Het GGD datalek verblindt ons zicht op de Britse mutant

Leestijd: 4 minuten

Het grote datalek

Op 25 januari 2021 werd bekend dat er een groot datalek was bij de GGD. Alle informatie, inclusief BSN-nummer, van degenen die getest waren bij de GGD was toegankelijk voor medewerkers en buitenstaanders. Het kwam groot in de media.

Uit de cijfers van het aantal getesten per dag en positief getesten per dag is op te maken dat dit een tijdje een fors effect had op de bereidheid van mensen om zich te laten testen. Daardoor was in de week van eind januari de daling van het aantal positief getesten een overschatting van de werkelijke omvang van de daling toen. Daarentegen zijn de cijfers van de afgelopen week, zoals die morgen door het RIVM worden gerapporteerd een onderschatting van de daling van afgelopen week.

Juist omdat de cijfers met argusogen worden gevolgd met betrekking tot de impact van de stijging van de Britse variant, is het van groot belang om het effect van die bereidheid van mensen om zich te laten testen zo goed mogelijk vast te stellen. Zodat er een zo zuiver mogelijk beeld komt van de ontwikkelingen.

De dagpatronen

Door de cijfers van de GGD per dag te vergelijken, is het mogelijk om het effect van dat datalek op de testbereidheid vast te stellen. Besef daarbij dat aangenomen wordt (en Lansingerland heeft dat bevestigd) dat niet iedereen die besmettelijk is zich – om welke reden dan ook – laat testen. De schatting is dat in werkelijkheid circa drie keer zoveel mensen per dag worden besmet.

In de grafiek hieronder staat met een zwarte lijn afgezet het gemiddeld aantal uitgevoerde testen per dag in de week tussen 5 oktober en 20 december. Dit kan beschouwd worden als het gemiddelde weekpatroon. Op vrijdag zien we een daling t.o.v. de vier dagen ervoor. De daling op zaterdag en zondag is zichtbaar fors. En als er minder getest wordt, neemt het percentage positieve testen wat toe. (Op zaterdag en zondag is het dan bijna 1 procentpunt hoger dan het gemiddelde van de week).

Toen het GGD Datalek bekend werd

De gele en groene lijn betreffen de twee weken voor het bekend worden van het datalek. Dat patroon komt vrij goed overeen met het gemiddelde van het vierde kwartaal. De daling naar het weekend toe is wat scherper dan in het vierde kwartaal. Dinsdag is wat lager dan maandag.

De rode lijn betreft de lijn van de week waarin het datalek bekend werd. In die week valt goed te zien dat er na dinsdag een duidelijke daling optrad van het aantal getesten. Vrijdag was bijzonder laag en de daling naar zaterdag en zondag was minder dan normaal. Besef dat de grote media-aandacht over het lek toen vooral op maandagavond en dinsdag was geweest.

Als we aannemen dat het aantal getesten op maandag en dinsdag nog niet beïnvloed was door het datalek en we kijken naar de rest van de week, dan kan geschat worden dat er circa 20.000 minder mensen getest zijn dan we zouden hebben verwacht op basis van het normale patroon. Dit betekent dat er circa 2300 mensen in die week minder positief zijn getest door het niet komen van die 20.000 naar de GGD-teststraten.

Correctie op de weekcijfers

Het RIVM maakte afgelopen dinsdag bekend dat het aantal positief getesten van 35.000 naar 28.000 was gedaald (-20%). Maar als we die 2.300 nog wel zouden meetellen dan was die daling minder geweest, namelijk  13%. Dat is wat meer in lijn met de daling van 8% van de week ervoor.

Maar wat nog veel belangrijker is: als we die 2.300 in die week erbij zou tellen, dan beoordeel je het patroon van de net afgesloten week anders. Kijk maar eens naar deze grafiek van het aantal positief getesten per dag.

Patroon

Als u naar de zwarte lijn kijkt, ziet u het patroon zoals we het per dag hebben gezien in het vierde kwartaal 2020 tot Kerst. Een vrijwel stabiel aantal positief getesten van maandag t/m vrijdag, en een daling van bijna 20% in het weekend.

Kijk je naar de paarse lijn, dus de week waarin het datalek bekend is gemaakt, dan zie je een patroon van bijna constante daling vanaf maandag. Op vrijdag was die daling het hoogst. Daar zijn naar schatting 1000 minder positief getesten vastgesteld, doordat er circa 9000 mensen minder zijn gekomen.

Kijk je naar de blauwe lijn van de afgelopen week, dan zie je weer het gemiddelde patroon zoals dat in het vierde kwartaal was. Van maandag tot en met vrijdag ongeveer steeds hetzelfde aantal positief getesten en op zaterdag de normale daling.

Maar door het abnormale patroon van de week, waarin het datalek bekend is geworden, zien we op dagbasis een ander patroon. Terwijl het maandag nog circa 500 minder waren dan de week ervoor, zien we op vrijdag dat het er meer dan 500 meer zijn dan de week ervoor. Maar de oorzaak hiervan is, zoals we hierboven aantoonden, dat er zoveel mensen minder gekomen zijn vorige week vrijdag! En niet omdat er een duidelijke stijging van het aantal positieven in het land is.

Dus… Bingo!

Dus als je geen rekening zou houden met het lagere aantal mensen dat zich in de week van de 25e januari heeft laten testen door de ophef rondom het datalek, dan zou je nu zeggen dat het aantal positief getesten deze week stabiliseert (en op vrijdag zelfs gestegen is). Bingo:  ‘de Britse variant rukt op!’.

Als we echter die 2300 niet ontdekte positieve testen in de vorige week wel meetellen, dan zien we deze week nog steeds gemiddeld een daling t.o.v. de vorige week!

Door het slechte weer en het feit dat er zondag helemaal niet is getest, vallen er geen echte conclusies te trekken uit de cijfers die we vandaag en morgen  (en vermoedelijk ook de rest van de week) zullen ontvangen.

De GGD cijfers van zaterdag zijn binnen en daar zien we ook weer een absolute stijging van het aantal positieven (met 150). Maar wel met een percentage positieven dat het laatst zo laag was eind september.

Overschatting

Maar ik vrees dat morgen, als het RIVM met haar weekrapportage komt, bekend wordt gemaakt dat de tweede helft van de afgelopen week stijging heeft laten zien, die samenhangt met de aangekondige opmars van de Britse variant. Terwijl alles erop wijst dat het model van het RIVM de verspreiding van de Britse variant in Nederland eind januari fors overschat en de mate van besmettelijkheid ook.

Als we namelijk wel rekening houden met het minder laten testen in week 4 door het datalek van de GGD dan zouden we serieus kunnen overwegen om de Elfstedentocht, als het weer over 2 weken dat toelaat, ook echt te laten plaatsvinden! Dat leg ik in het andere blog van vandaag verder uit.

U heeft zojuist gelezen: Het GGD datalek verblindt ons zicht op de Britse mutant.

Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.