De stikstofcrisis is het meest typerende voorbeeld van de onmacht van de Nederlandse politiek. Langzaam komt meer naar de oppervlakte hoe we één en ander over onszelf hebben afgeroepen. En de onmacht om het op te lossen met alle gevolgen van dien voor alle betrokkenen en de natuur. Ik kwam een goed overzicht tegen hoe we in deze situatie beland zijn. Het heeft veel overeenkomsten met hoe de overheid geopereerd heeft bij de Coronacrisis, de toeslagencrisis en Groningen.
Lees volledig artikel: Stikstofproblematiek als ultiem voorbeeld van onze bestuurlijke onmacht
Stikstofproblematiek als ultiem voorbeeld van onze bestuurlijke onmacht
De Nederlandse kwaal
In de afgelopen jaren kwamen twee belangrijke bestuurlijke misstanden in het kwadraat naar boven: de toeslagenaffaire en de Groningse aardbevingen ten gevolge van gaswinning. Ik noem het misstanden in het kwadraat omdat de problemen ontstonden door het opereren van de politiek en de uitvoeringsinstanties. Maar ook nadat de misstanden waren geconstateerd en erkend zijn er grote problemen bij het corrigeren van wat burgers is aangedaan. Ondanks dat men vele keren verklaart dat men de slachtoffers zal compenseren en misstanden zal herstellen, lukt het maar niet om dat enigszins soepel te laten gebeuren, waardoor de meeste betrokkenen nog een keer het slachtoffer zijn.
Maar het zou me niet verbazen als ergens in de toekomst wordt vastgesteld dat wat er nu gebeurt rondom de stikstofproblematiek een misstand is met nog veel grotere consequenties dan die andere twee. En wat het geheel nog eens extra dramatisch maakt: de overheid heeft het blijkbaar volledig over zichzelf afgeroepen. De alom gerespecteerde professor Louise Fresco maakt dit in dit videofragment van een praatprogramma uit België heel duidelijk.
Het gevolg van die Nederlandse aanpak is dat er een groot scala aan problemen is ontstaan, die het goed functioneren van onze samenleving in de weg is gaan staan. Met mede als gevolg dat de politieke problemen in Den Haag bijna per dag toenemen. En de polarisatie in de samenleving verder ook.
De kern van de problemen bij alle drie deze crises is dat degenen die het beleid maken en het beleid in wetten en regels vaststellen, weinig tot geen kennis hebben van wat zich in de praktijk afspeelt. En dat daardoor de doelen die men heeft gesteld niet alleen niet gehaald worden, maar dat het zelfs een tegengesteld resultaat heeft. En als men vervolgens probeert een oplossing te vinden voor de door deze aanpak veroorzaakte problemen, dan volgt men dezelfde top-down weg die de problemen alleen maar ingewikkelder maakt.
De verstikkende stikstofcrisis
Eind december 2021 las ik een column van Ronald Plasterk. In mijn herinnering beschreef hij precies datgene wat er nu aan de hand is. De door Nederland gekozen aanpak van de bescherming van de Natura-2000 gebieden, met een centrale rol voor de Stikstofuitstoot en hele scherpe grenzen, verschilde sterk van die van andere landen en zou tot grote problemen leiden. Ik nam het toen als kennisneming aan, maar inmiddels zien we dat hij groot gelijk had en dat we ons daarmede in een enorme crisis hebben gemanouvreerd met allerlei zeer schadelijke effecten. Waarvan we nu nog maar een deel kennen.
Evenals bij Groningen en de toeslagen is het te verwachten dat die problemen ook niet snel en goed pragmatisch worden opgelost, maar dat één en ander alleen nog maar ingewikkelder en complexer wordt.
Een prima uitleg
Afgelopen zondag was de wetenschapsjournalist Arnold Jaspers bij WNL op Zondag om naar aanleiding van zijn boek “De Stikstoffuik” daarover te praten. Fascinerend was daarbij om te zien hoe Henk Kamp, die daarbij aanwezig was, daarop toen reageerde. Het was een perfecte illustratie van de tegenstelling die ik hierboven beschreef. De praktijkman en de vleesgeworden Haagse bureaucraat.
Maar waarom ik dit artikel ook schrijf is wat er daarna gebeurde. Een journalist van Trouw, Lukas van der Storm, schreef een uitgebreide reactie op Twitter, waarbij hij de kern van de problematiek overzichtelijk en kort uitlegde. Aan het begin had hij kritiek op Arnold Jaspers, maar uit de reactie die eronder stond bleek Arnold Jaspers de inhoud van de reactie vrijwel volledig te delen en de kritiek betrof meer de wijze waarop het item was ingeleid dan wat Arnold Jaspers gezegd of bedoeld had.
Omdat ik die uitleg zo duidelijk vond, treft u die hieronder aan. Heel leerzaam om te lezen. Wel jammer dat ik zoiets niet van hem in zijn eigen krant Trouw heb gelezen. En ook De Volkskrant en NRC hebben een vergelijkbaar artikel ook niet geplaatst.
Met nog een belangrijke aantekening. Ook hier is weer met modellen gewerkt en niet specifiek met de situatie in en rondom een bepaald natuurgebied.
Het is verwonderlijk hoe makkelijk de overheid tijdens de Coronaperiode op heel korte termijn maatregelen nam, maar dat men blijkbaar nu niet in staat is om iets te ondernemen om ons uit deze grote impasse te laten ontsnappen, terwijl toch de basisdoelen van Natura 2000, zoals ze in 2010 werden geformuleerd, worden behaald. Wat men blijkbaar niet begrijpt, is dat deze crises de fundamenten van onze samenleving steeds meer aantasten en dat we op deze manier verder aanmodderen wat zeker tot grote ongelukken zal leiden.
U heeft zojuist gelezen: Stikstofproblematiek als ultiem voorbeeld van onze bestuurlijke onmacht.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Blijf onze site steunen met af en toe een kleine donatie. Klik hier.
