Veel mensen onterecht in quarantaine

Leestijd: 6 minuten

Al veel vaker hebben we het op deze site gehad over de problemen rondom de cijfers en de analyse ervan. Plus de grote gevolgen die dit alles kan hebben op het beleid. De recente modellen met scenario’s waarbij er over zes weken 4300 mensen op de IC’s zouden liggen, zijn daar een voorbeeld van.

Cruciaal daarbij is dat je zou denken en hopen dat degenen die voor de data verantwoordelijk zijn het maximale eraan doen om die data zo accuraat en actueel mogelijk te hebben. Als dat dan ook nog transparant gebeurt kan aan de hand ervan besluitvorming plaats vinden. Daarbij ook mogelijke alternatieven worden bespreken en keuzes worden geëvalueerd.

Maar daar is in Nederland geen sprake van. De data worden gebruikt om – met name via angst – het gewenste beleid te realiseren. Media volgen daarin gemakkelijk en men kijkt niet of amper naar de schade die dat beleid als gevolg heeft. Symptomatisch was het hoofdredactionele commentaar van De Volkskrant over de recente lockdown: “Je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen”. 

Doemscenario’s

De doemscenario’s van het model van het RIVM worden gezien als een “reële mogelijkheid”. Als je die uitdrukking met de woorden “zekere” en “onzekere”  erin letterlijk neemt, dan staat er eigenlijk: “We kunnen beter de zekerheid nemen van de grote schade van de lockdown dan de mogelijke kans te lopen dat de ziekenhuizen (weer) te vol lopen”.

Als daarbij met goede data en analyses half december al bleek dat de druk op de ziekenhuizen door Omikron bij lange na niet de omvang zal krijgen als in de doorberekende scenario’s? Dan besef je dat de afweging tussen de zekerheid van de grote schade van de lockdown en het kleine risico van een veel te grote druk op de ziekenhuizen niet op de zekerheid van de lockdown had mogen vallen.

Minimaal had de conclusie moeten zijn, dat met de dalende ziekenhuiscijfers, er tijd gekocht kon worden. Dit om te zien hoe die druk op de ziekenhuizen zich echt zal ontwikkelen. Dat vanuit voorbeelden in landen als Denemarken en Engeland. Dat een hoofdredacteur van een groot landelijk dagblad wel kiest voor die zekerheid van de schade zou wel eens kunnen samenhangen met het feit dat hij bij zijn eigen werk (en wellicht privé)  weinig last heeft van die lockdown.

Er is een ander onderwerp waarover ik uw aandacht vraag: De onnodige quarantaine waarin veel mensen nu zitten of zullen moeten gaan. Met forse nadelige gevolgen, omdat zij bijvoorbeeld ten dele uit het arbeidsproces worden weggehaald.

Onnodige quarantaine

Vlak voor Kerst heeft het RIVM de quarantaineregels aangescherpt. Iedereen die langer dan 15 minuut dichtbij iemand is geweest, die positief is getest moet 10 dagen in quarantaine. Ook kinderen tussen 0 en 4 jaar. Met als enige uitzondering degenen die minder dan 8 weken geleden positief zijn getest. Men kan uit quarantaine als men na 5 dagen negatief is getest. Er worden geen uitzonderingen meer gemaakt voor gevaccineerden of mensen die langer dan acht weken geleden positief waren.

Juist als door Omikron meer mensen positief worden getest (en vanuit diverse andere landen en de ontwikkelingen in Amsterdam ligt dat in de lijn der verwachtingen) zal dus het aantal mensen dat voldoet aan de voorwaarden om in quarantaine te gaan de komende tijd fors toenemen. Minimaal 5 dagen dient men dan thuis te blijven. Voor mensen, die makkelijk hun werk vanuit huis kunnen uitvoeren, is dat niet erg. Zeker niet als ondertussen een fors deel van de mogelijke activiteiten, die men elders zou willen doen, toch niet mogen. Maar er zijn ook mensen met beroepen en verplichtingen, die wel buitenshuis plaats dienen te vinden. En dan kan dat forse gevolgen hebben, als men daar niet naar toe mag.

Vaak getest

Ik ben zeker niet tegen quarantaine. Niet alleen heb ik al meer dan een jaar geleden veel zelftests aangeschaft en die door familie en kennissen laten gebruiken. Toen ik half november zelf geïnfecteerd raakte met beperkte klachten, heb ik op basis van die sneltest direct maatregelen genomen. En hebben we ook regelmatig de gezinsleden getest en op basis van de uitslagen actie ondernomen. Bepaalde belangrijke afspraken buiten de deur van ons zijn voor die periode afgezegd.

Maar als men deze eisen stelt aan quarantaine, dan heeft het RIVM/GGD wel een heel belangrijke verplichting: dat men het maximale eraan doet dat de uitslag van de PCR-test een goede weergave is van de kans dat de positief geteste inderdaad anderen kan hebben geïnfecteerd.

Nu is het al lang bekend dat het probleem bij de PCR-test is dat door de uitgevoerde verdubbelingen van de neus/keel-swab  (de CT-waarde) het risico is dat dit teveel wordt vermenigvuldigd en dus men een positieve uitslag krijgt, terwijl men niet besmettelijk was. Uit internationale literatuur blijkt dat 30 à 32 keer vermenigvuldigen ongeveer die grens is.

Maar in Nederland wordt het 40 tot 45 keer gedaan. Dus zo’n 10 keer meer verdubbeld (is gelijk aan een factor 1000). In sommige landen wordt de PCR-test opgeleverd met de CT-waarde erbij nadat in het monster het virus werd aangetroffen. Als die CT-waarde bijvoorbeeld 20 was, dan geeft het aan dat er in het monster zoveel virusdeeltjes zaten dat de kans heel groot is dat men op dat moment besmettelijk was. Maar als die CT-waarde boven de 35 ligt, dan geeft het aan dat die kans vrijwel nihil was.

Vluchten uit Zuid-Afrika

Door de gebeurtenissen op Schiphol met de vliegtuigen uit Zuid-Afrika weten we nu nog zekerder dat een positieve test door GGD-Kennemerland niet automatisch betekende dat de desbetreffende passagiers echt geïnfecteerd waren. In dit artikel hebben we dat beschreven. Het kan zijn dat men al eerder geïnfecteerd was geweest en nog resten van het virus bij zich droeg of, zoals het waarschijnlijk op Schiphol was,  de GGD-test virusdeeltjes detecteerde die rondzweefden in het vliegtuig of in de hal, deeltjes die onvoldoende waren om de geteste persoon te infecteren, maar wel voor een positieve test zorgden.

Omdat de kans groot is dat bij een fors deel van die passagiers niet besmettelijk zijn, zie je daar de essentie van het probleem dat ik aansnijd. Niet alleen de betrokkenen krijgen – onterecht – de melding dat ze op dat moment besmettelijk zijn. Maar ook de mensen waarmee ze dus langer dan een kwartier op korte afstand in contact zijn geweest, zouden dan – onterecht – minimaal vijf dagen in quarantaine moeten.

Nu heb ik contact gehad met de veiligheidsregio Kennemerland over het probleem van die hoge cijfers. (14% van degenen die uit Zuid-Afrika kwamen. En bij vertrek een negatieve PCR-test hadden, werden bij aankomst positief getest). Het antwoord was dat de GGD er een onderzoek over aan het doen was.

CT-Waarde

Het was/is niet moeilijk om bij die paar honderd mensen, die vanaf 26 november op Schiphol zijn geland en positief zijn getest, vast te stellen welke CT-waarde bij hun positieve test eruit kwam. En is het ook niet moeilijk om vast te stellen wat de uitkomst was (inclusief die CT-waarde) van de volgende test(en) van die personen.

Maar ik heb vaker gemerkt dat er bij belangrijke onderzoeken weinig haast lijkt te zijn en/of men het belang van de uitkomsten ontkent. Dus we zijn nu alweer 1 maand verder en we weten nog niets. Maar besef dat als zou blijken dat nogal wat van die passagiers door een te hoge CT-waarde onterecht als “besmettelijk”  is aangemerkt, dat dit grote gevolgen zou moeten hebben. Juist op basis van cijfers uit sommige andere landen (we beschikken over overzichten vanuit Madrid) waaruit blijkt dat op sommige momenten meer dan 60% van de testen een hogere CT-waarde hadden dan 30.

Ook hier zou men weer kunnen zeggen “we moeten het zekere voor het onzekere nemen”. Dus iedereen met een positieve PCR-test wordt beschouwd als iemand die anderen heeft kunnen besmetten en die moet in quarantaine. Maar stel dat per dag een derde van de positief getesten een te hoge CT-waarde had en dus anderen niet kunnen hebben besmet in de afgelopen dagen.

Onterecht positief

Dan heb je per dag nu ongeveer 4.000 mensen die onterecht een positieve uitslag hadden. Laten we zeggen dat die mensen gemiddeld 3 personen hebben die daardoor in quarantaine zijn gegaan en die na 5 dagen een negatieve test krijgen. (Die uitslag duurt gemiddeld een dag). Dan zijn er nu 4.000 positief getesten met 3 personen die onterecht in quarantaine zijn gegaan. Dat is 12.000 personen gedurende 6 dagen. Dat zijn er dus 72.000, die nu onterecht in quarantaine zitten. Waarvan weer een deel node wordt gemist op plekken waar zij belangrijke werk verrichtten. (Dit is maar een cijfervoorbeeld.)

Juist als men vanuit een overheidsinstantie zoals het RIVM mensen bepaalde restricties wil opleggen (die op zichzelf begrijpelijk zijn). dan dient men ook het maximale te doen, om die restricties aan de juiste mensen op te leggen. En niet het er maar bij laten. Zeker niet  als men zulke harde bewijzen heeft dat er iets behoorlijk mis is gegaan zoals als bij de GGD-Kennemerland. Waardoor er ook de komende tijd nog heel veel mensen onterecht in quarantaine zullen gaan.

U heeft zojuist gelezen: Veel mensen onterecht in quarantaine.

Foto: Kelly Sikkema via Unsplash