De pandemie van de stijfkoppigheid

Leestijd: 7 minuten

Daar gaan we weer

De persconferentie van gisteravond liet niet alleen zien wat we de komende drie (maal drie?) weken kunnen verwachten, maar ook wat men van plan is daarna te gaan doen. En het is van een alarmerende stijfkoppigheid. Wat men zou moeten doen, doet men niet of veel te weinig. En wat men niet zou moeten doen, gaat men wel doen, zonder dat het een echte uitweg biedt uit de situatie.

Er is een serie artikelen op deze site vanaf augustus, die kondigden aan wat er zou gaan gebeuren en gaven adviezen over wat men wel had moeten doen.

Ik verwijs o.a. naar twee artikelen van ruim drie maanden geleden, genaamd “de weg naar normaal” en “de vaccinatie-tweesprong”.

Daarin stond o.a. op basis van internationale ontwikkelingen en studies:

• In de tijd gezien neemt de effectiviteit van een vaccin af.
• Degenen die gevaccineerd zijn, kunnen niet alleen zelf nog besmet raken, maar ook anderen besmetten.

En was het advies om:

• te accepteren dat niet-kwetsbaren besmet kunnen raken
• de (nood-)zorg capaciteit uit te breiden
• direct de kwetsbaren te beschermen (o.a. via boosterprikken)
• veel meer aandacht aan medicijnen te schenken om – als je geïnfecteerd bent – dat goed te kunnen doorstaan
• veel meer aandacht te geven voor het veilig maken van ruimtes, zodat daar het virus niet lang kan blijven hangen
• aanpalend: alle maatregelen op te heffen

De ultieme boodschap

Maar omdat de belangrijkste boodschap, die de regering (met Hugo de Jonge voorop) wilde blijven communiceren, was, dat vaccinatie de ultieme bescherming bood met heel weinig gevaccineerden in de ziekenhuizen. Daarop introduceerde men op 25 september een beleid, waar de maatregelen als het ware vervangen werden door de 3G Coronapas. Daarmee werd voor de aanwezigen een schijnveiligheid gecreëerd, die vooral nadelig was voor ouderen, met alle gevolgen van dien.

Want hoewel de kans voor gemiddelde gevaccineerde ouderen inmiddels nog een factor 2 à 4 keer zo klein is om ernstig ziek te worden, en in een ziekenhuis te belanden als een gemiddelde ongevaccineerde oudere, weegt dat niet op tegen een grotere kans die je als oudere hebt om besmet te raken als je in een ruimte bent, waar een 3G toegangscontrole is. Terwijl je dan ook nog in die ruimte iedere voorzorg laat varen, en ook nog de kans hebt lange tijd een grote doses van het virus binnen te krijgen. Zonder dat je op dat risico bent voorbereid.

De consequentie van dat eenzijdige verhaal was ook dat men geen urgentie zag en wilde uitstralen rondom boosteren.

Want het vaccin bood toch al zoveel bescherming! Een oproep tot boosteren werd door De Jonge gezien als het toegeven van een nederlaag. Dus als je kijkt in Europa hoe het staat met de boosterprik, dan zie je op deze grafiek het gevolg van deze pandemie van de stijfkoppigheid.

Terwijl 16 landen al 7% van hun bevolking of meer de boosterprik hebben gegeven, staan we in Nederland nog onder de 1%. (In Nederland is 19,5% 65 jaar of ouder).

Want het grote probleem van onze ziekenhuizen was immers toch de ongevaccineerden die er lagen?!

Oorzaak van overbelasting

In een recent artikel heb ik uitgelegd, hoe je via enkele simpele trucs vanuit de data rondom de ziekenhuiscijfers, het beeld kan geven dat de overbelasting volledig te wijten is aan de ongevaccineerden. En dat de bescherming tegen ziekenhuisopnames door het vaccin nog steeds enorm is. Je pakt een periode van enkele maanden en splitst de cijfers niet in aparte leeftijdsklassen. En voilà, je hebt het beeld dat je wilt geven. Ook tijdens de persconferentie gebeurde dat weer.

Daarmee laat je niet alleen niet zien dat je zelf onderkent wat de problemen zijn. Maar wat nog erger is: je ontneemt de burgers het zicht op de kern van de problematiek. En dat hoorde je vanaf 19:30 uur terug in de verschillende media. Het ging vooral om de ongevaccineerden, die de schuld waren van alles.

Niet alleen maskeert dat de kern van de problematiek waar we in zitten. Het sorteert ook alweer voor op een beleid in de nabije toekomst, dat pretendeert een oplossing te bieden, terwijl die het niet is.

België

Ik zal dat laten zien aan de hand van cijfers. Helaas niet van Nederland, want de cijfers die je af en toe toegeworpen krijgt zijn te beperkt om er een getrouw beeld over te geven. (Te grote periodes en te weinig leeftijdsspecifiek).

Hoewel de Engelse cijfers completer en sprekender zijn, kan gezegd worden dat qua vaccin en timing Engeland niet goed te vergelijken is (hoewel de trends daar ook duidelijk zijn). Maar ik neem daar de Belgische cijfers voor. De situatie in België is goed vergelijkbaar met Nederland qua vaccinatiegraad e.d. En men levert daar inmiddels betere kwaliteit cijfers aan (met helaas nog wel de beperking voor wat betreft de leeftijdsverdeling). Het volgende komt uit het rapport van gisteren. Het betreft de cijfers samen van Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

De positief getesten

Dit betreft de periode 8-21 november en per 100.000 per groep naar vaccinatiestatus.

Samengevoegde leeftijdsklassen

Boven de 65 jaar is er dus geen verschil meer in de mate van bescherming tegen infectie. Bij de jongere leeftijdsgroepen nog wel, maar dat verschil wordt steeds kleiner. (Jammer dus dat de groep 18-64 niet in minstens drie leeftijdsklassen uiteen wordt gehaald. Want dan zouden we het patroon nog beter zien. In feite lijkt deze grafiek op het patroon dat wij hebben gehaald uit de zeswekelijkse grafiek op de RIVM website. Waar onder de groep boven de 60 jaar al bijna 90% dubbel gevaccineerd is.

Besef daarbij wel dat in absolute zin in België meer dan 92% van de positief getesten boven de 65 jaar gevaccineerd was. En tussen de 18-64 jaar was dus 80% van de positief getest én dubbel gevaccineerd. Alleen de groep tussen 12 en 17 jaar zorgt ervoor dat het cijfer voor heel België 74% is.

Het is een number game. En dat de relatieve bescherming van het vaccin tegen infectie onder de gevaccineerden onder de 65 jaar nog wel (even) aanwezig is, is fijn. Maar het gaat bij de zorg om de absolute aantallen en niet de relatieve.

De ziekenhuisopnames

In die twee weken tussen 8 en 21 november 2021 zijn er in België ruim 3500 mensen opgenomen in ziekenhuizen. (Gemiddeld 250 per dag). Van die opgenomen patiënten waarvan de vaccinatiestatus bekend was, bleek 67% volledig gevaccineerd te zijn en 32% ongevaccineerd.

Als we naar de grafiek kijken hoe dat zich verhoudt tot de vaccinatiestatus in de bevolking, dan zien we dat bij patiënten boven de 65 jaar, de kans om in het ziekenhuis te komen bij ongevaccineerden ruim drie keer zo groot was als bij gevaccineerden. Maar in absolute zin was wel 81% van de patiënten boven de 65 jaar gevaccineerd en 18% ongevaccineerd. Bedenk daarbij dat bijna twee derde van alle patiënten boven de 65 jaar is!

Dat de bescherming tegen ziekenhuisopnames onder de leeftijdsgroep onder de 65 jaar in België een factor 6 is, is natuurlijk een goed resultaat van het vaccin. Maar niet alleen zal dat onder de groep tussen 50 en 65 jaar lager zijn dan onder de jongere groepen, die er ook deel van afnemen. Ook neemt de werking af in de tijd en zet het in absolute zin minder zoden aan de dijk, omdat twee derde deel van de patiënten boven de 65 jaar is.

Beter in Nederland?

Dit zijn cijfers die duidelijk hoger zijn dan de laatste cijfers uit Nederland (18 november 2021). Want daar zou het cijfer nog geen 50% zijn. Maar dat komt deels doordat Nederland over een periode van acht weken rapporteerde. Andere analyses van de oorzaak van het verschil zijn niet goed te maken, omdat de basisinformatie naar leeftijd niet beschikbaar is. Maar ik zou echt niet weten waarom het vaccin in Nederland beter zou werken dan in België.

Als onze cijfers in de ziekenhuizen wel ongeveer zo zijn als in België, dan kunnen de volgende twee conclusies getrokken worden:

• In absolute zin levert het vaccineren van de nog niet gevaccineerden (die met name wat jonger zijn) een kleinere reductie op de druk op de zorg dan het tijdig uitvoeren van  booster-vaccinaties bij de groep 60+. Helaas hebben we op dat punt een grote achterstand opgelopen.
• De 3G Coronapas is een gevaarlijk instrument. Het brengt alle aanwezigen in gevaar om besmet te raken en dat ouderen opgenomen worden in het ziekenhuis.

De aangekondigde maatregelen

Het pikante van de aangekondigde maatregelen gisteren, was dat het precies op de dag was dat bij de GGD-cijfers, voor het eerst in twee maanden, een daling vast te stellen was t.o.v. de week ervoor. Dit is de grafiek van de groeifactor op basis van de GGD-cijfers, waarbij steeds drie dagen bij elkaar zijn genomen. (De laatste dag, afgelopen woensdag was de daling 3%, dat is -0,03 op deze grafiek).

Nu wordt door sommigen gedacht dat de daling komt door de maximale testcapaciteit. En dat kan wel invloed hebben. Maar als naar de dagcijfers wordt gekeken van de GGD, dan is er toch een hele graduele daling te zien. Naar leeftijd zien we dat patroon ook:

Gezien de ervaring in andere landen met een hele sterke stijging wordt die opgevolgd door een sterke daling. Dat zal dan de komende dagen moeten laten zien. Waarbij dan ook de cijfers van de ziekenhuizen instroom eerst stabiliseren en dan weer gaan dalen.

Repressieve top-down aanpak

Als je naar de maatregel zelf kijkt, dan valt op dat zelfs meer dan anderhalf jaar na de start van deze crisis en na 85% van de bevolking boven de 12 jaar gevaccineerd te hebben, men nog niet in staat is een gedifferentieerde en op maat gesneden aanpak uit te voeren. Maar wat krijgen we?

Een repressieve top-down aanpak, waarbij alles over één kam wordt geschoren. Gezonde en veilige activiteiten na 17 uur verboden en ongezonde onveilige activiteiten voor 17 uur (als men maar de Coronapas gebruikt), in stand gehouden met enkele kleine aanpassingen.

Natuurlijk zal dat een vorm van effect hebben t.a.v. de besmettingen en ziekenhuisopnames op korte termijn. Maar de schade zal uiteindelijk weer vele malen groter zijn. Veel mensen zijn weer zo bang gemaakt (met een Zuid Afrikaanse variant als nieuwe boeman) dat ze trillend thuis blijven zitten en elk contact gaan vermijden.

Maar twee punten ervan vond ik echt stuitend:

• Juist als je weet dat na 17 uur mensen eigenlijk alleen maar thuis zullen blijven en er toch wel eens mensen op bezoek komen (en dan druk ik het nog eufemistisch uit, want ik denk dat het thuis rond Sinterklaas en Kerst juist behoorlijk druk gaat worden), dan zou extra aandacht gegeven moeten worden aan hoe je dan de risico’s in binnenruimtes kan minimaliseren. Maar niets van dat alles werd verteld. Nog steeds blijf het centrale gevoel dat als je maar je handen wast en anderhalve meter afstand houdt je veilig bent. (En het grote risico op scholen is echt niet dat men elkaar op de gang tegenkomt!).
• Door wat met name Hugo de Jong zei, weet je op welke koers hij/het kabinet zit. De ongevaccineerden kregen de schuld. En als men maatregelen gaat afbouwen (maar ik denk later dan over drie weken) zullen ze vervangen worden door het 2G toegangspas systeem. (Mits de Kamers akkoord gaan, maar dat hebben ze tot nu toe steeds gedaan). Maar wat ik me daarbij vooral realiseerde (en kijk maar goed rond en lees anders nog het artikel van gisteren): die 2G gaat gebruikt worden als hefboom om iedereen aan de boosterprik te krijgen! En als ons beleid gaat worden om ook de groep onder de 60 jaar – min of meer verplicht – te boosteren (en nog steeds het scheppen van veilige ruimtes niet belangrijk vinden), dan is de kans groot dat we ook na de volgende zomer in min of meer dezelfde omstandigheden belanden.

En  daarmee heeft men niet alleen laten zien dat men eigenlijk tot op dit moment weinig tot niets geleerd heeft, maar dat men ook stijfkoppig de weg blijft bewandelen, die men heeft ingezet. Iets wat ons op vele manieren duur zal komen te staan.

Dankzij uw financiële steun in de afgelopen 14 maanden heeft maurice.nl kunnen blijven bestaan. Daar zijn we u dankbaar voor. We hopen dat u ons zo en dan wilt blijven steunen met een vrijwillige, kleine bijdrage. Hier vindt u de link naar onze pagina voor donateurs. 

U heeft zojuist gelezen: De pandemie van de stijfkoppigheid.