Cijfers over positieve testen veelzeggend!

Leestijd: 5 minuten

Achterstanden ingehaald

Als je alleen per dag het aantal positieve testen, dat er bij het RIVM binnengekomen is, hoort en volgt dan geeft dat heel weinig informatie. En omdat er nu minstens drie weken forse achterstanden waren opgelopen (gisteren bleken die 300.000 te zijn), biedt het ook weinig mogelijkheden om een goed inzicht te krijgen in wat die dagcijfers eigenlijk betekenen.

Gisteren werd er door het RIVM een inhaalslag gedaan, waardoor we ineens wereldwijd in grafieken een recordhouder zijn geworden. Op één dag is 2,3% van de bevolking positief getest. Dit is het plaatje van het nieuwe wereldrecord dat we gevestigd hebben.

Helaas is dit eerder een brevet van onvermogen. Omdat we eigenlijk al bijna 2 jaar kampen met problemen rondom de data-verzameling en -presentatie. Om over de kwaliteit van de modellen van het RIVM maar te zwijgen.

Wat laten de cijfers zien

Op basis van de geüpdatete informatie uit de GGD-databestanden heb ik geprobeerd de ontwikkeling te volgen van de positieve testen in Nederland vanaf begin december 2021, de periode dat Omikron opkwam, wij een lockdown kregen, daarna enige versoepelingen, etc.

Door de verdeling te nemen naar leeftijd en de verschillen per GGD-regio zie je dat je een beter gevoel krijgt voor hoe het virus zich verspreidt en de impact van de maatregelen. Dan zie je goed hoe het totaalcijfer het eindproduct is van de vele factoren.

Wat ik even buiten beschouwing laat, is de compleet andere relatie tussen het aantal – geconstateerde – infecties en de druk op de ziekenhuizen. Omdat die gelukkig bij Omikron compleet anders is dan bij Delta, zijn de ontwikkelingen rondom het aantal positieve testen van minder belang. Maar we hebben gezien hoe vanaf half december juist die – te verwachten – sterke stijging van het aantal positieve testen werd gebruikt om tot spookverhalen te komen rondom de druk op de zorg.

Dat lijkt inmiddels sterk bij te draaien. Maar nog steeds blijft het interessant om te zien wat de afgelopen twee dagen in Nederland voor de verspreiding van  het virus heeft gezorgd.

Ik begin eerst met het plaatje voor heel Nederland. U ziet daar de cijfers van alle leeftijdsgroepen als een vierdaags voortschrijdend gemiddelde. De zwarte stippellijn is een beeld van het gemiddelde (20% van het werkelijke totaal ten behoeve van de schaalverdeling).

Dit zien we in deze grafiek vanaf ongeveer Kerst:

• Tot 6 januari zien we de groep 20-29 jarigen snel stijgen.
• Rond 12 januari zien we een sterke stijging van de leeftijdsgroepen tussen 10-19 jaar en 0-9 jaar.
• De leeftijdsgroep tussen 30-49 jaar zien we een geleidelijke stijging van de aantallen die qua vorm sterk lijken op het gemiddelde.
• De leeftijdsgroepen boven de 60 jaar zijn heel geleidelijk aan het stijgen.
• De leeftijdsgroep tussen 50-59 jaar is wel duidelijk gestegen, maar minder dan de groep onder de 50 jaar.
• Rond 27 januari zien we een soort dipje, sinds 3 februari zien we bij de meeste leeftijdsgroepen een duidelijke daling.
• De groep tussen de 20-29 jaar is tussen 6-21 januari min of meer gestabiliseerd en daarna is die weer fors gestegen.

Deze trends zijn beter te begrijpen door de ontwikkelingen in zes GGD-gebieden te laten zien. Nu volgen er zes grafieken:

De verschillen in patronen zijn groot.

Dat hangt natuurlijk mede samen met het verschil in bevolkingssamenstelling en de manier van leven (die is in Amsterdam anders dan in Drenthe). Maar ook weten we dat in Amsterdam Omikron als eerste snel ging verspreiden.

Belangrijk is te beseffen dat de y-as per grafiek anders is. We hadden de grafiek per leeftijdsgroep ook per 100.000 uit die groep kunnen laten zien. Maar om goed te zien hoe iedere leeftijdsgroep het totaal beïnvloedt, is dat in het kader van dit artikel niet gewenst.

Als je de grafieken van boven naar beneden bekijkt, dan is goed te zien hoe de groene lijn (20-29) van steeds minder belang wordt en de gele (+ blauwe) lijn steeds belangrijker in relatie tot het totaal (de zwarte gestippelde lijn). Goed valt te zien dat de ontwikkeling van het totaal sterk bepaald wordt door de groep onder de 20 jaar. Dus de schoolgaande jeugd. Alleen in de eerste 10 dagen van 2022 was de groep tussen de 20-29  jaar dominant. Dat hangt vooral samen met de periode van feesten rondom Oud en Nieuw.

In de grafiek is ook goed terug te vinden dat rond 25 januari de regels voor de scholen zijn aangepast. Zoals het naar huis sturen van de leerlingen, quarantaine en testen.

De cijfers lijken ook beïnvloed te zijn doordat steeds meer mensen sneltesten thuis zijn gaan doen. En vervolgens, ten behoeve van een herstelbewijs, zich bij de GGD lieten testen. Het percentage positieve testen van hoger dan 60%, waar we inmiddels op terecht zijn gekomen, laat dat ook zien. Meer dan 70% van alle positieve testen komt inmiddels van die groep vandaan.

Boven de 60 jaar

Wat dit overzicht ook goed laat zien is dat die sterke stijgingen bij de groep boven de 60 jaar niet tot forse stijgingen hebben geleid van het aantal positieve testen.

Dat is tegen de verwachting in, die het RIVM en de modelleurs hebben gebruikt.

Nu zou je kunnen zeggen dat die ouderen dus beter beschermd waren (via de booster) of dat ze zorgden niet in contact te komen met jongeren.

Wel weten we uit onderzoek uit Engeland dat de kans voor een geboosterde om geïnfecteerd te raken minimaal net zo groot is als van iemand die niet geboosterd of niet gevaccineerd is. (Dat staat buiten de constatering dat tussen 2 weken en enkele maanden na de vaccinatie, althans bij Delta, de kans om met een ernstige versie van Covid-19 in het ziekenhuis te belanden kleiner is dan als je niet gevaccineerd bent).

Alternatieve verklaring

Vanuit onderzoek via Peil.nl echter is er ook een andere, zeer belangwekkende verklaring. Zelfs degenen die positief getest zijn hebben voor meer dan 50% geen of amper symptomen (zoals een lichte verkoudheid).

Er zijn onder de bevolking meervouden van de positief getesten, die wel zijn geïnfecteerd maar doordat ze niet wisten dat ze Covid-19 hadden, hebben ze zich niet getest.

Dus degenen die naar de teststraten geweest zijn, zullen geen goede afspiegeling zijn geweest van de echte ontwikkeling van het virus binnen de samenleving.

De volgende groepen zullen relatief meer zijn gegaan:

• Degenen die dat moesten/wilden in relatie tot contacten die ze hadden gehad met mensen die positief getest waren of in relatie tot de quarantaine regels.
• Degenen die via een positieve test een QR code kregen voor een periode van  – inmiddels – zes maanden, die ze anders niet hadden gehad. Omdat ze niet gevaccineerd waren of te lang geleden.
• Degenen die via die positieve test zichzelf konden vrijwaren van een booster, die ze niet graag wilden.

De volgende groepen zullen relatief minder zijn gegaan:

• Degenen die dachten dat de kans dat ze nog besmet zouden raken klein was, doordat ze geboosterd waren of recent positief waren geweest.

Juist omdat Omikron meer mensen  zonder symptomen laat of met hele milde symptomen en omdat de QR-code nog een belangrijke rol speelt zowel in Nederland als bij reizen naar het buitenland, is de groep positief getesten een slechtere vertegenwoordiging van hoe het virus in Nederland rondgaat dan bij Delta.

Als u zich dat moeilijk kunt voorstellen, nodig ik u uit u voor te stellen dat op 1 januari de QR-code in Nederland was afgeschaft. Ik schat in dat circa 2/3e deel van de sneltesters, die nu wel naar de GGD kwamen, dat niet gedaan zouden hebben. Niet alleen zou dat ervoor zorgen dat op dit moment het aantal positief getesten bij de GGD 35% a 40% lager geweest zou zijn, maar ook dat de dagcijfers na 1 december minder snel waren gestegen en vervolgens eerder gedaald.

Hoe interessant ik die grafieken vind met name door de verschillen tussen die zes afzonderlijke regio’s, ze zeggen weinig over de ontwikkelingen van het virus in Nederland en nog minder over de druk op de zorg.

De steeds kleinere waarde van deze cijfers

Al dit bovenstaande laat zien dat de cijfers zelf en de interpretatie ervan zo bepaald worden door andere factoren, dat het maar een heel beperkt beeld geeft van de ontwikkeling van het aantal infecties. En dat het ook verder bijna niets zegt over de zorgdruk. Dus laten we met het bijhouden en publiceren van die cijfers stoppen. Alle maatregelen afschaffen. En zeker niet nog de QR-code handhaven, want niet alleen beschermt deze nergens tegen, de cijfers worden daardoor ook nog op een niet nader kwantificeerbare manier vervormd.

Mede op basis hiervan besluiten wij geen Dagcijfers meer te publiceren. En in plaats daarvan alleen nog een artikel op die plek te publiceren, als er ten aanzien van de getalsmatige ontwikkelingen iets interessants te melden is, of RIVM en/of de media -zoals vaak is gebeurd- met cijfers aan de haal gaan.

U heeft zojuist gelezen: Cijfers over positieve testen veelzeggend!

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Steun onze site met af en toe een (kleine) donatie. Klik hier.