meting ligt tussen 400 en 450. Maar als die waarde hoger dan 800 is, dan begin je risico’s te lopen omdat je de adem van anderen inademt.

Een waarde boven de 1000 zou in geen enkele ruimte waar vreemde mensen met elkaar aanwezig zijn, mogen zijn.  Niet voor niets wordt in België deze meters verplicht gesteld voor die ruimtes (inclusief schoollokalen). Samen met instructies om te zorgen dat die waarde onder de 1000 blijft (bij voorkeur onder de 800) en wat te doen als die waarde wel wordt overschreden.

Er zijn zoveel goede en goedkope CO2-metertjes.  Dit zie je als ik op Google ernaar zoek.  (Gelukkig zijn er scholen geweest, die na de zomer mijn advies inzake Co2-meters in elke klas hebben opgevolgd. En ik heb daar hele goede berichten van gehoord inzake het beperken van besmettingen onder leerlingen en leraren).

Ventilatie is krachtig wapen

Ventilatie is dus een heel krachtig wapen om het risico te verlagen. Maar deze ventilatie moet wel aan bepaalde eisen voldoen:

Natuurlijke ventilatie, twee ramen bij voorkeur gekruist tegenover elkaar openzetten is goed, omdat er dan een echte spoeling van de ruimte plaatsvindt. Dit is in de winter minder gebruikelijk, maar wel noodzakelijk. Vooral als er risico’s zijn dat er mensen aanwezig zijn, die anderen kunnen besmetten.

Thuis is dat veel minder een probleem als je geen anderen op bezoek hebt. Of alleen personen waarmee je heel regelmatig omgaat, want dan zijn de extra risico’s vrijwel nul. Zelf zorg ik altijd als ik vreemde mensen op bezoek heb, dat er een voldoende mate is van ventilatie thuis. Ik heb daar ook een CO2-meter voor bij me. Als je op een plek komt waar veel mensen zijn, die je niet of vrijwel nooit ontmoet, dan neemt het risico toe. En zeker in het najaar of de winter in onze regio’s.

Voor gebouwen waar de temperatuur en ventilatie door HVAC-systemen onder controle worden gehouden (en dat zijn er veel), geldt, dat deze systemen aerosols kunnen verspreiden tussen ruimtes. Dat is bijvoorbeeld een fors risico bij zorginstellingen. En ik denk dat het overgrote deel van de slachtoffers in zorginstellingen langs deze weg is besmet.

HVAC systemen

Op dit moment is het goede nieuws dat er al behoorlijk wat HVAC-systemen zijn, die zodanig zijn ingesteld dat ze ervoor zorgen dat die vliegende virusdeeltjes niet lang blijven hangen en verwijderd worden. Die systemen zijn coronaproof. Dat hangt o.a. samen met de instelling hoeveel frisse lucht vanaf buiten het systeem wordt ingezogen en met de kwaliteit van de filters in het systeem.

Plus dat er ook veel gebouwen zijn, waar het virus niet gemakkelijk boven de mensen blijft hangen. Bijvoorbeeld door hoge plafonds (groot volume van de ruimte ten opzichte van het aantal mensen) en/of hoe het ventilatiesysteem werkt. Zo heb ik begrepen dat het systeem in het plafond van de grote zaal van het Concertgebouw effectief is in de verdrijving van die schadelijke aerosols.

Zelf wist ik weinig van HVAC-systemen, maar er zijn verschillende goede deskundigen, die mij van relevante informatie hebben voorzien.  Aan één van hen heb ik de ruimte gegeven om een artikel op mijn blog te schrijven.  En uit informatie van anderen heb ik begrepen dat het niet voldoende is om alleen maar te zorgen dat er wat meer verse lucht het systeem in wordt gebracht.

Van iemand die jarenlang bij de Arbeidsinspectie controles deed van die HVAC-systemen, kreeg ik informatie die me duidelijk maakte wat de kern van de problematiek is.

En die is tweeledig:

1. Bij de instelling van de HVAC-systemen gaat het er onder andere om hoeveel verse lucht van buiten wordt aangezogen. Des te meer dat is, des te beter. Dat is ten aanzien van het verkleinen van de kans om besmet te worden. De hoeveelheid lucht die binnen wordt gebracht, bepaalt namelijk de snelheid dat het virus naar buiten wordt gedrukt. Er is een belangrijke term “ventilatievoud”: de hoeveelheid frisse lucht die per uur wordt aangezogen gedeeld door het volume van de totale ruimte. Als de ventilatievoud 2 is, dan wordt de lucht in die ruimte 2 keer per uur volledig vervangen. Een ventilatievoud van 6 tot 9 wordt nu gezien als het gewenste minimum.
   
2. Daarnaast claimen leveranciers van HVAC-systemen dat ze middels filters en bepaalde technieken virussen onschadelijk kunnen maken. Wat ik dan van ze lees, klinkt overtuigend, maar ik kan het niet goed beoordelen. Maar ik weet zeker dat het niet moeilijk moet zijn om heel snel met een Taskforce Ventilatie te bepalen welke van die producten/diensten er onomstotelijk in slagen om het virus via HVAC-systemen onschadelijk te maken en welke niet.

Elk HVAC-systeem in Nederland moet zo snel mogelijk coronaproof worden gemaakt. Ze moeten zo nodig aangepast worden, of bepaalde toevoegingen moeten plaatsvinden om te voldoen aan de kwalificatie “coronaproof”. En wellicht moeten er ook forse aantallen vervangen worden.

Coronaproof

Als het systeem coronaproof is, en die ruimtes krijgen dan een officieel vignet, dan mag men binnen die gebouwen alles doen zonder enige beperking. (In België eisen ze dat in die ruimtes CO2-meters komen, die zichtbaar zijn voor de aanwezigen. Iets dat ik al in de zomer van vorig jaar zag op het vliegveld van Pisa. Waar via grote borden het CO2-gehalte in de terminal werd getoond).

Dit moet zo snel mogelijk gebeuren. Of dat nu voor Covid-19, Covid-22 of voor influenza is. Het zorgt voor een aanzienlijke reductie van infectieziektes van de ademhalingsorganen.

Door de koppigheid en trots van Jaap van Dissel vrees ik dat het nog een behoorlijke tijd zal duren, voordat dit in Nederland gaat gebeuren. Maar gelukkig heb ik ook al vorig jaar vastgesteld dat nogal wat personen, wel hun eigen verantwoordelijkheid genomen hebben. Zij hebben namelijk deze principes toegepast in ruimtes waar zij verantwoordelijk voor zijn.

U heeft zojuist gelezen: Mijn Deltaplan Ventilatie is urgenter dan ooit.

Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.

Help ons in Nederland wel het geluid van de meest actuele bevindingen te laten horen en steun af en toe onze site met een kleine donatie. Klik dan hier.