Het schijnheilige framing- en shamingproces blootgelegd

Leestijd: 11 minuten

Het schijnheilige framing- en shamingproces blootgelegd

(Dit artikel is geupdate met informatie van een artikel in het FD op 24 mei). 

Samenvatting

De bevindingen die elke goede en integere onderzoeksjournalist had kunnen vaststellen:

1. De patenten van Plasterk maken NIET gebruik van de database van Jan Koster van het Amsterdam UMC.  Het maakt gebruik van het Amerikaanse TCGA (The Cancer Genome Atlas Program)
2. Plasterk kreeg begin 2019 een brief van de directeur van het UMC waarin hij aangaf geen aanspraken te maken op aandelen van het nieuwe bedrijf van Plasterk of op zijn IP of octrooien.
3. Bij de deal met het Duitse bedrijf heeft Plasterk zelf maar een fractie gekregen van de 32 miljoen.
4. De – futiele – aangifte dat bij de jaaropgave van 2022 bij de KVK valsheid in geschrifte was gepleegd was door een advocaat gedaan die bestuurslid was van de club “Stop Wilders NU’.  Een aangifte die trouwens hooguit tot een boete had kunnen leiden van enkele honderden euro’s, te betalen door het bedrijf.

En dan nu het hele verhaal:

De “zwendel” van Plasterk

Vanmorgen stond in de column van Marcia Luyten in De Volkskrant, waarbij ze boos was over de BTW-verhoging van kranten en boeken: “kranten scheiden waar van onwaar en doen onderzoek naar de zwendel die Ronald Plasterk het Torentje heeft gekost” (de zwendel vetgedrukt door mij).

Het was één van de vele uitingen over Ronald Plasterk, die ik de afgelopen dagen in de media (en bij “Even tot Hier”) ben tegengekomen. Op zijn minst was Plasterk een grote ritselaar, maar veel steviger termen waren niet van de lucht.

Juist als je je echt verdiept in het onderwerp dan besef je hoe schaamteloos het hele proces is geweest door de diverse media. Het ging om de beschadiging van Plasterk, die, bleek in december, een dusdanige relatie te hebben met Wilders dat hij informateur werd, en onlangs zelfs als premier-kandidaat opdook. Dus dan word je automatisch aangeschoten wild.

Ik doe dit mede geholpen door mijn ervaringen uit het bedrijfsleven (meerdere bedrijven opgericht, meerdere bedrijven geleid), ben CEO geweest en voorzitter van de RvC van beursgenoteerde bedrijven, iemand die zelf in de VS een patent heeft gevestigd (en daar trouwens niets mee verdiende), en zijdelings betrokken geweest bij een startup die een medicijn ontwikkelde tegen virussen/kanker. Vanaf 2018 heb ik de zakelijke ontwikkelingen van het bedrijf van Plasterk gevolgd.

Maar ook ben ik ervaringsdeskundige vanaf de zeventiger jaren hoe journalisten te werk kunnen gaan als ze een bepaald negatief beeld van je willen schetsen (zoals begin 2021, omdat ik de gore moed had gehad om te stellen dat het coronavirus zich door de lucht verspreidde).

Lessen uit het bedrijfsleven

Mijn ruime ervaring in het bedrijfsleven heeft me geleerd (en ik vermeld alleen de punten die relevant zijn voor dit onderwerp):

• Als je na een aantal jaren terugkijkt op besluiten die er genomen zijn door een ondernemer, dan wordt niet onderkend in welke setting die besluiten genomen werden. Welke obstakels er overwonnen moesten worden. Financiers die gezocht moesten worden. Welke eisen er gesteld werden om je plannen te laten slagen. Het is vaak een achtbaan, waar succes niet gegarandeerd is en de mislukking op de loer ligt. Je kan ook met nieuwe zakenrelaties te maken krijgen, die niet zuiver op de graat zijn, maar dat besefte je op dat moment niet. Het is dan heel makkelijk om op bepaalde detailpunten kritiek te hebben vanuit de kennis van nu. Maar dan misken je hoe  het proces is verlopen en welke kennis en mogelijkheden je op het moment van besluiten had.
• Vooral als je succes hebt en veel geld hebt verdiend dan loop je het risico dat bepaalde mensen proberen een deel van dat geld te bemachtigen door te stellen dat ze bewust zijn misleid of bedrogen.
• Adviseurs/deskundigen zeggen vaak tegengestelde dingen. Kortom: voor ieder standpunt kan je een deskundige vinden.
• Aan een aanvraagproces voor een patent worden duidelijke eisen gesteld. Het is een arbeidsintensief en kostbaar proces en succes is niet gegarandeerd.
• Als je een medicijn op de markt wil krijgen is daar heel veel geld voor nodig met name voor de diverse klinische testen (om bijwerkingen te ontdekken en de werking te bepalen). Dat is niet mogelijk zonder een farmaceut. Die stappen in zodra wat je doet als kansrijk wordt onderkend en men koopt dan de initiaitefnemers en de investeerders – soms met heel veel geld – uit. Een patent is daarbij cruciaal anders wordt er niet geïnvesteerd.
• En als een journalist een negatief artikel over jouw prestaties wil schrijven dan pakt hij losse componenten en rijgt die tot een eigen verhaal aaneen. Meestal nog geholpen door mensen die nog een appeltje met je te schillen hebben.

Plasterks Startup en Patenten

Kort na zijn aftreden als minister in 2017 ging Plasterk werken bij MyTomorrows. Dat was een bedrijf dat uitbehandelde patiënten hielp om toegang te krijgen tot geneesmiddelen die nog in de ontwikkelingsfase waren of nog niet in bepaalde landen geregistreerd.

In 2018 richtte hij met een aantal partners het bedrijf Frame Cancer Therapeutics op. Dat bedrijf is erop gericht gepersonaliseerde kankermedicijnen te ontwikkelen. In september 2018 gaf hij aan Het Parool een interview om te vertellen wat hij wilde gaan doen.

Gepersonaliseerde medicatie betekent dat iedere patiënt een eigen medicijn krijgt. De genetische mutaties die aan de basis staan van bijvoorbeeld alvleesklierkanker verschillen per patiënt. Daarom zullen patiënten specifieke antigenen krijgen, waarmee het eigen immuunsysteem de kankercellen bestrijdt en opruimt. “Ik voorzie dat in de toekomst iedere patiënt een eigen, unieke vaccinatie krijgt,” zegt Plasterk.

Hij werd ook onbezoldigd hoogleraar ‘novel strategies to access to therapeutics’ bij de Universiteit van Amsterdam.

In de zomer van 2018 deed hij een provisorische patent-aanvraag, die de basis was voor zeven (!) patenten, die in juni 2019 werden gefiled. Het betreft steeds een andere kankersoort. Een gebruikelijk proces, omdat medicijnen getest en goedgekeurd worden voor een specifieke aandoening, dus bijvoorbeeld “borstkanker” en niet voor “kanker” in het algemeen.

Per patent zijn alle documenten terug te vinden. Dit is van het eerst ingediende patent.

Dit is de essentie (in lekentermen):

Het maken van een kankervaccin voor een specifiek persoon. Dat gebeurt door te identificeren welke specifieke kenmerken de belangrijkste bouwstenen van het immuunsysteem van die persoon hebben om met een vaccin/geneesmiddel in te spelen op de krachtigste daarvan om de kanker die in dat individu is aangetroffen te kunnen bestrijden.

Het is precies datgene wat Plasterk al vertelde in zijn interview in Het Parool in 2018.

Patenten registreren is een heel kostbare en tijdrovende operatie. Maar daarnaast ben je als bedrijf hard bezig om je patent om te zetten in één vaccin dat toegelaten wordt om aan patiënten te geven. Daarbij moet je door allerlei zeer gereguleerde tijdrovende en kostbare processen heen

Dus naast het wetenschappelijke werk wat Plasterk deed in zijn bedrijf, was hij ook hard bezig om financiers te vinden voor zijn bedrijf om uiteindelijk het vaccin op de markt te krijgen. Dat vraagt heel veel tijd en heel heel veel miljoenen.

Uit het artikel in het FD blijkt dat tussen de start van het bedrijf en de overname uiteindelijk 25 personen in het bedrijf hebben geïnvesteerd. In totaal 5 miljoen. Ook Plasterk heeft dat gedaan in het begin. Hij heeft een extra hypotheek genomen.

In het artikel staat niet hoeveel procent van de aandelen Plasterk nog had bij de verkoop van het bedrijf. Maar op basis van de informatie uit het FD  schat ik dat dit 20% is of minder.

Wel is het kenmerkend voor Plasterk wat hij eind 2019 vertelde in een interview met FD.

De rol van de Universiteit en Jan Koster

Bij het Amsterdams UMC heeft microbioloog Jan Koster in twee decennia een omvangrijke database opgebouwd, R2, met enorme hoeveelheden biologische gegevens. Wetenschappers van over de hele wereld gebruiken die database om verbanden te leggen, om zo nieuwe manieren te vinden om kanker te bestrijden. Dat kan kosteloos. Koster is niet geïnteresseerd in geld verdienen en stelt de database open voor iedereen.

Vanuit de insteek die Plasterk heeft gekozen schrijft hij in april 2019 samen met Jan Koster een artikel in Nature. Daarin wordt een analyse beschreven van 10.000 tumoren waarbij specifieke patronen worden gevonden bij een bepaald deel, die een cruciale rol kunnen gaan spelen bij een vaccin (in het verlengde van wat Plasterk een jaar eerder in Het Parool had beschreven). In dat artikel, dat in oktober 2018 was ingediend staat expliciet datPlasterk een patent  aanvraag had lopen.

Jan Kosters interesse is in het up-to-date houden van zijn datebase. Plasterk wil die vaccins gaan maken voor die patiënten. Als je die laatste weg wil ingaan is het noodzakelijk dat je je vinding patenteert, omdat anders niemand jouw vele werk wat je moet doen om een geneesmiddel op de markt te kunnen brengen, zal financieren. Het moet namelijk op allerlei manieren uitgetest worden (op de werking en de veiligheid/bijwerkingen). En een conservatieve schatting is dat dit per geneesmiddel minimaal 10 miljoen euro kost. En dit betreft dus 7 patenten voor 7 verschillende kankers.

Zakelijk traject

Universiteiten kunnen en willen dat zakelijke traject niet ingaan. Enerzijds omdat ze primair met het wetenschappelijke werk bezig willen zijn, en anderzijds omdat er ook vele kansen van mislukking zijn en dan het vele geïnvesteerde geld verloren gaat. (Als het geneesmiddel niet werkt of bijwerkingen heeft dan gebeurt dat).

Maar als je de patentaanvragen van Plasterk bekijkt dan wordt er niet gewerkt met de database van Jan Koster, maar met het Amerikaanse TCGA (The Cancer Genome Atlas Program). Een database die voor iedereen te gebruiken is. Iets wat in de artikelen van Bas Haan en zijn toelichtingen in de media volledig anders wordt geponeerd.

Dit is een fragment uit de patentaanvraag waaruit blijkt dat met die Amerikaanse database gewerkt werd:

Maar nog erger dan het geven van het valse beeld van de artikelen over het gebruik van de Nederlandse database is het negeren van een brief, die door de directeur van het AMC geschreven is aan Plasterk, toen hij rond de jaarwisseling 2018-2019 met zijn bedrijf begon.

In die brief staat dat hem veel succes wordt gewenst en dat het AMC geen aanspraken maakt op aandelen van het bedrijf en/of  IP of octrooien die Plasterk of zijn collega’s zouden gaan verwerven. Dat was toen men al wist dat Plasterk zou gaan starten met het aanvragen van de patenten (hetgeen zes maanden later formeel gebeurde, maar een lange aanloopprocedure kent).

Een cruciale brief die, noch in NRC of op andere plekken wordt vermeld, en die het hele verhaal over Plasterk en zijn “zwendel” of gebrek aan integriteit onderuit haalt!

Vervolgens is Plasterk hard aan de slag gegaan om iets wat nog maar een idee was, tot een geneesmiddel te ontwikkelen.  Geldschieters gezocht, allerlei verdere ontwikkelingen gedaan in het verlengde van het patent.

De waarde van het bedrijf was niet zozeer het patent. Het was in alles wat ze daarna hebben gedaan, met het patent als startpunt en als manier om het opgebouwde intellectuele eigendom te beschermen. De enige manier, zoals gezegd, om te zorgen dat het geneesmiddel ook echt op de markt zou gaan komen, omdat dit de voorwaarde is waarop farmaceuten het bedrijf overnemen en het product naar de markt kunnen gaan brengen. Dat patent is daarbij dan cruciaal.

De overname

Tot juni 2022 is er 5 miljoen in Frame geïnvesteerd door 25 investeerders. Ook Plasterk had zelf geld in het bedrijf geïnvesteerd.  Geld die men kwijt was geraakt als er geen nieuwe investeerders zouden komen in een volgende investeringsronde of door een overname. 

Begin 2022 was het Duitse bedrijf Curevac blijkbaar erg gecharmeerd van wat Plasterk aan het doen was en die heeft vervolgens het bedrijf overgenomen, inclusief dus de patenten. 16 miljoen voor de aandeelhouders en 16 miljoen als er bepaalde mijlpalen gehaald gaan worden. (Want er kan onderweg nog steeds wat mis gaan). Dit is het persbericht toen. 

Besef dat bij een dergelijke deal het gebruikelijk is dat er – voor een groot deel – in aandelen wordt betaald. En dat er dan ook nog restricties kunnen zijn, wanneer die verkocht mogen worden. Op dat moment stond de prijs van Curevac op ongeveer 16 dollar. Maar de originele aandeelhouders mochten pas na 6 maanden verkopen, toen stond de prijs op 10 dollar. 

Ik weet niet hoeveel aandelen Plasterk op dat moment nog in het bedrijf had (het zou me verbazen als het nog meer dan 20% zou zijn). De aandelen van Curevac mochten pas na een half jaar verkocht worden. Toen was de prijs nog maar 10 dollar. (Inmiddels is de prijs 4 dollar).

Dat betekent dus dat de 25 aandeelhouders ruim 10 miljoen hebben ontvangen terwijl ze 5 miljoen hadden geïnvesteerd. Dus de winst van 5 miljoen moest verdeeld worden over die 25 aandeelhouders.

Vaccins op de markt

Ik denk dat deze overname zowel voor Plasterk als voor kankerpatiënten geweldig nieuws was. Want op deze manier de kans vergroot dat die vaccins voor kankerpatiënten ook echt op de markt zouden gaan komen. Want alleen met behulp van een kapitaalkrachtig en ervaren farmaceutisch bedrijf is dat in de wereld van vandaag mogelijk. Plus dat extra inspanningen om nieuwe investeerders te vinden kon gestaakt worden.

Wel hebben de 25 aandeelhouders nog een kans om tot een maximum van 16 miljoen te krijgen als bepaalde mijlpalen worden gehaald (ik neem aan dat dit te maken heeft met het op de markt komen van het vaccin). Wat ik ook niet weet is of de deal in cash was of in aandelen. In het laatste geval is er ook nog het risico van de daling van de waarde in aandelen. (Hoewel als het geneesmiddel op de markt komt dan de aandeelprijs wel fors zal stijgen). 

Plasterk was nog tot eind 2023 betrokken bij dat bedrijf en inmiddels is dat Duitse bedrijf bezig om de weg te vervolgen die Plasterk was ingeslagen. Het bedrijf bestaat nog, maar dan met de naam Curevac B.V. Volgens Linkedin zijn er nu 11 medewerkers.

Dit is een proces dat regelmatig wereldwijd gebeurt. Een private startup met verbintenissen tot de universiteit, die extern gefinancierd wordt, wordt overgenomen door een grote farmaceut die probeert vervolgens het geneesmiddel op de markt te krijgen  (wat nog veel meer geld en tijd kost).

De ophef

Belangrijk is te beseffen dat, terwijl de overname in de zomer van 2022 geschiedde, er nadien geen enkele ophef over was. Het was namelijk een normale procedure, zoals die ook zo vaak gebeurt. En juist omdat er miljoenen mee gemoeid waren en de overname al in de zomer 2022 in de publiciteit was geweest, is het belangrijk te beseffen dat noch Jan Koster, noch de mensen bij de universiteit aan de bel trokken, dat er iets niet correct was verlopen. Dat konden ze ook niet gezien het feit dat het om een andere database ging en de brief die Plasterk had ontvangen bij de start van het bedrijf van het Amsterdam UMC begin 2019.

Tot anderhalf jaar later. Want toen deed Plasterk iets, wat een deel van de Nederlanders niet welgevallig was. Hij was als PvdA-er bereid om voor Wilders informateur te worden van een nieuw kabinet. Waarbij ook al direct de mogelijkheid langs kwam om de volgende premier te worden.
En laat december 2023 nu net het moment geweest zijn dat de twee journalisten van NRC gingen kijken hoe Plasterk zijn miljoenen had verdiend en of er niet iemand onderweg zich tekort gedaan voelde.

Als je die vraag stelt aan mensen die tegelijk ook niet zo blij zijn met de verkiezingsoverwinning van Wilders (eufemistisch gezegd) dan weet je wat je onderweg kunt krijgen. Mensen die zeggen, dat Plasterk op een slimme/achterbakse manier, zich kennis van anderen heeft toegeëigend om zichzelf te verrijken. En dat presenteer je dan zo in de krant en bij OP1 (op de avond van het akkoord nota bene vond OP1 het opportuun om Bas Haan uit te nodigen), zodat iedereen wel moet denken dat Plasterk een ritselaar is en ethisch onverantwoord handelde. Iemand die zich keihard inzette om een bijzonder kankervaccin van de grond te tillen. En dat presenteer je dan zo dat Marcia Luyten dat in De Volkskrant als “De zwendel van Plasterk” benoemt.

Aangifte valsheid in geschrifte

En als goede illustratie om te zien hoe infaam NRC en De Volkskrant hiermee bezig waren betreft het “nieuws” dat zaterdagavond werd gebracht. Nieuws dat toen De Volkskrant het bracht ze dat expliciet op X zette en een journalist van NRC bij Buitenhof zondag vermeldde. “Er was een aangifte van valsheid in geschrifte” tegen Plasterk gedaan t.a.v zijn jaarverslag 2022, zei ze.

Op twee punten is dat werkelijk de limit:

• Het betreft de deponering van het jaarverslag waar volgens de advocaat een aantal zaken niet goed waren gegaan. Het betrof de bedrijfsclassificatie en een aantal functionarissen, die later in dienst waren gekomen dan in het jaarverlag stond. Ik heb dat jaarverslag bekeken en dat was er net één van de overgang naar het Duitse bedrijf. Ik kan niet eens beoordelen of de bevindingen van die advocaat juist zijn, maar de omschrijving “futiel” die Plasterk gaf, is nog te veel eer.
• Als je echter gaat kijken naar advocaat Sarolea die de aanklacht heeft gedaan en die met NRC en anderen heeft gedeeld, dan zie je het volgende uit 2011:

Hij was bestuurslid van Stop Wilders Nu!

Nu mag iemand doen wat hij wil. Ook als advocaat. Maar wat NRC en De Volkskrant (en ook Buitenhof) niet hadden mogen doen is dit zomaar als nieuws brengen. Te futiel en door een persoon met een duidelijke wrok jegens Wilders en dus een eigen agenda. (Die blijkbaar parallel liep aan die van NRC en De Volkskrant).

Maar dit plaatste De Volkskrant zondagochtend op X wel.

En tijdens Buitenhof vertelde NRC-politiek duider Lamyae Aharouay ook dat er in haar krant stond dat er aangifte tegen Plasterk was gedaan wegens valsheid in geschrifte.

Ik moet bekennen dat ik bijna overgaf toen ik dinsdagochtend bij het mediadeel van Spraakmakers op Radio1 de schijnheiligheid hoorde van de journalisten in het mediaforum die pretendeerden dat het allemaal niet met Plasterks potentiële premierschap te maken had. Het was prima journalistiek onderzoek geweest. Gemakshalve werd ook even de aangifte wegens valsheid in geschrifte vergeten.

En dat zijn dus media die zichzelf de titel “kwaliteitsmedia” toe-eigenen…

U heeft zojuist gelezen: Het schijnheilige framing- en shamingproces blootgelegd

Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube

Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.