Wat deze “geheime” grafiek echt laat zien

Leestijd: 6 minuten

De vaccinatiestatus van de positief getesten

Sinds een week of vijf verschijnt wekelijks op de website van het RIVM deze grafiek. Elke week wordt de grafiek geupdate. Maar het is moeilijk de ontwikkelingen in de tijd te volgen, omdat:

• Het steeds een periode van zes weken betreft (dus de nieuwste week komt erbij en de oudste week valt af).
• Er geen inzicht wordt gegeven van de verschuiving van deze grafiek in de tijd. Dus hoe verschilt deze grafiek van die van de vorige weken?.

Je kunt wel de grafiek met cijfers per keer downloaden. Hierdoor kunt u de ontwikkeling in de tijd beter volgen. Dat doe ik dus vanaf het begin en dan zie je een aantal opmerkelijke zaken.

Eerst even de uitleg van de grafiek. Die geeft de getallen per 100.000 van die leeftijdsgroep. De grafiek laat verder per leeftijdsgroep het aandeel van de positief getesten zien en de personen die volledig gevaccineerd zijn. Gedeeltelijk gevaccineerd, niet gevaccineerd en waarvan men de status niet weet. Wat exact de definitie van ieder van die groepen is, wordt jammer genoeg niet aangegeven. Maar voor de vergelijking in de tijd maakt dat weinig uit. (Gezien de wijze waarop er bij andere onderzoeken wordt gedefinieerd, ga ik ervan uit dat “volledig gevaccineerd” degenen zijn, die meer dan twee weken geleden hun tweede vaccinatie hebben gehad (Bij Janssen, één vaccinatie).

Volledige gevaccineerden

Om de cijfers in het juiste perspectief te kunnen plaatsen, is het belangrijk om per leeftijdsgroep te weten hoeveel van die groep op dat moment “volledig gevaccineerd” is/was. Inmiddels ligt dat bij de oudste groepen ruim boven de 85%. Maar omdat de zesweekse cijfers, die ik heb gedownload vanaf begin juli, is er ook een stijging van het aandeel volledig gevaccineerd in de periode tot en met eind september.

Op basis van de openbare bronnen weten we dat in die periode van bijna drie maanden, de stijging van het aandeel gevaccineerden onder de oudste groepen laag was en bij de jongste groepen hoog.

Het is ook van belang te beseffen dat er onder de oudste leeftijdsgroepen beduidend meer mensen zitten, die langer dan 3 maanden geleden zijn gevaccineerd, dan in verhouding de jongsten. Bij de interpretatie van de resultaten is dat van groot belang.

Naar de teststraat?

Ten slotte nog een belangrijke punt om in beschouwing te nemen. Zal een gevaccineerde net zo snel naar een teststraat gaan als een ongevaccineerde? (Even los van Testen voor Toegang). Als een gevaccineerde hoort dat hij in de omgeving is geweest van iemand die besmettelijk was en hij kucht een beetje? Dan zal hij eerder denken dat dit niets is, want hij is gevaccineerd.

Een ongevaccineerde zal zich eerder afvragen of hij misschien besmet is geraakt. In de meeste gevallen zal men inmiddels een sneltest doen en dan ter confirmatie bij een positieve uitslag meestal nog naar de GGD gaan. Zeker omdat men dan een bewijs heeft dat men besmet was en die wordt ook voor een aantal mensen in de app meegenomen.

Het is zeer aannemelijk dat door dit bovenstaande het aandeel ongevaccineerden onder de positief getesten geflatteerd is. Maar dat is niet te kwantificeren en dus gaan we vooralsnog van de cijfers uit, die er liggen.

De ontwikkeling in de tijd

Zoals gezegd geven de cijfers slechts de ontwikkeling aan per periode van zes weken. Wat de afzonderlijke cijfers zijn van de nieuwste week is niet te bepalen, omdat je niet weet wat de afzonderlijke cijfers waren van de week (zeven weken geleden), die voor het eerst buiten die periode valt.

De onderstaande grafiek laat de cijfers zien die 5 weken geleden en die van deze week werden gepubliceerd. Vastgesteld is wat het percentage is per leeftijdsgroep die volledig gevaccineerd is van allen waarvan de vaccinatiestatus bekend was. In de grafiek is ook het percentage volledig gevaccineerd van half augustus weergegeven:

Deze grafiek laat het volgende zien:

• Onder ouderen is het aandeel gevaccineerden onder de positief getesten hoger dan onder de jongeren. Dat kan maar ten dele toegeschreven worden aan het feit dat onder ouderen meer volledig gevaccineerden zijn dan onder de jongeren.
• Bij alle leeftijdsgroepen is in deze 5 weken het percentage gevaccineerden gestegen. Dat kan maar ten dele toegeschreven worden aan het feit dat in de periode van 5 weken het aantal volledig gevaccineerden gestegen is.

Daarbij is van belang het volgende te beseffen

Omdat het steeds een periode van zes weken betreft, waarover de cijfers beschikbaar komen, zie je dus het gemiddelde voor ieder van die zesweekse periodes. Maar omdat het over de gehele linie een stijgende trend laat zien, is het zeker dat over de laatste week afzonderlijk de cijfers hoger zijn dan uit deze grafiek blijkt.

In de groepen tussen 30-70 jaar zien we in deze grafiek al forse stijgingen (bv. bij de groep 50-59 jaar van 39% naar 57%). Maar dat houdt in dat in ieder van die groepen de groene staaf de laatste week minstens 5 procentpunten hoger zal zijn. (Dus bij 50-59 62% of hoger).

Werkt minder goed

Het bevestigt het beeld van onderzoeken uit o.a. Qatar en Israël dat de bescherming tegen geïnfecteerd raken door vaccinatie bij ouderen minder goed werkt dan bij jongeren. Plus dat deze bescherming in de tijd afneemt, c.q. bij ouderen sneller afneemt dan bij jongeren.

(Deze cijfers zeggen niets over de vaccinatiestatus van degenen die in de ziekenhuizen worden opgenomen. Onderzoek in het buitenland laat zien dat de bescherming daartegen door vaccinatie hoger is dan tegen geïnfecteerd raken en langzamer vermindert. Ook is er niet apart geregistreerd of men al dan niet een infectie heeft doorgemaakt).

Maar er is nog iets opmerkelijks

Bij de vergelijking van die twee periodes van zes weken valt iets anders op. Daarbij heb ik mij beperkt tot de leeftijdsgroepen boven de 30 jaar.

Het aandeel positief getesten daalde met 35%.

En dat is vreemd als de daling van het aantal positief getesten volledig toegeschreven moet worden aan de toename van de vaccinatie. Want aan de ene kant is het aandeel volledig gevaccineerden in deze periode zeker niet in dit tempo gestegen.

Maar als ik me richt op de groep waar het percentage gevaccineerden in deze vijf weken het minst is gestegen (60+), dan is daar het aandeel positief getesten onder de gevaccineerden amper gedaald (-3%). Onder de niet gevaccineerden van de groep 60+ is daarentegen het percentage positief getesten met 20% gedaald.

Boven de 70 jaar is de stijging van het aandeel gevaccineerden in de periode van vijf weken tussen de twee meetmomenten in augustus en september heel klein geweest. Maar als ik dan naar de cijfers kijk, dan zie je het volgende:
Onder de gevaccineerden een daling van 2% en onder de niet gevaccineerden een daling van 14%. (Het betreft in absolute zin wel lage aantallen. Over die eerste zes weken is het in totaal minder dan 500 positief getesten).

Conclusies

Alvorens de conclusies te trekken wil ik wel aangeven dat het weer een soort zoekplaatje was/is om op basis van wat er beschikbaar is aan grafieken/tabellen te kunnen vaststellen wat de trends zijn of analyses te kunnen maken.

De conclusies zijn:

• De bescherming van het vaccin tegen besmetting neemt – ook in Nederland – in de tijd af. Ook is de bescherming onder ouderen minder dan onder jongeren. Dit sluit prima aan bij ons recente artikel over de werking van de virale doses en de relatie met de leeftijd.
  
• Naarmate die bescherming afneemt, biedt de aanpak van de coronatoegangspas een steeds grotere schijnveiligheid. Immers, relatief gezien zal het aandeel van wel besmettelijke personen onder de gevaccineerden steeds groter worden. In absolute zin weten we al dat met de hoge vaccinatiegraad, het aandeel gevaccineerde besmettelijken in een ruimte beduidend hoger zal zijn dan bij de niet gevaccineerde besmettelijken. Daarbij is deze studie ook belangwekkend. Daaruit blijkt dat asymptomatische geïnfecteerden net zoveel virus uitscheiden als die persoon gevaccineerd is of niet gevaccineerd. In dit artikel op onze site wordt op dit punt ook dieper ingegaan.
  
• Bij de ongevaccineerden neemt het aandeel positief getesten minimaal net zo snel af als bij de gevaccineerden. Dat geeft aan dat er andere factoren zijn die bepalender zijn voor die daling van de verspreiding dan het gevaccineerd zijn. Wel is het zo dat de gevaccineerden minder kans hebben op om met Covid-19 in het ziekenhuis terecht te komen of op een IC. 
  De komende één á twee maanden zullen laten zien in welke mate die andere factoren zullen blijven zorgen voor lage waarde. Ook terwijl de bescherming van het vaccin afneemt. Of dat de cijfers toch weer gaan stijgen. Maar in dat geval zijn de cijfers van ziekenhuisopnames zeker voor het verdere beleid de enige relevante.

Ongevaccineerden

Mochten de cijfers, en met name de ziekenhuisopnames, onverhoopt weer gaan stijgen, dan zal men niet lang kunnen volhouden dat dit toe te schrijven is aan de ongevaccineerden. En dan acht ik de kans groot dat ook in Nederland de druk gaat komen om de booster vaccinatie breed toe te gaan passen. En zullen we een vorm van herhaling van zetten gaan krijgen. Besef dat in Israël het inmiddels zo is, dat iemand die langer dan zes maanden geleden gevaccineerd is, wordt beschouwd als ongevaccineerd.

Mocht Covid-19 niet echt terugkomen, maar wel influenza, dan zou het me niet verbazen dat er rondom het vaccineren tegen influenza vergelijkbare discussies gaan komen als bij de Covid-19 vaccinatie.

Om deze site in de lucht te houden, hebben wij uw hulp nodig. Het is natuurlijk volledig vrijwillig, maar door een kleine financiële bijdrage te doen, helpt u ons enorm. Dank daarvoor.