Het vertrouwen in politiek en politici is op het laagst gemeten punt. Maar als je de toelichting hoort van het CBS begrijpen ze daar niet wat er in de samenleving aan de hand is. Blijkbaar niet gekeken naar het interview met Michael Sandel in Buitenhof. Die nog veel meer zei wat politici en autoriteiten ter harte zouden moeten nemen.
Lees volledig artikel: En nog steeds begrijpen ze het niet
En nog steeds begrijpen ze het niet
Toenemend Pessimisme
Al zeker 25 jaar wijs ik op twee cruciale ontwikkelingen die grote gevolgen zouden hebben op de wereld waarin we leven en waarin onze kinderen en kleinkinderen zullen leven:
- De grote gevolgen van de technologische ontwikkelingen met internet rond 1995 als grote katalysator (en nu met AI als de exponentiële versneller).
- Een politiek stelsel dat niet meer past bij de wereld van de 21e eeuw en uiteindelijk tot een chaos zal leiden als men niet tijdig ingrijpende aanpassingen zou gaan doen.
Ik had niet het gevoel dat met die waarschuwingen echt wat werd gedaan. Deels kwam het omdat de ontwikkelingen meer golfbewegingen vertoonden en deels omdat een deel van wat er in de samenleving echt aan de hand was weinig zichtbaar werd gemaakt in de media.
De Coronacrisis werd een grote lakmoesproef en – helaas – moeten we vaststellen dat veel van de zaken die we als samenleving dachten verworven te hebben, overboord zijn gegooid. Op basis van een sterk aangezette angst werden ongekende maatregelen genomen. Bleken principes, die de basis van de wetenschap zouden moeten zijn, niet meer te gelden. Werd data gemanipuleerd en/of verborgen gehouden. En werd in een ongekende mate censuur toegepast, waar sociale media actief samenwerkten met de overheid om slechts één verhaal toe te laten.
Hoop is vergeefs
De hoop die er toch bij velen was dat, nadat de dreiging van Corona breed in de samenleving niet meer werd gevoeld, zaken weer zo zouden worden als daarvoor, blijkt vergeefs te zijn. Een objectieve evaluatie vindt niet plaats, belangrijke informatie wordt nog steeds verborgen gehouden en volgende week gaat de Eerste Kamer een wet aannemen, die ervoor zorgt dat de regering min of meer op een vergelijkbare wijze kan optreden als ze de afgelopen drie jaar heeft gedaan bij al dan niet vermeende gevaren voor onze gezondheid. En er kraait bijna geen haan naar.
Wat voor mij echter gezorgd heeft voor een toenemend pessimisme is dat bij andere belangrijke dossiers een vergelijkbare procedure wordt gevolgd. Deels in versterkte mate na “het succes” van de Coronabenadering, deels deed men dat al langer maar herkende ik het blijkbaar niet zozeer. Pas door wat we meegemaakt hebben bij Corona, herken ik die processen blijkbaar beter: “het gaat niet meer om feiten en een inhoudelijk debat, het gaat om een geloof”.
En de geschiedenis heeft geleerd dat vanwege religies de meest heftige oorlogen hebben plaatsgevonden.
Juist omdat ik van cijfers en grondige analyses houd, voel ik me steeds minder thuis bij die geloofsdiscussies en zie ik steeds minder dat er ook oplossingen zijn.
Wijsheid in pacht
Wat me nog het meest tegen de borst stuit en waar ik altijd al tegen gestreden heb, is dat men degenen met een andere overtuiging dan die van jou met – grote – minachting behandelt. Men luistert niet naar die andere overtuiging en de argumenten die daarvoor aangevoerd worden. Men claimt dat vrijwel alle experts/ de wetenschap achter hen staat en diskwalificeert de experts die een belangrijke rol spelen bij die andere overtuiging /mening. Maar als ik dan wat dieper probeer te graven dan zie ik dat aan hetgeen als wetenschap en feiten wordt gepresenteerd, nog wel veel op te merken is en zeker multi-interpretabel is.
Zelfs als men wel gelijk zou hebben dan is het een benaderingsvorm die leidt tot polarisatie, verwijdering en verharding en minder tot oplossingen.
Vertrouwenscijfers CBS
In de media zagen we de afgelopen drie jaar over Corona hoe weinig ruimte er was voor een ander geluid. Maar ook op andere dossiers zie je dat tegengeluiden misschien wel geduld werden, maar vaak negatief geduid.
Ik moest meewarig glimlachen toen ik vanmorgen een artikel in De Telegraaf las over een onderzoek van het CBS waaruit bleek dat het vertrouwen in de Tweede Kamer het laagst was in 10 jaar. (Dat onderzoek startte 10 jaar geleden). Nog maar 25% heeft vertrouwen in dat instituut en slechts 21% heeft vertrouwen in onze Nederlandse politici. Eind 2020 (de Coronaperiode) waren deze cijfers resp. bijna 60% en bijna 45%. Voor de Coronaperiode lagen die cijfers voor de Tweede Kamer doorgaans tussen de 35% en 40%.
Volgens de hoofdeconoom van het CBS zijn dit geen zorgwekkende cijfers. Want “het ligt hoger dan in veel andere landen”. Hij voegde er nog aan toe “Pas als er 100% vertrouwen in de Tweede Kamer zou zijn dan moeten we ons zorgen maken. Een gezond wantrouwen is goed voor de democratie”. Het vertrouwen is lager dan men tot nu toe heeft gemeten sinds 2012. En vanuit mijn onderzoeken over een veel langere periode kan ik melden dat het een dieptepunt in vertrouwen in politici en de Tweede Kamer is. Maar dat is – gelukkig – niet echt iets waar de hoofdeconoom van het CBS zich zorgen over maakt….
Belangwekkend interview
Mijn frustratie was en is dat voor een echte analyse van wat er aan de hand was en is binnen de meeste media amper ruimte is. Ze zijn in één kamp beland en geven of geen informatie over het andere kamp of behandelen het laatdunkend. Dan weet je zeker dat we niet in de richting van een oplossing gaan.
In een gesprek bij De Nieuwe Wereld van afgelopen zondag heb ik dat onderwerp uitgebreid aan de orde gesteld.
Tot mijn verrassing kwam afgelopen zondag de politiek filosoof Michael Sandel bij Buitenhof. Hij bracht in de kern ook de boodschap die ik al heel lang breng, maar die in Nederland steeds minder ruimte krijgt. Hij heeft o.a. de volgende twee boeken geschreven “De tirannie van verdienste” en “Het onbehagen van de democratie”
De samenvatting volgens Buitenhof van het gesprek was:
‘Ik denk niet dat een van bovenaf opgelegde oplossing zal werken. Je moet luisteren, het debat aangaan en overleggen met de gemeenschappen en mensen wiens leven op de schop gaat door de groene transitie. Je bent er niet met alleen een uitleg. Of zeggen dat ze de wetenschap beter moeten begrijpen. Dat is een recept voor mislukking. Je moet iedereen includeren in het beleid.’
‘Wie zegt dat onderwijs de oplossing is voor ongelijkheid in inkomen, rijkdom en aanzien, zit fout. Het is onzin om ’n economie te creëren die als basisvoorwaarde voor een waardig leven stelt dat je een titel hebt. Dat frustreert mensen terecht. Want we vergeten dat de meeste mensen in de maatschappij niet hebben gestudeerd.’
‘We hebben een sterker publiek debat nodig met meer betrokkenheid van mensen. Technocratische politiek is niet genoeg, want dat gaat voorbij aan de ethische vraagstukken die er zijn en schreeuwwedstrijden zijn geen oplossing.’
Eigenlijk vond ik zijn eerste antwoord al het meest kenmerkende:
De opstand in de democratieën over de hele wereld tegen regerende elites, weerspiegelt een gebrek aan vertrouwen. En het is een begrijpelijk, legitiem gebrek aan vertrouwen omdat de elitaire mainstream partijen vier decennia lang een versie van neoliberale globalisering hebben gepromoot die beloningen gaf aan degenen aan de top, maar grote delen van de bevolking in de steek liet. En dus is het geen verrassing dat, nou ja, vooral vanaf 2016, we een terugslag zagen tegen de elites en dat bedreigt nu de toekomst van de democratie.
En het tweede belangrijke antwoord was deze:
In feite zeggen politici en wetenschappers vaak dat als u de wetenschap maar beter zou begrijpen, u het met ons eens zou zijn. Dat is een soort prediking dat als je de wetenschap niet begrijpt, je onwetend bent. Politici en politieke partijen en sociale bewegingen moeten praten met en luisteren naar mensen die in de fossiele-brandstofindustrie werken, mensen wier banen zullen verdwijnen, boeren, om te zien of zij kunnen worden betrokken bij het overleg over hoe dit probleem moet worden opgelost.
De video van het gesprek kan je hier zien en onderin treft u een transcriptie aan van het gesprek.
Aan het eind van het gesprek wordt door Twan Huys de hoop uitgesproken dat politici en anderen hebben geluisterd naar wat Sandel te melden had. Maar ik verwacht dat niet. De topeconoom van het CBS laat al zien met zijn reactie op de lage vertrouwenscijfers in de Tweede Kamer dat hij het niet wil begrijpen en de relevante ontwikkelingen in de samenleving zoveel mogelijk wil wegredeneren.
Men zal doorgaan met een aanpak die tot verdere verharding, polarisatie leidt en tot een toenemende chaos. Zonder dat de autoriteiten en de elite onderkennen hoe groot hun eigen verantwoordelijkheid daarbij was en is.
U heeft zojuist gelezen: En nog steeds begrijpen ze het niet.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
