De geschatte tien miljoen besmettingen in najaar en winter van Ernst Kuipers gaan uit van een aantal onwaarschijnlijke veronderstellingen. En lijkt er vooral op gericht om al voor te sorteren op nieuwe maatregelen.
Lees volledig artikel: De “R” van KuipeRs en van Rekenen
De “R” van KuipeRs en van Rekenen
Zoals gisteren al aangekondigd ga ik vandaag dieper in op deze uitspraak van Kuipers in het interview in De Volkskrant van gisteren:
Nu heeft Kuipers in zijn vorige functie niet zo’n goede trackrecord met grafieken en cijfers opgebouwd. Een absurde grafiek van hem uit januari 2021 was een belangrijke component bij de besluitvorming rond de avondklok. Maar hoe reëel zijn deze cijfers van Kuipers? En nog belangrijker: welke conclusies zou je moeten trekken?
Daarom zal ik dieper ingaan op deze cijfers (waar hij ook bij BEAU over sprak afgelopen donderdag) en over de consequenties.
6 miljoen besmettingen sinds 25 februari
Volgens Kuipers hebben we “sinds de boel weer helemaal open is” zes miljoen besmettingen gehad. “Helemaal open” was dus 25 februari. Dus zijn drie maanden tijd moeten dus tussen eind februari en eind mei zijn geweest.
Nu is er geen objectief cijfer, waar we van kunnen afleiden dat er ongeveer 6 miljoen mensen in die periode besmet zijn geraakt. Het testbeleid is immers ingrijpend veranderd. Plus dat daarvoor het testen op zichzelf ook niet alle besmettingen afving. We moeten dus op een indirecte wijze kijken hoezeer die 6 miljoen een redelijke schatting is of niet.
Volgens het RIVM en VWS kunnen we nu met behulp van de rioleringscijfers een indruk krijgen van de verspreiding van het virus. Dus laten we die te hulp roepen.
Dit is de meest recente grafiek volgens het Coronadashboard. Groen is de periode zonder maatregelen.
Acceptabele marge
Rond 1 januari was Omikron in Nederland dominant. Tussen 1 januari 2022 en 1 maart 2022 (Omikron) zijn er in Nederland officieel 3,2 miljoen mensen positief getest.
Als de grafiek van de rioleringscijfers wordt bekeken, dan blijkt dat de laatste drie maanden (het groene gebied) er circa 20% meer virusdeeltjes in het riool gekomen is dan in de eerste twee maanden. Uitgaande van die 3,2 miljoen positieve testen in die eerste twee maanden zou dat betekenen dat in de laatste drie maanden er 3,9 miljoen mensen positief zouden zijn getest als er hetzelfde testgedrag was als tussen januari en februari 2021.
Als we uit zouden mogen gaan van de rioolwatercijfers, dan lijkt de schatting 6 miljoen in de laatste drie maanden wel wat hoog, maar valt binnen een acceptabele marge als je naar deze berekening kijkt. Dus laten we maar eens met die 6 miljoen gaan rekenen. En dan bepalen wat daar dan de echte relevantie van is voor wat Kuipers er nog meer over zei.
Ziekenhuis en IC’s opnames
De relevantie van die besmettingscijfers is vooral in welke mate ze bijdragen aan de druk op de zorg en -in mindere mate- aan het het verzuim van medewerkers op belangrijke plekken in de samenleving.
In die laatste drie maanden zijn er ruim 11.000 mensen opgenomen in het ziekenhuis DOOR of MET Covid-19. Mede gezien cijfers uit het buitenland kun je zeker 50% van die ziekenhuisopnames vaststellen niet DOOR, maar MET Covid-19. Dus dan kom je op circa 6.000 mensen opgenomen in ziekenhuizen DOOR Covid-19. Als je die relateert aan de 6 miljoen besmettingen is dat 0,1%. Dus 1 van de 1000 mensen die geïnfecteerd raakte met Covid-19 kwam in het ziekenhuis terecht. (Vergelijk dat met de cijfers die werden gepresenteerd in 2020 door het RIVM. Toen kwam ruim 1,25% in het ziekenhuis terecht. Ruim 1 maand nadat Covid-19 in Nederland uitbrak waren er al 6.000 patiënten in het ziekenhuis opgenomen.)
Uit de jaarcijfers van het CBS over ziekenhuisopnames uit het jaar 2019 werden er in een periode van drie maanden gemiddeld meer dan 400.000 patiënten opgenomen. Dus die 6.000 DOOR Covid in de laatste drie maanden betrof 1,5% van de opnames.
Met de IC’s zijn de verschillen nog groter. In die 3 maanden zijn er 1000 patiënten DOOR of MET Covid-19 op de IC’s terecht gekomen. Als we daar een inschatting maken van DOOR Covid-19 dan zijn het er 600 geweest. Dus dat is 1 op de 10 van de patiënten die in het ziekenhuis kwamen DOOR Covid-19. Oftewel 1 op de 10.000 besmettingen na het loslaten van de maatregelen kwam op de IC’s terecht door Covid-19 (0,01%).
Dus die 6 miljoen besmettingen waar Kuipers het over heeft, hebben slechts tot heel weinig druk op de ziekenhuizen geleid in de laatste drie maanden!
Gaan we echt naar de 10 miljoen?
In de geciteerde uitspraak zegt Kuipers dan het volgende: “Dat wil zeggen dat als we straks zeven maanden de tijd hebben, we ZONDER MAATREGELEN gerust zo’n 10 miljoen kunnen gaan krijgen”.
Over die uitspraak is heel veel te zeggen en als je die goed bekijkt en ook nog afzet tegen zijn opmerking over de spatschermen die we in september weer moeten gaan ophangen, dan slaat de schrik je om het hart:
1. Het bijzondere van Omikron
Omikron (eind december) betekende een groot verschil met de vorige varianten. Eerdere bescherming door infectie nam af en de bescherming tegen infectie door vaccinatie verdween nog sneller dan daarvoor. Maar tegelijkertijd werden de geïnfecteerden beduidend minder ziek. (Daarom noem ik het ook Covid-21).
De geschatte tien miljoen van Kuipers zou alleen plaats kunnen vinden als er dan een mutatie is die zich ook “weinig aantrekt” van de immuniteitsbescherming, die al onder de bevolking aanwezig is. Plus als dat zou gebeuren en de mate waarin men ziek wordt is dan weer beduidend minder dan de vorige mutant, dan blijft er helemaal weinig over om je druk over te maken.
2. Kijk naar Zuid-Afrika
In Zuid-Afrika is er nu geen “r” in de maand. Maar dat betekent dat het daar herfst-winter is. In Zuid-Afrika kwamen de nieuwste varianten van Omikron (BA.4 en BA.5) op en was er weer een stijging te zien van het aantal besmettingen. Dit zijn de cijfers van Gauteng sinds oktober 2020. In deze provincie diende Omikron zich het eerste aan. Goed te zien valt dat de cijfers, die in mei 2022 stegen, inmiddels weer aan het dalen zijn. De piek is een stuk lager geweest dan die van Omikron of van Delta, de vorige winter in Zuid-Afrika.
De ontwikkeling van de sterftecijfers daar ontwikkelde zich nog gunstiger.
Kortom: Zuid-Afrika geeft nu niet de indruk dat in de winter de volgende golf net zo hoog zal zijn als toen Omikron kwam, laat staan dat de druk op de ziekenhuizen dan ook weer hoog wordt.
Alleen als er een nieuwe mutant komt, die zich niets aantrekt van eerdere immuniteitsbescherming, en dan moet die ook nog duidelijk ziekmakender zijn dan Omikron om de belasting van de zorg sterk toe te laten nemen, kan het tricky worden.
3. “Zonder maatregelen”
Het meest schokkende aan dat citaat van Kuipers is dat die tien miljoen gaan gebeuren “zonder maatregelen”.
Er wordt daarmee al voorgesorteerd op het nemen van maatregelen, want anders…….. (Daarom dus ook al die belachelijke spatschermen, die we maar moeten gaan ophangen…).
Je kunt eigenlijk al tussen de regels door lezen, dat als er hier iets zou gebeuren als in Gauteng 1 maand geleden (de cijfers begonnen te stijgen) de diverse maatregelen al uit de gereedschapskist worden gehaald. Terwijl het dus lang niet zeker is dat zich echt weer een grote golf zal gaan voordoen.
Conclusie t.a.v. de 10 miljoen
De kans is dus klein, maar niet uitgesloten, dat we naar die 10 miljoen zullen gaan en als dat toch zal gebeuren, dan is het ook niet zeker dat die nieuwe mutant duidelijk meer ziekmakend is. Dus deze uitspraak van die 10 miljoen zonder eigenlijk veel voorbehoud dient er blijkbaar vooral toe om de bevolking al vast weer bang te maken voor wat er gaat komen. Iets dat in september geaccentueerd kan worden door de spatschermen die weer uit de kelder worden gehaald. (En in Duitsland met Minister Lauterbach kun je er zeker van zijn dat – zodra de reproductiefactie daar hoger is dan 1,0 – hij de vaccinatieplicht weer op de agenda zal zetten.
Ziekteverzuim
In het interview haalt hij aan, dat die grote aantallen besmettingen in de winter tot 10 a 15% ziekteverzuim zullen gaan leiden met alle gevolgen van dien.
Dan gaat hij er wel vanuit dat besmette mensen zo’n 5 à 7 dagen thuis blijven als ze positief testen.
Maar de vraag is waarom je dat eigenlijk zal doen, als je geen of weinig symptomen hebt? Dat doen we niet met verkoudheid of lichte griep. (Die we vaak niet eens herkennen, als die niet gepaard gaat met koorts).
Als er zich in het najaar nog wel een mutant van het Coronavirus massaal verspreidt en het maakt net zo weinig ziek als Omikron, waarom zouden we dan bij positieve testen zonder veel symptomen thuis blijven? We moeten dan als individu hetzelfde beleid gaan voeren als we met verkoudheid en lichte griep doen. De verspreiding van het zeer besmettelijk virus gebeurt toch wel, terwijl de repercussies voor niet erg kwetsbare personen heel gering zijn.
Vaccinatie
Dat vaccinatie niet of slechts kort bescherming biedt tegen besmet worden, is langzamerhand vrijwel duidelijk geworden. Daar waar tweede boosters zijn gegeven, lijkt de bescherming tegen besmetting nog korter te duren. (En vlak na de vaccinatie zelfs negatief te zijn).
Er wordt wel gesteld dat het beter beschermt tegen ernstige ziekte en overlijden. In de eerste maanden van 2021 was dat uit de cijfers overduidelijk op te maken. Dit artikel van half februari 2021 over Israël laat dat zien. In de tweede helft van 2021 was dat duidelijk minder het geval. Dat leek mede te komen door de afname van het effect van de vaccinatie.
Maar wat natuurlijk erg opvalt is dat er in heel veel landen sprake is van oversterfte vanaf het midden van 2021. Daar worden diverse redenen voor aangedragen, maar als die reden vooral Covid-19 zou zijn die oversterfte veroorzaakt, wat ook beweerd wordt, dan is ten minste vast te stellen dat daar de vaccinatie blijkbaar geen echte bescherming meer tegen biedt.
Het is duidelijk als je het interview leest van Kuipers (en ook de geluiden hoort van Minister Lauterbach in Duitsland) dat men koerst op een volgende vaccinatie aan het begin van het najaar. Wellicht met een aanpassing voor Omikron (als dat nog de dominante mutatie zal zijn). Dat houdt dus in dat mensen hun vierde of vijfde vaccinatie tegen dit coronavirus krijgen in minder dan 1,5 jaar.
Je zou toch hopen dat er nog eens goed nagedacht wordt en knopen worden geteld door de overheden of ze dat inderdaad moeten gaan doen. Of toch niet alleen aanbieden aan heel kwetsbaren, als blijkt dat die er inderdaad een vorm van – tijdelijke – bescherming door krijgen.
En dat er ook een verschillend beleid gevoerd wordt in de richting van de afzonderlijke leeftijdsgroepen en risicogroepen. Want een generieke aanpak voor iedereen boven de 12 of 18 jaar als de virusvariant niet veel meer ziekmaakt dan Omikron is zeer onwetenschappelijk en zal vooral nadelige effecten hebben.
Influenza
Ten slotte: wat ook nog heel onduidelijk is, is hoe andere virussen zich zullen gaan gedragen als het Coronavirus zich in het najaar rustig houdt. Slaan die dan meer toe dan normaal? En zal die variant meer ziekmakend zijn dan normaal? Dat balletje kan alle kanten oprollen.
Mij zou het niet verbazen als juist een ander (luchtweg)virus in de herfst-winter 2022-2023 een extra last van de zorg zal betekenen. Met als grote dreiging dat men zowel met hetzelfde OMT en met dezelfde maatregelenset die golf zal gaan bestrijden.
Want tot een echte evaluatie over de afgelopen twee jaar zijn we niet gekomen. En het interview met Kuipers maakt je er niet bepaald geruster op.
(en om over het niet uitbreiden van de capaciteit nog maar niet te spreken).
U heeft zojuist gelezen: De “R” van KuipeRs en van Rekenen.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Steun onze site met af en toe een (kleine) donatie. Klik dan hieR.
