Het zou niet moeilijk moeten zijn om een precies antwoord te geven met hoeveel de zeespiegel bij Nederland is gestegen, maar dat antwoord is complexer dan je zou denken. En lijdt aan dezelfde problemen als bij de samenstelling van de Coronacijfers.
Lees volledig artikel: Hoeveel is de Nederlandse zeespiegel nu eigenlijk gestegen?
Hoeveel is de Nederlandse zeespiegel nu eigenlijk gestegen?
Insteek
Uit het onderzoek over de toekomst van onze website blijkt dat een groot deel van onze bezoekers er prijs op stelt als we ook andere belangrijke onderwerpen op deze site aan de orde stellen. Maar dan wel vanuit de insteek, die we hier steeds hebben proberen te volgen: onafhankelijk, gebaseerd op data en transparant door de links met de bronnen te tonen. Vanzelfsprekend zullen we belangrijke ontwikkelingen op het terrein van Corona (denk aan de “evaluaties” en het onderwerp “oversterfte”) blijven volgen en rapporteren.
Het onderwerp dat we vandaag aan de orde stellen gaat over data en over interpretatie in relatie tot klimaatverandering en dan in het bijzonder ten aanzien van de stijging van de zeespiegel. En dan (nog) niet over verwachtingen naar de toekomst toe, maar louter het overzicht van wat er in het verleden is gebeurd.
Data zijn data?
Wat me erg opgevallen – en tegengevallen – is tijdens de Coronaperiode, is dat het verzamelen en presenteren van data een instrument werd om een bepaalde aanpak te promoten/ondersteunen. De keuzes die gemaakt werden bij het verzamelen en classificeren van data, hadden effecten op de conclusies die men trok. En regelmatig kon ik me niet aan de indruk onttrekken dat het cijfermateriaal vooral het doel had als marketinginstrument. Bijvoorbeeld om het gevaar van het virus sterker aan te zetten en het effect van een vaccin (extra) positief neer te zetten. Daarbij was er weinig ruimte voor deskundigen die aanmerkingen maakten op de toegepaste berekeningswijze en was er geen enkele ruimte voor debat.
Nu zou je kunnen denken “maar ja, cijfers zijn cijfers, dus daar kunnen ze toch weinig aan veranderen”. Maar dat blijkt dus niet zo, zoals ik regelmatig op deze site heb laten zien t.a.v. het onderwerp Covid-19 of vaccinatie. Diverse rapporten van het RIVM waren daar goede voorbeelden van. Dit artikel beschrijft een studie van RIVM-medewerkers, waar iedere rechtgeaarde statisticus zich voor zou schamen.
Het onderwerp van vandaag, waarbij je zou denken dat het antwoord toch heel eenvoudig te geven zou moeten zijn, laat zien hoe groot de invloed is van bepaalde keuzes die gemaakt worden. En hoe die keuzes blijkbaar beïnvloed kunnen worden door het beeld dat men graag wil – laten – zien.
Zeespiegelstijging in Nederland
Je zou denken dat het toch makkelijk moet zijn om vast te stellen in welke mate de zeespiegel bij Nederland de laatste 100 jaar gestegen is en of er sprake is van een versnelling in de laatste 25 jaar. Nog los van waardoor dat komt en welke verwachting men heeft voor de toekomst en welke invloed allerlei maatregelen op die stijging gaan hebben. Maar dat blijkt toch minder eenvoudig te zijn dan het lijkt met alle gevolgen van dien.
Ten aanzien van de hoogte van de zeespiegel zijn er wereldwijd vele meetstations en er zijn databases met de metingen die vaak nog diep in de 19e eeuw teruggaan. Op deze plek kunt u die data aantreffen. (PSMSL). De Nederlandse metingen, die gebruikt worden voor de historische analyse, betreffen zes hoofdstations die lopen van het zuid-westen (Vlissingen) naar het noord-oosten (Delfzijl).
Maar als je naar die data kijkt en de rapporten leest die erover zijn geschreven dan zie je al gauw dat het veel complexer is dan je denkt. Ik heb daarvoor twee belangrijke bronnen “Zeespiegelmonitor 2022” van Deltares, een gerenommeerd Delfts kenniscentrum op het terrein van water, ondergrond en infrastructuur. En dit artikel van Rob de Vos, dat gaat over deze monitor.
De belangrijkste problemen lijken te zijn:
- Naast de stijging van de zeespiegel is er ook sprake van een daling van het land in Nederland en dat is in het Noordoosten (gasbel en aardbevingen!) meer het geval geweest dan in de rest van het land.
- Niet alleen kennen we natuurlijk de effecten van eb en vloed, maar de zeestromingen en de windrichting hebben ook invloed op de zeehoogte. Dat effect hoeft niet elk jaar per saldo precies hetzelfde te zijn.
Hoe je met deze problemen omgaat heeft effect op de uitkomsten van de vraag “Hoeveel is de zeespiegel in de laatste 100 jaar gestegen en in welke mate is er sprake van een versnelling in de laatste 25 jaar?”.
Voordat u het vervolg gaat lezen is het een interessant experiment als u bij uzelf te rade gaat en aangeeft hoeveel centimeter u denkt dat de laatste 100 jaar de zeespiegel is gestegen en in welke mate dat de laatste 25 jaar versneld is of niet. Wat denkt u?
Zeespiegelmonitor 2018
In dit rapport van Deltares uit 2018 stond de volgende samenvatting over de stijging van de zeespiegel in Nederland.
De relatieve zeespiegelstijging is in verschillende componenten ontbonden. We zien dat van de huidige zeespiegelstijging van 18.6 centimeter per eeuw 4.5 centimeter bestaat uit bodemdaling, gemeten over de periode 1890 tot en met 2017. In 1993 zijn we de zeespiegel ook gaan meten met satellieten. Hierdoor wordt de globale zeespiegelstijging ingeschat op 32 cm/eeuw over de periode 1993-2017. De belangrijkste verklaring waarom we maar zo weinig zien van de globale zeespiegelstijging is omdat Nederland op één van de meest gunstige plekken ter wereld ligt, 9 cm/eeuw is niet bij Nederland terecht gekomen, maar rond de evenaar.
Hier staat dus dat het zeewater in Nederland in 100 jaar ongeveer 14 centimeter is gestegen en nog eens 4,5 centimeter die wordt veroorzaakt doordat de bodem gedaald is. Dat loopt blijkbaar achter op de wereldwijde zeespiegelstijging, althans zoals het sinds 1993 met satelieten is gemeten.
Dit is de grafiek uit dat rapport in 2018 dat de gemiddelde stijging in Nederland laat zien:
Het rapport gaat dieper in op de vraag of er nu een versnelling is opgetreden. Daarbij wordt er eerst gesteld dat er geen versnelling heeft plaatsgevonden, maar vervolgens met een specifieke analyse-methode rijst het vermoeden dat rond 1993 een knikpunt is geconstateerd
Fascinerend is daarbij wat er beschreven wordt over het station Delfzijl. Dat station is door de bodemdaling in Groningen sinds 1973 24 centimeter gedaald, maar door een probleem van de meetapparatuur is dat bij de metingen tot 2018 niet geconstateerd en gecorrigeerd!
In het rapport wordt nog wel uitgebreid stilgestaan bij het feit dat we in Nederland dus een lagere stijging zien dan er wereldwijd is vastgesteld.
Zeespiegelmonitor 2022
Onlangs kwam een nieuwe Zeespiegelmonitor van Deltares uit. Nu staat er dat de stijging van de zeespiegel de laatste 30 jaar is toegenomen. Was het 1.8 mm per jaar tot 30 jaar geleden, de laatste 30 jaar was het blijkbaar 2,9 mm. Maar als je het rapport leest komt dat vooral omdat men een wat andere methode heeft toegepast om de cijfers te analyseren dan in 2018. Delfzijl heeft men nu uit de analyse gelaten en men heeft een statistisch model gebruikt waarbij de periode tot 1993 apart is geanalyseerd van die na 1993.
Dit is de grafiek die dat beeld laat zien:
Het voert te ver om diep in te gaan op de onderbouwing van de veranderde aanpak en de kritiek die daarop is gekomen. Belangrijk is om dus te beseffen dat er diverse keuzes worden gemaakt om de basiscijfers aan te passen. Keuzes waar ook vraagtekens bij gezet kunnen worden, zoals in dit artikel wordt beschreven. O.a. wordt dieper ingezoomd op het jaartal 1993, waarbij wereldwijd voor het eerst de zeespiegelmetingen via satellieten hebben plaatsgevonden.
Als de Zeespiegelmonitor 2018 en 2022 met elkaar worden vergeleken kan ik me die vraagtekens goed voorstellen, maar dat betekent niet dat de constateringen van Zeespiegelmonitor 2022 dan niet geldig zouden kunnen zijn. Maar wel laat het zien hoe data niet eenduidig zijn en op meerdere manieren kunnen worden geïnterpreteerd.
Fascinerend vind ik deze grafiek van de zes hoofdstations, waar geen rekening gehouden wordt met bodemdalingen, en goed te zien is dat in Harlingen en Delfzijl de stijging het sterkst is.
Bij IJmuiden is er helemaal geen versnelling te zien van de ontwikkelingen van versnelling na 1993. Plus dat er ook interessante methodische aanmerkingen te maken zijn ten aanzien van de analysemethode over het onderscheid van voor 1993 en erna. Echter, die discussie voert hier te ver, maar is hier wel te lezen.
Conclusie
Er is zeker sprake van een stijging van de zeespiegel de laatste 100 jaar en een mogelijke versnelling ervan de laatste 25 jaar. (Dat zegt nog niet hoe dit is gebeurd, welke invloed de mens daarop heeft gehad en wat de verwachtingen voor de toekomst zijn. Als gekeken wordt over veel langere periodes in de geschiedenis dan zien we t.a.v. de zeespiegel ook grote schommelingen.)
Data en analyses zijn niet eenduidig en er zijn meer mogelijkheden van interpretaties. De cijfers zijn namelijk minder hard dan in eerste instantie gedacht wordt en er worden correctieprocedures en modellen toegepast, die invloed hebben op de uitkomsten. Daar is zeker geen bezwaar tegen, maar het is dan juist erg gewenst dat dit hele proces compleet transparant is en vooral ook dat er discussie/debatten mogelijk zijn tussen degenen die deze analyses hebben uitgevoerd en degenen die – ook met eigen wetenschappelijke credentials – daar onderbouwde kritiek op hebben. Een discussie/debat die niet alleen leerzaam zullen zijn voor de toeschouwers, maar ook tot verbeteringen kunnen leiden waarmee we allemaal geholpen zijn. En last but not least: tot een groter begrip van wat de uitkomsten nu echt betekenen.
Peil onderzoek
P.S. Zondag kom ik met een onderzoek dat vorige week via Peil.nl is gehouden, waarbij ik aan de Nederlanders o.a. vragen heb gesteld hoeveel zij denken dat de zeespiegel bij Nederland is gestegen, hoe dat de laatste 25 jaar is geweest en de verwachting hoe dat de volgende 25 jaar zal worden. Dan zult u zien in welke mate dit overeenkomt met de echte geconstateerde cijfers. Maar ook – en vooral – hoe groot het verschil in inschatting is gerelateerd aan de eigen stemkeuze. Zo zijn er kiezers van partijen die denken dat de afgelopen 25 jaar de stijging in totaal 3 centimeter is geweest en kiezers van partijen die denken dat die stijging bijna 30 cm is geweest (de uitkomst van de Zeespiegelmonitor 2022 was 7 cm).
U heeft zojuist gelezen: Hoeveel is de Nederlandse zeespiegel nu eigenlijk gestegen?
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
