Wat is er aan de hand met de geboortecijfers?

Opmerkelijke dalingen

In een aantal landen zien we opmerkelijke geboortedalingen vanaf ergens begin 2022 t.o.v. de jaren ervoor.

Tijdens de eerste 5 maanden zijn er 12% minder kinderen geboren in Duitsland dan in de eerste 5 maanden van 2021.  In Taiwan zijn in mei en juni ruim 20% minder kinderen geboren dan het jaar ervoor. In Nederland is de daling in de eerste 5 maanden 6% ten opzichte van het vorige jaar. Ook in Zwitserland en Zweden zien we dergelijke dalingen over de eerste 4 maanden.

Deze grafiek over Zwitserland kwam ik ergens tegen:

Samenhang

In die landen waar de daling te zien is, lijkt er een samenhang te zijn met het moment van uitrol van de vaccinatie bij de bevolking onder de 50 jaar (rond maart – juni 2021 in de meeste landen). En ik zie al op diverse plekken de conclusies getrokken worden dat die daling (mede) komt door dat vaccineren.

Nu hebben we met z’n allen maar al te goed geleerd in de afgelopen twee jaar dat het vaak moeilijk is om het oorzakelijk verband vast te stellen tussen twee rijen cijfers die tegelijk stijgen of dalen. Maar het is zeker van belang om op zoek te gaan naar een harde verklaring. Want te vaak worden er -van alle kanten- op een gemakzuchtige wijze verklaringen gegeven voor de ontwikkeling van cijfers. (Denk bijvoorbeeld aan de verklaringen voor oversterfte die worden gegeven).

Een nadere analyse

Nu ben ik van de data-analyse en dit soort cijfers en grafieken triggeren mij om na te gaan wat er aan de hand zou kunnen zijn. Niet dat er dan een onomstotelijk bewijs uitkomt, maar het geeft wel een indruk of dat wat het in eerste instantie lijkt te zijn, ook werkelijk is.

Op twee manieren heb ik die vraag benaderd: namelijk hoe die situatie is wereldwijd en hoe de situatie is in Nederland.

Wereldwijd

Op Twitter volgt @birthgauge de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van de geboortes. Regelmatig maakt hij updates van de ontwikkelingen. Dit is zijn laatste overzicht. Daarbij wordt 2022 vergeleken met 2021 op basis van het aantal maanden waarover de cijfers binnen zijn.

Hoewel er dus landen zijn met dalingen van meer dan 10% t.o.v. dezelfde maanden van 2021 zien we ook landen waar de cijfers zijn gestegen, waaronder België, Frankrijk, Spanje en Portugal. En in die landen is er toch ook sprake geweest van grote aantallen vaccinaties onder de bevolking. Hoewel ik die cijfers per geslacht en leeftijdsgroep niet ken. Uit onderzoek via Peil.nl in Nederland bleek dat er onder vrouwen in de vruchtbare leeftijd meer aarzeling was om zich te laten vaccineren dan mannen in de vergelijkbare leeftijd. Van de vrouwen tussen 18 en 45 jaar was in oktober 2021 27% niet gevaccineerd en bij de mannen in dezelfde leeftijd was dat 14%.

Daarbij dient ook nog bedacht te worden dat er in de meeste landen in Europa een licht dalende trend is van de geboortecijfers per jaar. Zo werden 20 jaar geleden in Nederland nog rond de 200.000 kinderen geboren. In 2020 was dat nog maar 168.0000. Een daling van iets meer dan 1% per jaar.

Toch zien we in nogal wat Europese landen cijfers van meer dan 5% over de eerste 3 tot 5 maanden van 2022 t.o.v. 2021.

Nederland

Voor Nederland zijn via CBS de geboortecijfers per maand beschikbaar. 

Ik heb een aantal grafieken gemaakt om te kijken of we de 6,1% daling, die we in de eerste 5 maanden van 2022 zien, wellicht kunnen verklaren.

Daarbij is het belangrijk om te beseffen dat er over de verschillende maanden per jaar een bepaald patroon is. Dit zijn de gemiddelden voor de jaren 2015 tot en met 2020. (Voor het jaar 2020 is er nog amper invloed van Covid-19).

In juli tot en met oktober worden de meeste kinderen geboren. In februari tot en met april dus de minste. Daarbij moet ook mee rekening worden gehouden dat februari gemiddeld 2 dagen minder heeft dan de overige maanden (dat betekent dus 7% minder geboortes, dat zijn er 900 in deze grafiek en daarmee zou februari op hetzelfde niveau liggen als januari).

Per afzonderlijk jaar in deze periode ziet de grafiek er als volgt uit.

Opvallend

Deze grafiek ziet er per maand nogal regelmatig uit. Alleen vallen de jaren 2015 (blauw) en 2016 (geel) t.o.v. elkaar op.  Terwijl het totaal aantal geboortes in die twee jaren maar 1% verschil is te zien dat de gele staaf in de maanden februari tot en met augustus hoger is dan de blauwe en in de maanden januari, september tot en met december is de blauwe staaf hoger dan de gele. Er is dus sprake van een wat andere verdeling van de geboortes over een jaar in 2016 t.o.v. 2015.

We voegen nu 2021 toe aan de grafiek.

Direct valt op dat 2021 vanaf februari hogere cijfers per maand laat zien dan de meeste jaren ervoor. In 10 van de 12 maanden zijn er in 2021 meer kinderen geboren dan in de zes jaar ervoor. Het  totaal aantal geboortes in Nederland in 2021 was 178.000, terwijl dat in de 4 jaren ervoor gemiddeld 169.000 was. Een stijging dus van bijna 6% t.o.v. die cijfers van die vier jaar ervoor.

Voegen we nu 2022 eraan toe en pakken we dan alleen 2020 tot en met 2022, dan zien we dit:

2020 kan hierbij beschouwd worden als een soort gemiddelde van de vier jaar ervoor.

En dan is goed te zien wat er aan de hand is:

• In 2021 waren vanaf februari de geboortecijfers duidelijk hoger dan in 2020 (en dus de jaren ervoor). Dat is dus gemiddeld bijna 6% hoger geweest. Februari 2021 is dus 9 maanden later dan mei 2020. Het ziet er dus naar uit dat het vele thuiswerken wat we zijn gaan doen na half maart 2020 zich niet heeft beperkt tot datgene wat je in het kader van je baan moet doen.
• Vanaf februari 2022 zien we dus cijfers per maand die fors lager zijn dan die – verhoogde – cijfers uit 2021. Ze liggen dicht bij die van 2020. Alleen in april 2022 zien we een cijfer, dat duidelijk lager is dan in april 2020.

Dit patroon wijst er sterk op dat de lagere cijfers in Nederland van 2022 t.o.v. 2021 een soort compensatie zijn van de hogere geboortecijfers in 2021. Die 6% daling in de eerste 5 maanden van dit jaar t.o.v. die van de eerste 5 maanden van het vorig jaar lijkt een compensatie te zijn voor die stijging met 6% van 2021 t.o.v. de vier voorgaande jaren.

Terwijl we in Nederland dus enkele jaren achter elkaar 169.000 geboortes hebben gehad, waren er 178.000 in 2021. Het lijkt er op dat we in 2022 onder de 165.000 komen. Hetgeen een gedeeltelijke compensatie zal zijn van de “extra” geboorten uit 2021.  (Daarbij is het ook een ervaring dat als de economische vooruitzichten een stuk slechter worden en/of er een oorlog is/dreigt de geboortecijfers er ook onder lijden. Dus het effect van de oorlog in Oekraïne en de zorgen om de prijzen en de energie die er sinds eind februari zijn, kunnen aan het eind van het jaar ook negatieve gevolgen hebben voor de geboortecijfers.)

Daarbij dient er nog een opmerking gemaakt te worden.

In Nederland zagen we dus dat 27% van de vrouwen tussen 18 en 45 jaar zich tot oktober 2021 niet had laten vaccineren. Het zou best zo kunnen zijn dat onder degenen van die groep die echt van plan waren om snel kinderen te krijgen dat percentage nog fors hoger was.  Dus ook als er een effect is op de vruchtbaarheid door het vaccineren, dan zou dat in de totaalcijfers nog maar beperkt merkbaar zijn, omdat er zoveel nieuwe moeders waren die zich niet hadden laten vaccineren.

Kijken we nog eens goed naar de grafiek van Zwitserland dan is daar ook te zien dat in de laatste vijf maanden van 2021 de geboortecijfers duidelijk hoger waren dan in de twee voorafgaande jaren. De lagere cijfers in de eerste vier maanden van  2022 zouden ook een compensatie kunnen zijn voor die toename in de tweede helft van 2021.

Conclusie

De bovenstaande analyse van de geboortecijfers in Nederland laat zien dat de duidelijke daling van de cijfers in 2022 vooral of misschien zelfs vrijwel in z’n geheel een compensatie is voor de toename van de geboortes in 2021. Er lijkt geen (of amper) relatie te zijn met de uitrol van de vaccinatie.

Het al dan niet vaststellen of de vaccinaties de vruchtbaarheid van vrouwen heeft beïnvloed kan niet vanuit deze cijfers bewezen of onderbouwd worden.

Natuurlijk is het heel belangrijk om die ontwikkelingen in de diverse landen goed te blijven volgen, maar de snelle conclusies van een sterke samenhang tussen vaccinaties en daling geboortecijfers kunnen niet getrokken worden.

Klik hier voor (af en toe) een kleine donatie. Dank u wel.