Verkeerde keuzes zorgen voor forse stijging positief getesten

Leestijd: 8 minuten

De weekcijfers, die gisteren beschikbaar zijn gekomen, geven belangwekkende informatie over de Covid-19 ontwikkelingen in Nederland en de gevolgen van de gekozen aanpak. Daaruit zijn al wel conclusies te trekken, die ik tot nu toe niet in de media gehoord of gelezen heb. Met als gevolg dat een verkeerd beleid wordt doorgezet.

Als je de cijfers goed analyseert, dan zie je dat de oorzaak vooral ligt in het feit dat men op 26 september 2021 veel maatregelen heeft losgelaten, maar die koppelde aan een fout vervangend beleid. Namelijk alle ballen op de Coronatoegangspas en het nalaten van het scheppen van veilige ruimtes.

Hieronder leg ik uit hoe ik tot deze conclusie kom:

1. Vrijwel identieke patronen

Ik bestudeer wekelijks het rapport dat het RIVM uitbrengt en de updates van de grafieken. En deze week zag ik iets, wat ik nog niet eerder gezien heb en grafiek na grafiek eruit springt: De stijgingspatronen zijn overal ongeveer hetzelfde.  

Of je nu kijkt naar de ontwikkelingen naar leeftijd, naar regio of naar de uitslagen van Testen voor Toegang, Je ziet een duidelijke stijging van de positieve testen van ongeveer hetzelfde niveau:

• Bij testen van toegang zijn afgelopen week wederom circa 330.000 mensen getest. Het aantal positief getesten steeg van 338 de voorafgaande week naar 514 = +52%.
  
• In vrijwel alle leeftijdsgroepen en regio’s zien we een stijging van het aantal uitgevoerde testen en een stijging van het percentage positieve testen. Samen leidend tot een stijging van rond 50% van het aantal positieve testen. (De pagina’s 43 tot en met 49 van het RIVM-weekrapport laat dat via grafieken zien).

Forse omslag

Ik vergelijk op dagelijkse basis de GGD testuitslagen met die van exact de week ervoor (zodat het effect van de dag in de week geneutraliseerd wordt). Dan is in de eerste dagen van oktober een forse omslag te merken. De laatste week van september waren de cijfers stabiel t.o.v. de week ervoor. En daarna zien we in de eerste dagen van oktober een plotselinge verandering. Hierbij zien we vanaf 5 oktober:

• Een stijging van bijna 20% van het aantal uitgevoerde testen,
• een stijging van circa 50% van het aantal positieve testen. Het percentage positief getest stijgt van ruim 8% naar ruim 10%.

Die 50% stijging van het aantal positief getesten zien we dus ook terug bij testen voor toegang. Bij de rioolwatermetingen zien we sinds eind september een stijging die ook ongeveer in dezelfde lijn ligt.

Staphorst en Bible Belt

Bij de toelichtingen gisteren kwam Staphorst en de Bible Belt vaak langs. Waaruit het beeld wordt overgebracht dat deze stijgingen in positieve testen met name te wijten zouden zijn aan de ongevaccineerden. Maar als je naar de absolute cijfers kijkt, dan besef je al gauw dat dat een zeer vertekende manier is van weergeven van de ontwikkelingen. Ja, per 100.000 inwoners gerekend, zie je een aantal kleine gemeentes in de Bible Belt er bovenuit springen. En de vaccinatiegraad zal daar zeker ook een rol bij spelen.

Maar de kans is groot dat zich daar (met name in de kerken) weer superspread events hebben voorgedaan. Niet zo omvangrijk en indringend als vorig jaar,  omdat nu wel een fors deel van de aanwezigen immuun was (wegens vaccinatie of doormaken van de besmetting).

Het feit dat juist in alle leeftijdsklassen en in alle regio’s min of meer vergelijkbare patronen te zien zijn, geeft aan dat de vaccinatiegraad niet de belangrijkste reden was van de stijging van het aantal positief getesten de afgelopen week. Er is iets anders uit de cijfers duidelijk op te maken. Dat heeft namelijk te maken met de verandering van het beleid op 26 september.

2. Toename besmettingen onder gevaccineerden

Het is heel jammer dat de inmiddels wel beschikbare informatie over de vaccinatiestatus van de positief getesten zo moeizaam beschikbaar komt. Eens per week is er een grafiek op de site van het RIVM met de cijfers over de afgelopen zes weken. De cijfers download ik steeds om de ontwikkelingen te volgen. Maar wat we dan niet kunnen weten zijn de aparte cijfers van de laatste week. We zien slechts een trend door die zes weken met elkaar te vergelijken. Dit is de grafiek die ik heb gemaakt, op basis van datgene wat ik gisteren van de site heb gedownload.

Vaccinatiegraad

Nu is het ook zo dat in deze periode de vaccinatiegraad is gestegen. Maar in elke leeftijdsgroep (behalve die van 10-19) is de stijging van de groene balk t.a.v. de blauwe balk hoger geweest dan door de stijging van de vaccinatiegraad verklaard kan worden. Hoewel uit deze grafiek zeker is op te maken dat het vaccineren een vorm van bescherming biedt tegen geïnfecteerd raken door Covid-19 is dat bij ouderen minder het geval dan bij jongeren. Iets wat met name komt – en dat laat de grafiek goed zien – door een afnemende bescherming in de tijd. Dit is in lijn met bevindingen uit het buitenland (Qatar, Israël, Engeland). Uit die landen wordt trouwens ook gemeld dat de bescherming tegen ziekenhuisopnames van de vaccinatie wel langer blijft bestaan. Maar ook daar zijn inmiddels trends van afname te zien. Maar niet zo snel als die van de afname van de bescherming tegen infectie. Ik verwijs naar mijn recente artikel voor een mogelijke verklaring hiervan. 

De oorzaak

Als je naar het breukpunt kijkt van de cijfers, dan is het buiten kijf dat wat er op 26 september is gebeurd de bron is voor die haast universele stijging in Nederland. De vraag is echter: wat kan als belangrijkste reden hiervoor gezien worden?

Het seizoenseffect?

Niet alleen heeft er geen grote weersomslag plaatsgevonden op 26 september 2021. Maar als je naar België kijkt, zien we dat rondom die datum in dat land geen forse veranderingen hebben plaatsgevonden in de besmettingscijfers. Terwijl het weer daar ongeveer gelijk loopt. Hoewel er wel een seizoenseffect is/zal zijn, zal die pas later echt intreden. Maar ik denk wel eerder dan we tot nu toe aannemen.

Het afschaffen van diverse maatregelen?

Als je naar andere landen kijkt waar men op een bepaald moment de maatregelen heeft afgeschaft, dan zie je daar wel wat stijgingen van positief getesten. Maar zeker niet van het niveau dat wij in Nederland hebben meegemaakt. Nu zijn die landen en de omstandigheden op het moment van vrijlaten niet direct met elkaar te vergelijken. Maar wat we nu in Nederland zien, stellen we in die landen niet vast. Hoewel De Jonge bij een vergelijking met Denemarken zich dan richt op het verschil in vaccinatiegraad is dat de verklaring niet, als je ook naar andere landen kijkt.

Daarbij is het interessant om vast te stellen dat de cijfermatige ontwikkelingen in België nu anders verlopen dan in Nederland. In België schommelt het gemiddelde nu al een aantal weken rond de 2000 positieve testen per dag (ca. 3 keer zoveel uitgevoerde testen).  Maar daar zien we dus niet sinds begin oktober een forse stijging van het aantal positieve testen, zoals hier.

Besef daarbij dat in België wat maatregelen betreft sinds mei een ander beleid geldt dan in Nederland. Men hamert daar op het belang van ventilatie en frisse lucht en de verplichting om CO2-meters in openbare ruimtes te hebben. Plus een protocol wat te doen als het cijfer te hoog wordt.

Ventilatie in België

Er is wel een toegangspas in Vlaanderen, maar die geldt alleen bij bijeenkomsten/evenementen van meer dan 1500 mensen. En bij de beschrijving van het basisprotocol cultuur, zoals die in Vlaanderen geldt vanaf 1 oktober 2021, zie je hoe bij de vele varianten die beschreven worden, altijd het onderwerp ventilatie wordt benoemd en goed uitgewerkt! Ik raad u aan die eens goed te lezen. Dan weet u wat we hier hadden kunnen hebben (en ook wat we waarschijnlijk pas over een jaar gaan krijgen, ben ik bang). Dus daarom is dit het openingsplaatjes in België op de Covid-19 website.

Wel is ook in Vlaanderen de vraag in welke mate men zich aan deze voorschriften houdt. Zo wordt er niet zwaar op toegezien. En het zou me niet verbazen als binnenkort in België de cijfers weer echt gaan oplopen.

Het afschaffen van de maatregelen sec is niet de kern van het probleem, maar het ligt aan een combinatie van punten. De oorzaak is “Het afschaffen van diverse maatregelen, terwijl de juiste maatregelen om de nadelen ervan af te vangen, niet zijn genomen”.

Wat deden we dan fout?

In Nederland is bij de persconferentie van half september 2021 gesteld dat we veel maatregelen konden afschaffen als we tegelijk de Corona toegangspas breed zouden invoeren (met als extra motief om daarmee de vaccinatiegraad te verhogen). En daar zit nu de kern van de problematiek, zoals we al eerder hebben uitgelegd, maar inmiddels steeds prangender wordt.

Met de cijfers die we nu hebben, kunnen we daar een goed beeld van geven. De onderstaande cijfers zijn schattingen. Het gaat meer om het beeld dat vervolgens eruit komt dan de exacte becijfering.

Het beeld

• Er zijn 330.000 testen voor toegang geweest, de afgelopen week (en ruim 500 mensen kregen een positieve test).
  
• Laten we aannemen dat die samen naar plekken zijn geweest waar dan nog eens 3 miljoen anderen zijn gekomen zonder testen met de QR-code. Geschat kan worden dat daarvan 2,9 miljoen een QR-code hadden omdat ze voldoende gevaccineerd waren en de rest een infectie hadden doorgemaakt de laatste zes maanden.
  
• Op basis van de informatie, die we nu hebben over de vaccinatiestatus van de positief getesten, nemen we aan dat gevaccineerden op dit moment gemiddeld 50% van de kans hebben om besmet te raken dan de ongevaccineerden. (Bij ouderen is die kans duidelijk hoger, bij jongeren lager). Dus als we weten dat op dit moment bij testen voor toegang 0,16% van de getesten positief zijn, dan nemen we aan dat onder de gevaccineerden 0,08% positief zou testen. Dat zijn in totaal 2400 personen.

Dus we kunnen het volgende stellen voor een gemiddelde bijeenkomst waar de Corona toegangspas voor wordt gebruikt:

• De 10% aanwezigen met een uitgevoerde test hebben 0% kans om anderen te infecteren. Het testen voor toegang heeft bij iedere 625 bezoekers er 1 via de positieve test verhinderd om te gaan.
  
• 3% van de aanwezigen hebben de afgelopen zes maanden Covid-19 gehad. De kans dat ze anderen infecteren is heel erg klein.
  
• Onder de 87% resterenden zien we bij 1 op de 1250 wel iemand die anderen kan infecteren. (Bij een gemiddeld ouder publiek is dat cijfer fors lager dan die 1250. En bij een gemiddeld jong publiek is dat cijfer fors hoger dan die 1250).

Daarbij is het ook van belang te realiseren dat als er in een ruimte waar een Corona toegangspas voor geldt en de luchtkwaliteit omstandigheden zijn daar ongunstig, dan kan de mogelijke aanwezige persoon die besmettelijk is, meerdere mensen tegelijk besmetten. Dat gebeurt eerder op plekken waar men luid spreekt/zingt dan waar men in stilte naar iets kijkt of luistert.

Schijnveiligheid

Via de Corona toegangspas hebben we dus een schijnveiligheid gecreëerd. Die schijnveiligheid neemt alleen nog maar toe als het percentage positieve testen verder oploopt. Dus stel dat de volgende week die stijging weer 50% is, dan stijgt die kans van een aanwezige besmet iemand van 1 op de 1250, naar circa 1 op de 800! En het wordt zelfs nog iets hoger  omdat per week de bescherming tegen infecties onder gevaccineerden afneemt (en niet gecompenseerd wordt door de toename van het aantal gevaccineerden).

Terwijl we onze aandacht, zoals in België, vooral hadden moeten richten op het zo veilig maken van de ruimtes, hebben wij gekozen voor een -lek systeem van de Corona toegangspas. En als het ware om te benadrukken hoe we in Nederland achter de feiten aanlopen, zou je eens de “handreiking” van VWS moeten lezen op het vlak van ventilatie, zoals die op 11 oktober is gepubliceerd.  Zo luidt de vijfde van de basistips, die vooral bedoeld zijn voor eigenaren en beheerders van gebouwen:

Zin formulieren

Het is alsof bij de basisregels handen wassen staat “Was u handen als er zeep aanwezig is”.  Ik vraag me af hoeveel vergaderingen er zijn geweest tussen VWS en het RIVM en andere betrokkenen om als compromis deze zin te formuleren en niet te zetten “Schaf een CO2-meter aan en gebruik die”.

Mijn conclusie op basis van de cijfers is dat de combinatie van het afschalen van de maatregelen en het niet toepassen van adequate andere voorzieningen/maatregelen, de reden zijn van de forse stijging vanaf begin oktober. (Het heeft veel weg van een herhaling van wat er eind juni is gebeurt rondom “Dansen met Jansen”).

Nu maar hopen dat de ziekenhuisopnames de komende tijd niet al te snel stijgen. Maar als men zich niet snel herbezint op aan de ene kant het ventilatiebeleid en aan de andere kant het testen voor toegang dan wordt het een gure herfst en een koude winter.

Help ons alstublieft om dit werk te kunnen blijven doen. Doe een kleine financiële bijdrage om onze site veilig de herfst en winter door te laveren.